Milletlerarası Para Fonu (IMF), korona salgının tesirleri ve ülkelerin halka ne oranda mali takviye verdiğini karşılaştıran pandemi raporu yayınladı. Raporda, ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılalarının (GSYH) ne kadarını pandemi harcamasına ayırdığı oran olarak verildi.
GSYH-pandemi harcaması oranına nazaran ülkeler 5 kümeye (Yüzde 10 ve üzeri, yüzde 7,5-10, yüzde yüzde 5-7,5 ve yüzde 2,5-5, yüzde 2,5 ve altı) ayrıldı. Türkiye yüzde 2,5 ve altı ile halkına en az takviye veren ülkeler kümesinde yer aldı.
IMF, Ocak 2020-Mart 2021 periyodunda ülkelerin GSYH’ı ile sıhhat harcamaları ve korona dayanak paketlerinin orana nazaran haritalandırma yaptı. YIKIMIN BOYUTU SÜRATLE ARTIYOR
Cumhurbaşkanlığı kararıyla Türkiye’de 29 Nisan’dan başlayarak 17 Mayıs’a kadar tam kapanmaya geçiyor. Lakin bilhassa küçük esnaf yasaklar nedeniyle ya iflasın eşiğine gelir ya da iflas ederken, günlük yevmiyeyle ve kayda bedel oranda sigortasız çalışan hizmet kesimi çalışanları da bahtına terk edilmiş durumda. Taksi sürücüleri de yasaklar nedeniyle ağır bir geçim problemine düşmüş durumda, zira onlar da sigortasız ve devlet takviyesi plaka sahiplerine gidiyor.
DİSK-AR’ın istatistiki bilgilere dayanarak hazırladığı rapora nazaran de Türkiye, halkına en az takviye veren 3 ülke ortasında. Rapora nazaran;
????Türkiye, Covid-19 ile gayrete (sağlık harcamaları dahil) ulusal gelirinin yalnızca yüzde 1,1’i seviyesinde nakit dayanağı ayırıyor,
????Türkiye’nin dünyada yapılan toplam nakit harcama ve dayanaklar içindeki hissesi binde bir.
????Toplam ekonomik dayanaklar içinde vatandaşa dönük harcama ve takviyelerin en düşük olduğu ülke Türkiye
????Covid-19 harcamalarında varlıklı ve fakir ülkeler ortasında devasa eşitsizlik var.
Raporda, Covid-19’un ekonomik ve toplumsal sonuçlarına dönük takviye paketleri ve programlarının iki temel bileşenden oluştuğuna dikkat çekiliyor. Birinci bileşen direkt vatandaşa dönük nakit dayanaklar ve harcamalar iken (hükümet harcamalarında artış ve vergi gelirlerinde azalma) ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman dayanaklarından ve çeşitli mali kolaylıklardan oluşuyor.
Covid-19 devrinde nakit harcamaların ve gelir takviyelerinin GSYH içindeki hissesi, salgına dönük nakit harcamaların ve vatandaşlara yönelik nakit gelir dayanaklarının ulusal gelirin ne kadarını oluşturduğunu göstermektedir. Ocak 2021 itibariyle direkt gelir artırmaya dönük nakdi mali dayanaklar global olarak toplam 7,9 trilyon ABD doları ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yüzde 7,4’ü olarak hesaplanmaktadır.
Varlıklı ülkeler vatandaşlarına gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 12,7’si seviyesinde nakit harcama ve gelir takviyesinde bulunurken, orta gelirli ülkelerde bu oran yüzde 3,6, fakir ülkelerde yüzde 1,6’dir. Türkiye’de ise yüzde 1,1’dir. Covid-19 periyodunda (2020) nakit harcama ve gelir takviyelerinin GSYH içindeki hissesinin en fazla olduğu ülke yüzde 19,1 ile Yeni Zelanda oldu. Yüzde 16,7 ile ABD, yüzde 16,2 ile İngiltere ve yüzde 16,1 ile Avustralya, Yeni Zelanda’yı izledi.
TÜRKİYE SON ÜÇTE
Covid-19 periyodunda hükümetlerce yapılan nakit harcama ve gelir dayanaklarının GSYH içindeki hissesinin en az olduğu üç ülke ise (IMF tasnifinde yer alan seçilmiş ülkeler içinde düşük gelirli ülkeler hariç) Meksika, Türkiye ve Arnavutluk oldu. Meksika’da nakit harcamaların ve gelir takviyelerinin GSYH içindeki hissesi yüzde 0,7’dir. Türkiye ve Arnavutluk’un Covid-19 devrinde nakit harcamalarının GSYH içindeki hissesi yüzde 1,1 seviyesinde.
SIHHAT DIŞI HARCAMA YÜZDE 1’İN ALTINDA
Almanya, Polonya, Fransa, İtalya, Belçika üzere AB ülkeleri ile Güney Afrika’da toplam sıhhat dışı nakit harcamaların ulusal gelire oranı yüzde 5 ile 10 ortasındadır. Romanya, Pakistan, Danimarka, Finlandiya, Endonezya, Rusya, Bulgaristan, Kore, İsveç, Norveç, Arjantin, İspanya, Hollanda, Çekya, Çin ve İsviçre’de sıhhat dışı nakit harcama ve gelir takviyeleri ülkelerin GSYH’si içinde yüzde 1 ile 5 ortasında değişiyor. Meksika, Nepal, Arnavutluk ve Türkiye’de ise sıhhat dışı nakit harcamaların GSYH içerisindeki hissesi yüzde 1’in altındadır. Türkiye, Nepal ve Meksika’dan sonra ülkeler ortasında Covid-19 devrinde çalışanlara nakdi dayanağı en az yapan ülke olmuştur. Türkiye’de bu oran yüzde 0,8 seviyesinde kalmaktadır.
(EKONOMİ SERVİSİ)
