Genç çalışanlar ortasında, tükenmişlik duygusu yaşadığını bildirenlerin sayısı artıyor.
İş bulma sitesi Indeed tarafından 2021 yılında yapılan bir anket, Y nesli ve Z jenerasyonu çalışanlarının sırasıyla yüzde 59 ve yüzde 58 ile en yüksek tükenmişlik oranlarını bildirdiklerini gösteriyor.
Z nesli, 1996 yılından sonra doğan gençleri tanımlamak için kullanılıyor.
ABD merkezli iş idaresi platformu Asana tarafından 2022’de yapılan bir anket, öteki yaş kümelerine kıyasla daha fazla Z nesli çalışanının tükenmişlik hissi bildirdiğini gösterirken, İngiliz çalışanlarla 2021’de yapılan bir anket, tüm yaş kümelerinde ortalama yüzde 73’e kıyasla Z nesli iştirakçilerinin yüzde 80’inin pandemiden bu yana daha fazla tükenmiş hissettiğini gösterdi.
Tükenmişlik bir müddettir iş hayatında kıymetli bir sorun teşkil ediyor; lakin bu kadar çok sayıda gencin mesleklerinin birinci evrelerinde tükenmişlik hissi yaşadıklarını bildirmesi tasa verici bulunuyor.
Neden bu kadar çok gencin işten bunaldığını ve giderek yaygınlaşan tükenmişlik hissini körükleyen faktörleri anlamak, mesleklerinin birinci adımlarını atarken yeni jenerasyon çalışanlara yardımcı olmanın anahtarı olarak görülüyor.
ARTAN BASKILAR
California’daki Pepperdine Üniversitesi’nde tükenmişlikten kurtulma konusunda uzmanlaşmış psikoterapist Kim Hollingdale, pandeminin yarattığı gerilimin tüm kuşaklarda daha yüksek tükenmişlik oranlarına neden olduğunu belirtiyor.
Fakat Hollingdale, çalışanlar ortasında Z neslinin şu anda “en berbat gerilim faktörleri bileşenlerine” sahip olduğuna inanıyor; bunlar ortasında iş yerinde güç sahibi olmama, finansal istikrarsızlık, koşuşturma kültürünün olağanlaşması ve rahatlama imkanlarının olmamasını sayıyor.
Bunun nedenini ise Z neslinin en az “işyeri sermayesine” sahip olmasına, yani hudut koyma ve kendisine biçilen vazifelere hayır deme gücünün daha az olmasına bağlıyor.
ABD’de profesyonel hizmetler dalında çalışan 22 yaşındaki Brittany, performans baskısı altında hissettiğini, bunun da çok çalışma ve tükenmişlik hissine yol açtığını söylüyor:
“Her şeye evet diyeceğim ve ne kadar geç kalmamı isterlerse o kadar geç kalacağım… Çalışkan biri olarak görünmek istiyorum. Bu da kendimi bitkin hissetmeme neden oluyor, daima yorgunum.”
Hollingdale, Z neslinin para konusunda da gerilimli olduğunu belirtiyor.
Dünyanın en büyük muhasebe, vergi ve idare danışmanlığı hizmeti sunan memleketler arası firmalarından Deloitte’un 2021 yılında yaptığı bir ankete nazaran, Y jenerasyonu iştirakçilerinin yüzde 41’inin ve Z jenerasyonu iştirakçilerinin yüzde 46’sının mali durumları konusunda her vakit ya da birçok vakit gerilimli hissediyor.
Hollingdale, daha ileri yaştaki çalışanların da mesleklerinin başında benzeri finansal baskılarla karşılaştığını, lakin bu gerilim faktörlerinin şu anda daha şiddetli olduğunu söylüyor ve “Hayat pahalılığı maaşlarımızdan daha süratli artmaya devam ediyor” diyor.
Örneğin, ABD nüfus sayımı datalarının tahlili, 1960’tan 2017’ye kadar medyan konut fiyatlarının yüzde 121 arttığını, medyan hane gelirinin ise yalnızca yüzde 29 arttığını gösteriyor.
Bugün yükselen enflasyon nedeniyle tüm dünyada fiyatlar artarken emekçi fiyatları tıpkı oranda artmıyor.
Hollingdale, faturalarını ödemek ve konut sahibi olmak üzere dönüm noktalarına yaklaşmak için Z nesli çalışanlarının ek iş yapma baskısı hissettiklerini ve bunun da tükenmişlik mümkünlüğünü artırdığını söylüyor.
