Savaşlarda gidişatın değiştiği anlar olur. Vladimir Putin’in Ukrayna’yı işgalinde de bu türlü anlar yaşandı.
Başlangıçta Rusya’nın süratli atağıyla kısa müddette zafere ulaşmasından kaygı edilirken bunu Rus güçlerinin Kiev civarından geri çekilişi ve tesirli bir Ukrayna direnişi izledi.
Artık ise Rusya ülkenin doğusunu işgal etmek için güçlerini bölgede ağırlaştırmış durumda.
Pekala 100 günü aşkın müddettir devam eden bu savaşın önünde hangi ihtimaller var?
Kimileri bir ortada da gerçekleşebilecek beş senaryoyu inceledik.
1: YIPRATMA HARBİ
Savaş aylarca, hatta yıllarca devam edebilir. Rusya ve Ukrayna orduları birbirlerini tüketmeye devam eder.
Birtakım periyotlar bir taraf ilerlerken öbür periyotlarda de öteki taraf kazanımlar elde edebilir.
İki taraf da pek etmek istemez.
Rusya Devlet Lideri Putin, Batı ülkelerinin Ukrayna’daki savaştan yorulacağını, içinde bulundukları ekonomik krize ve Çin tehdidine odaklanacağını düşünerek stratejik bir sabır gösterebilir.
Öte yandan Batı ülkeleri yorulmadan Ukrayna’ya silah yardımı yapmaya devam eder.
Savaşta yarı-kalıcı cephe çizgileri oluşur. Savaş gittikçe “sonsuza kadar sürebilecek” donmuş bir ihtilafa evrilir.
Avustralyalı emekli general ve askeri akademisyen Mick Ryan “İki tarafın da kısa vadede operasyonel yahut stratejik olarak ezici bir zafer kazanması çok düşük bir ihtimal” diyor.
2: PUTİN’İN ATEŞKESİ
Pekala ya Putin tek taraflı bir ateşkesle dünyayı şaşırtırsa? Böylesi bir atakla şimdiye kadarki toprak kazanımlarını bir zafer olarak sunabilir.
“Özel askeri operasyonun” maksadına ulaştığını sav edebilir, “Rusya’nın desteklediği Donbas’taki ayrılıkçıların güvenliği sağlandı ve Kırım’la kara teması kuruldu” diyebilir.
Bunun akabinde etik üstünlüğü elde edip, Ukrayna’ya çatışmayı sonlandırması için baskı yapmaya çalışabilir.
Chatham House niyet kuruluşundan Rusya uzmanı Keir Giles, “Bu Rusya tarafından her an uygulamaya konabilecek bir taktik. Rusya Avrupa’nın barışa karşılık olarak Ukrayna’ya çatışmayı bırakma ve toprak kaybını kabullenme için baskı uygulamasını istiyorsa, bunu yapabilir” diyor.
Bu cins argümanlar halihazırda Paris, Berlin ve Roma’da yankılanabilir: “Savaşı uzatmaya gerek yok, global ekonomik meşakkatleri sonlandırmak gerek, bir ateşkes için bastırılmalı” diyebilirler.
Öte yandan ABD, İngiltere ve Doğu Avrupa’daki birçok ülke buna itiraz edecektir. Bu ülkeler Ukrayna’nın geleceği ve memleketler arası sistemin korunması için Rusya’nın işgalinin başarısızlığa uğraması gerektiğini düşünüyor.
Yani Rusya’nın tek taraflı ateşkesi savaşa dair anlatıyı değiştirse de çatışmayı sonlandırmayabilir.
3: CEPHEDE PATA VE MÜZAKERE
Ukrayna ve Rusya cephede daha fazla askeri kazanım elde edemeyeceğini düşünerek siyasi bir tahlil için müzakerelere başlayabilir mi?
İki ülkenin de ordusu yorulur, insan gücü ve mühimmat konusunda da sorun yaşar.
Savaşa devam etmek için ödenen bedel, daha fazla çatışmayı haklı kılmakta zorlanır.
