İş insanı Suna Kıraç’ın ismini taşıyan “Suna’nın Kızları” ve Eğitim Islahatı Teşebbüsü işbirliği ile “Türkiye’de Kız Çocukların Eğitimi: Mahzurlar, Müdahaleler ve Olanaklar” raporu yayımlandı. Raporda özelde kız çocukları, genelde ise tüm çocukların önündeki üç büyük mani, “toplumsal cinsiyet eşitsizliği”, “yoksulluk” ve “yapısal şiddet” olarak tanımlanıyor.
Yürütülen araştırma kapsamında kız çocuklarının potansiyellerini gerçekleştirmeleri ve nitelikli eğitime erişimleri için beş alanda “yapabilirlik kriterleri” belirlendi. Bu alanlar fizikî, entelektüel, ekonomik, toplumsal ve politik.
Raporun tavsiyeler kısmında bu kriterlerin erkek çocuklar için de sağlanamadığına dikkat çekilerek, “Ancak yoksulluğun ve ırkçılık üzere yapısal şiddet sistemlerinin toplumsal cinsiyet eşitsizliğini giderek daha derinleştirdiğini, hasebiyle en büyük badireyi kız çocukların çektiğini görüyoruz. Bu nedenle kız çocukların yapabilirliklerini artıracak sistemsel düzenlemelerin tüm çocukları özgürleştireceğini savunuyoruz” denildi.
KOLEKTİF ETKİ
Suna’nın Kızları Kurucusu İpek Kıraç’ın, rapora yazdığı önsöz şöyle:
“Araştırmamıza dahil olan sivil toplum kuruluşlarının yüzde 62’ye yakını kız çocuk odaklı çalışmalar yürütüyor. Bu projelerin yüklü olarak kız çocukların eğitime erişimi kolaylaştırıcı müdahalelere odaklandığını, burs ve gibisi ekonomik takviyelerin yoğunlukta olduğunu görüyoruz. Okul öncesi periyot ise en az çalışma yürütülen alanlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Birebir vakitte açıköğretime devam eden ya da eğitim dışında kalmış kız çocuklara özel dayanak düzenekleri da kısıtlı. Okula erişimin desteklenmesi son derece bedelli lakin tek başına kâfi bir müdahale değil.
En değerli muhtaçlık, kız çocukların baskı altında kalmadan, güvenlikli ve keyifli bir etrafta yaşayabilmelerine ve toplumsal ağların içerisinde yer almalarına takviye olacak bir ortam yaratmak. Bunu da sivil toplum kuruluşları olarak tek tek yapamayız. Bu nedenle ‘kolektif etki’ ismini verdiğimiz yaklaşımla güçlü yanlarımızı ortaya koyduğumuz, eksikleri yeni oluşumlarla desteklediğimiz bir ekosistem yaratmak için çalışıyoruz.”
EV İŞİ ENGELLİYOR
Kız çocukların eğitime erişimiyle ilgili bulgular:
– Türkiye geneli ilköğretim ve ortaöğretim düzeyleri okullaşma oranları kız ile erkek çocuklar için neredeyse birebir olsa bile, ortaöğretim düzeyinde, bölgelere ve vilayetlere nazaran farklılaşmalar sürüyor.
– Özel tedbirlerle desteklenmesi gereken çocuklar ortasındaki kız çocukların okullulaşma oranları daha da düşük.
– Kız çocukların okula tertipli olarak gitmelerinin önündeki en büyük pürüzlerden biri de mesken içi emek ve bakım yükü olarak öne çıkıyor.
– Taşımalı eğitim, yatılı bölge okulları, öğrenci yurtları ve pansiyonlara karşı aileler ve kız çocuklar ortasında güvensizlik hâkim.
– Bilhassa ergenlik periyodundaki kız çocuklarda öz yeterlilik, öz farkındalık ve özgüven desteklenmesi gereken konular olarak öne çıkıyor
– Ergenlik devrinde kız çocukların akranlarla toplumsallaşma ve sosyal-duygusal öğrenme alanları çok kısıtlı.
– Açıköğretimde okuyan kız çocukların eğitim tecrübeleriyle ilgili çok sonlu bilgi bulunuyor.
– Kırılgan kümelerden gelen çocukların hem mahallede hem de okulda maruz kaldıkları akran zorbalığı önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Erkek çocuklara fizikî taciz, kız çocuklara cinsel ve kelamlı taciz okuldan kopmayı hızlandırıyor.
– İş hayatına geçiş ve jenerasyonlar ortası okullulaşmanın artışı için kız çocukların gelişim alanları ve meslek tercihleri kritik değer taşıyor.
“BULAŞIK YIKARIM, YEMEK YAPARIM”
– Annem bir yere gittiği vakit bulaşık yıkarım, kardeşlerime yemek yaparım, sofrayı toparlarım, yeri süpürürüm. (4. sınıf öğrencisi, İstanbul)
– Meskende olsaydım kardeşime bakardım, burada olduğum için bakmıyorum. (11. sınıf kız öğrenci yurdunda yatılı kalan öğrenci, Yozgat)
– Çok hengame oluyor. Bazen de okulda oluyor. Bazen bizim okulun etrafı tehlikeli oluyor. Sekizlerden kimi çocuklar oluyor. Ellerinde bıçak, silah falan taşıyor. (Ortaokul öğrencisi, 6. sınıf, İstanbul)
– Güvenliğimiz yok bizim. Ortalığın durumu ortada. Kaç çocuk, kaç bayan. Cinayetler. Adalet diye bir şey yok. Kendimizi koruyacağımız, güveneceğimiz bir şey yok. (10. sınıf kız öğrenci yurdunda yatılı kalan öğrenci, Yozgat)