Her yıl sistemli olarak gerçekleştirilen saha araştırmalarına nazaran senede yaklaşık 200 bin bireye kanser tanısı konuluyor. Bilhassa Türkiye’de kalp ve damar hastalıkları ile birlikte kanser hayati risk oluşturan sıhhat sıkıntılarının başında gösteriliyor. Uzmanlar ise kanserin önlenebilir bir hastalık olduğunu vurguluyor. Tütün eseri kullanmamak, yaş, cinsiyet ve geçmiş hastalık hikayesine uygun beslenmek, ülkü beden tartısına ulaşmak, ziyanlı güneş ışınlarından korunmak, çevresel ve kimyasal kanserojenlerden kaçınmak ve hareketli bir ömür üslubu sürdürmek kanserden değerli ölçüde koruyor. Çevresel ve kimyasal birleşenlerin neden olduğu kanser tipleri için toplumsal şuurun oluşturulması ve tedbirlerin alınması halk sıhhati için büyük değer taşıyor.
İşte değiştirebilir ve önlenebilir kanser nedenleri…
Bilinmesi gereken değiştirebilir ve önlenebilir kanser nedenleri :
Kanser oluşumu her vakit biyolojik risk faktörleri (yaş, cinsiyet, ırk) kaynaklı görülüyor. Hayat stili değişiklikleri ve ferdî tedbirlerle sonlu bu faktörler kanser oluşumunu engellemede tek başına kâfi olamıyor. Hava kirliği, tütün eseri kullanımına bağlı duman maruziyeti ya da katı yakıtların kullanımına bağlı kapalı alan dumanı üzere tüm toplumun sıhhatini bozan ve kanserojen olan durumların toplumsal birlik ve bütünlük ile alınacak tedbirlerle denetim altına alınması çok büyük ehemmiyet taşıyor.
Toplumsal ve ferdi olarak kanser oluşumunda değerli risk faktörlerini en az düzeye indirerek, bu nedenlere bağlı kanser oluşumunu engellemek için bilinmesi gereken risk faktörleri kısaca şu halde sıralanabilir;
* Alkol kullanımı
* Cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonu
* Hepatit B (HBV) ya da öteki kanser yapan enfeksiyonlar
* İyonize ve ultraviyole radyasyon
* Hava kirliliği
* Sigara başta olmak üzere tütün eserlerinin kullanımı
* Pasif içici olma (tütün eserlerinin dumanına maruz kalma)
* Çok kiloluluk yahut obezite
* Yetersiz ve sıhhatsiz beslenme,
* Yetersiz fizikî aktivite,
* Katı yakıtların kullanımına bağlı kapalı alan dumanı,
* Çalışma ortamlarından kansere neden olabilecek hususların kullanımı,
* Kanser teşhisi için yıllık taramalar öneriliyor.
Türkiye’de sık görülen göğüs, kalın bağırsak, rahim ağzı, prostat ve akciğer kanserlerinin rastgele bir belirti vermeden teşhis edilmesi için çeşitli tarama prosedürleri bulunuyor. ‘Kanserden değil geç kalmaktan kork’ sloganı değerli bir gerçekliğe vurgu yapıyor. Kanserde erken teşhis hayat kurtarıyor. Bunun için bilhassa sık görülen kanserlerden göğüs kanseri, kalın bağırsak kanseri ve rahim ağzı kanserleri için belirlenen yaşlarda önerilen taramaların yapılması yaşamsal değer taşıyor. Böylece daha erken devirde birtakım belirtiler ortaya çıkmadan ve kanser bedende yayılmadan saptama yapılması mümkün olabiliyor.
Muhakkak risk faktörlerine sahip olan ve muhakkak bir yaşın üstündeki bireylerin erken teşhis için ve kanser tedavisinin başarısı açısından tarama yaptırması gerekiyor. Hayat üslubu değişiklikleri ve tarama formüllerinin aktif kullanılması ile kanserin önlenebilir ve erken teşhis edilebilir bir hastalık olduğunun unutulmaması gerekiyor.
Kanser tedavisinden daha başarılı sonuçlar alınabilmesi ismine tarama tekniklerinin faal bir biçimde kullanılması gerekiyor. Taramanın yapılmadığı ileri düzeyde kanser tespit edilen bireyler için tedavi seçenekleri daha az bulunuyor ve muvaffakiyet oranları da düşebiliyor.
Tanısal sürecin gecikmesi, tedavi sürecinin geç başlamasına neden olarak hastalığın seyrini değiştirebiliyor ve hayati risk faktörlerini artırıyor.
Örneğin bayanlarda mamografi taraması sayesinde erken devirde kemoterapi ihtiyacı dahi duyulmadan yalnızca ameliyat ile göğüs kanseri tedavisi sağlanabiliyor.