Rusya’nın askeri ve ekonomik kayıpları sürdürülebilir olmaktan çıkar. Ukrayna halkı da savaştan yorulur ve gitgide uzaklaşan bir zafer ihtimali için daha fazla can kaybı istemez.
Batı’nın askeri yardımlarının devam edip etmeyeceğinden emin olamayan Ukrayna’nın siyasi başkanları müzakere vaktinin geldiğini düşünebilir.
Sonuçta ABD Lideri Joe Biden, ülkesinin gayesinin Ukrayna’yı “müzakere masasında olabildiğince güçlü kılmak” olduğunu söylemişti.
Ama cephede pata halinin oluşması aylar sürebilir ve siyasi tahlil de kolay olmayacaktır. Bunun en büyük nedenlerinden biri de Ukrayna’nın Rusya’ya güvenmemesi.
Bir barış muahedesinin kalıcı olacağının da garantisi yok.
4: UKRAYNA ‘ZAFERİ’
Ukrayna, bütün zorluklara rağmen zafere misal bir şeye ulaşabilir mi? Ukrayna güçleri Rus askerlerini işgal öncesi hudutlara kadar geriletebilir mi?
Ukrayna önderi Volodimir Zelenskiy bu hafta bir Hollanda televizyonuna “Ukrayna bu savaşı katiyetle kazanacak” dedi.
Rusya’nın Donbas’ı ele geçirmeye başaramayıp daha fazla kayıp vermesi mümkün mü? Batı yaptırımları Rus ordusunu derinden etkiliyor.
Bundan faydalanan Ukrayna, yeni uzun menzilli füzelerini kullanarak karşı taarruza geçebilir, Rusya’nın ikmal çizgilerinin zorluk yaşadığı bölgeleri tekrar ele geçirebilir.
Ukrayna ordusu savunma konumundan hücum durumuna geçebilir.
Bu senaryo, siyasetçilerin şimdiden telaş duymasına yol açacak kadar gerçekçi.
Kaygı duymalarına yol açan soru ise şu: Putin bir mağlubiyetle karşı karşıya kalırsa el yükseltip Ukrayna’da kimyasal yahut nükleer silah kullanabilir mi?
Londra’daki Kings College’da kısa müddet evvel bir seminer veren tarihçi Niall Ferguson “Putin’in elinde nükleer bir seçenek varken konvansiyonel bir savaş hezimetini kabul etmesi pek de mümkün değil” demişti.
5: RUSYA ‘ZAFERİ’
Pekala Rusya’nın bir “zafer” kazanması mümkün mü?
Batılı yetkililer, Rusya’nın savaşın başında karşılaştığı zorluklara karşın başşehir Kiev’i ele geçirmeyi planladığını ve Ukrayna’yı kendine tabi kılmayı istediğini söylüyor.
Bir yetkili “Bu maksimalist gayeler değişmiş değil” diyor.
Rusya Donbas’ta zafere ulaşırsa, buradaki birliklerini diğer cephelerde kullanabilir ve Kiev’i tekrar amaç alabilir.
Rus birliklerinin sayıca üstünlüğü, Ukrayna ordusuna kayıp verdirmeye devam edebilir.
Zelenskiy her gün 100 Ukrayna askerinin öldüğünü ve 500 askerin de yaralandığını açıklamıştı.
Ukrayna halkı da direnişe devam etmek isteyenler ve çatışmaların bitmesini isteyenler olarak ikiye bölünebilir. Kimi ülkeler de Ukrayna’ya dayanak vermekten yorulabilir.
Öte yandan Rusya’nın bir zafere ulaşmakta olduğunu görürlerse, verecekleri dayanağı artırmaları da mümkün.
Batılı bir diplomat bana, Batı’nın Rusya’ya bir ihtar olarak Pasifik’te bir nükleer silah denemesi yapması gerektiğini söylemişti.
Bu savaşın geleceği şimdi yazılmış değil.