Microsoft’un Mart 2022’de yayınladığı en son İş Eğilimi Endeksi, Z Nesli iştirakçilerinin yüzde 70’inin önümüzdeki yıl içinde bir yan proje aracılığıyla ek gelir elde etmeyi düşündüğünü gösteriyor.
Girişimcilik ve içerik üretme üzere bu ek uğraşlar Z nesli ortasında giderek yaygınlaşıyor, hatta cazip hale geliyor. Meğer uzun saatler çalışmakla tükenmişlik ortasındaki ilişki araştırmalarla belgelenmiş durumda.
Daima ekran başında geçirilen vakit da sorunu daha da ağırlaştırıyor olabilir. Z jenerasyonunun dinlenme sürecinde de toplumsal medyayı kullanma mümkünlüğü daha yüksek. Birtakım araştırmalar bu yaş kümesinin günde 4,5 saatlerini toplumsal medyada geçirdiklerini gösteriyor (Y jenerasyonundan neredeyse bir saat daha fazla). Bu durum, daima beliren işle ilgili bildirimleri görmezden gelmeyi daha da zorlaştırabilir.
Brittany, mesai saatleri dışında erişilmez olmayı beceremediğini söylüyor. Bazen farklı saat dilimlerindeki müşterilerle çalışma nedeniyle geç saatlerde iş talepleri aldığını, ayrıyeten işvereninin hala çalıştığını gördüğünde işe devam etmek için baskı hissettiğini söylüyor:
“İş için çok gayret sarf etmiyormuşum, kaytarıyormuşum üzere görünmek istemiyorum.”
PANDEMİ TESİRİ
Bu genel gerilim faktörlerine ek olarak Z nesli, pandemi ve pandeminin iş dünyasında yol açtığı değişikliklerle kontaklı zorluklarla da karşı karşıya.
Genç profesyoneller konusunda uzmanlaşmış Toronto merkezli bir meslek koçu olan Peter Caven’e nazaran, birçok Z jenerasyonu çalışanı pandemi sırasında işe başladı ve sırf uzaktan yahut hem ofis hem online formundaki karma çalışmayı biliyorlar.
Caven, “Herkes konutta çalışırken insanları yeni bir tertibe dahil etmek ve o kişinin tertip genelinde tesirli bağlantılar kurması ve sürdürmesi çok zor” diyor. Bu izolasyon yorgunluk ve tükenmişliğe yol açabilir.
Her jenerasyondan konuttan çalışanlar olsa da, Z nesli öncesi jenerasyonların tamamı pandemi öncesi iş arkadaşlarıyla yüz yüze vakit geçirme tecrübesine sahip. Caven, pandeminin ortasında yeni bir işe başlamış olsalar bile, mesleğinin ortasındaki profesyonellerin yeni bir işyerine başlamaya daha aşina olduklarını ve bu sayede yeni bir şirkete uzaktan entegre olmanın daha kolay olduğunu belirtiyor.
OPTİMİSTLİK MÜMKÜN MÜ?
Z jenerasyonu çalışanlarının tükenmişlik hissini artıran finansal istikrarsızlık yahut ekran odaklı bir kültüre sahip olma üzere faktörler konusunda yapabilecekleri pek bir şey yok.
Lakin tükenmişlik konusunda daha yeterli bir farkındalığa sahip olmaları ve bu bahiste konuşmaya istekli olmaları sağlanabilir. Asana raporu, eski nesillere kıyasla Z neslinin tükenmişlik hislerini yöneticileriyle tartışırken daha rahat olduğunu gösteriyor.
Hollingdale’e nazaran, Z neslinin tükenmişlik meselesinin giderek büyümesi, çalışma biçimimizde iyileştirmelere gidilmesini sağlayabilir, “Örneğin, işyeri sıhhatine çok daha fazla değer verilebilir ve bu çalışanlar ve başkaları için tükenmişliği önlemek üzere çalışma ortamında ihtilal yaratılabilir”.
Lakin genç çalışanlar bu kadar optimist değil.
Uzaktan çalışmanın yaygınlaşmasıyla birlikte Z nesli için tükenmişliğin kaçınılmaz olduğuna inananlar az değil.
Brittany kendisini yoran işinde uzun mühlet kalmamayı ve büsbütün farklı bir alana yönelmeyi planlıyor.