Dünyanın en büyük buğday üreticileri ortasında Rusya ve Ukrayna da yer alıyor. Lakin bu ülkeler savaşta. İktidar her ne kadar karşıtını söylese de Türkiye buğdayda kendine yetebilen bir ülke değil. Buğday ithal ediliyor. İktidar ise Türkiye’deki üretimin yettiğini, ithal edilen buğdayın makarna, bisküvi, un üretim ve ihracatında kullanıldığını savunuyor.
Türkiye, Rusya ve Ukrayna’dan buğday alıyordu. Lakin savaş nedeniyle tedarik zinciri aksayınca Türkiye tarihinde birinci kere, dünyanın bir başka büyük buğday üreticisi Hindistan’a yöneldi. Nisan ayında başlayan görüşmeler sonrasında 50 bin ton buğday siparişi verildi. Lakin Hindistan ani bir kararla ülke dışına buğday satışını durdurduğunu açıkladı. Buna rağmen halihazırda yapılmış mukaveleler için sevkıyata müsaade verileceği bildirildi. Hindistan, bu yıl yaklaşık 10 milyon ton sevkıyat hedefliyordu. Dünyadaki birçok ülke Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Hindistan’a güveniyordu. Bu karar tüm ülkeler için “şok etkisi” yarattı. Avrupa’nın buğday muhtaçlığı için ABD ve Kanada’ya yöneldiğine işaret ediliyor. Lakin bu durum maliyetleri artırıyor. Bu ortada Hindistan ile birlikte Çin’in de buğday stokladığı belirtiliyor.
PARA YABANCIYA GİDİYOR
Türkiye’de ise bu yıl fiyatlardaki çok artış nedeniyle çiftçi tarlaya kâfi gübre atamadı. Yer yer kuraklık da sürüyor. Birtakım yerlerde mahsul büyümedi, tarlada sarardı. Çiftçi erkenden biçip paket haline getirdi. Buğday üretiminde düşüş bekleniyor. Şu anda ekmek fiyatları TMO’nun fırıncılara verdiği düşük fiyatlı unla dengeleniyor. Ortadaki ziyanı Hazine karşılıyor. Fatura yeniden dolaylı yoldan yurttaşa kesiliyor. İktidar yıllardır buğday üretimini artırmak yerine ithalatı seçiyor. Ekmeklik buğdayda alım fiyatı ton başına 2 bin 250 liraydı. Meğer şu anda yurtdışından 6 bin 300 liraya buğday alınıyor. Türkiye’deki çiftçiye verilmeyen para, diğer ülkenin çiftçisine gidiyor. Yurtdışından yüksek fiyata alınan buğday, ekmek fiyatları artmasın diye yarı fiyatına fırıncılara satılıyor.
“ÇİFTÇİ YERİNE BETONA”
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Lideri Hüseyin Demirtaş, geçen yıl Türkiye’nin buğday üretiminin 17.5 milyon ton olduğunu anımsattı. Buğday yetersiz kaldığı için dışarıdan yaklaşık 10 milyon ton buğday alındığını belirten Demirtaş, bunun bir kısmının makarna, bisküvi, un ihracatında kullanıldığını söyledi. Demirtaş, sığınmacıların sayısındaki artış ve yaz aylarında gelecek turistler de eklendiğinde muhtaçlığın arttığına dikkat çekerek, “Un ihraç etmesek bile kendi tüketimimiz yıllık 20 milyon tonu buluyor. Ekmeği çok tüketen bir ülkeyiz. Yoksulluk da var. Ekmek ile doyuyoruz” dedi. Türkiye’nin her yerinde buğday yetişebildiğine işaret eden Demirtaş, kurak bölgelerde bir dekara 300 kilo, sulak alanlarda ise bir dekara 700 kilo buğday alındığını söyledi. Demirtaş, şöyle devam etti:
“Çiftçi hiç ya da kâfi gübreleme yapamadı. Dekara 20 kilo gübre gerekirken ya yarısı atıldı ya da hiç atılmadı. İlkbahara kadar yağışlar güzeldi. Üst gübreyle telafi edilir diye düşündük lakin o da atılamadı. Ayrıyeten İç Anadolu’da kuraklık sürüyor. İthal gübrenin fiyatı çok yüksek. Üretimde artış olmaz. Çiftçi borçlu. Ahırındaki ineğinden tarlasına kadar icra geliyor. Çiftçiye yatırım yapmadık, betona yatırım yaptık.”
“EKMEK 8 LİRA OLUR”
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Lideri Hüseyin Demirtaş, şu anda ekmeğin fiyatının artmamasının nedeninin fırıncıya sağlanan sübvanse olduğunu belirterek “TMO aylardır ithalat yapıyor. 300-400 bin ton buğday ithal ediliyor. Aldığı buğdayı ise kontrat yaptığı fırıncılara ‘Sen ekmeğin fiyatını artırmayacaksın’ diyerek yarı fiyatına veriyor. Şayet fırıncılarla bu türlü bir muahede olmazsa aslında ekmek 8 lira olur. Sübvanse ediliyor. Hazine ödüyor. Yani aslında biz ödüyoruz” dedi.