Hilal SARI
■ Rekor enflasyonla gayret için başlatılan sıkılaştırma döngüsünde finansal sisteme yönelik risk ikazlarına her gün bir yenisi ekleniyor. IMF’nin akabinde BoE de finansal istikrara yönelik risklere dikkat çekerek emeklilik fonlarına “açıkları kapatmanız için 3 gününüz var” dedi.
■ IMF finansal istikrar raporunda 2008 krizinden bu yana bankacılık ıslahatlarla güçlense de risklerin emeklilik fonlarının da yer aldığı bankacılık dışı sistemde biriktiğine vurgu yapıyor. Avrupa’da ise bankacılık otoritesi EBA birliğin bankalarının konut piyasasına ait risklerinin arttığına dikkat çekti.
ABD Merkez Bankası (Fed) öncülüğünde rekor enflasyonla çaba emeliyle başlatılan sıkılaşma döngüsünde finansal sisteme yönelik riskler konusunda ikazlara her gün bir yenisi ekleniyor. Evvelki gün Milletlerarası Para Fonu’nun “finansal istikrara yönelik riskler değerli ölçüde arttı” ihtarının akabinde piyasalarda baş karışıklıklarına neden olan İngiltere Merkez Bankası’ndan tahvil piyasalarına müdahalelerinde de münasebet finansal istikrar riskleriydi. Geçtiğimiz haftalarda İsviçre merkezli yatırım bankası Credit Suisse’in CDS’lerinin 2008 seviyelerine yükselmesiyle başlayan kaygılar de sürüyor.
BoE’den emeklilik fonlarına: 3 gününüz var
Geçtiğimiz günlerde bilhassa uzun vadeli hazine tahvillerindeki satış dalgasını durdurmak için iki sefer müdahale eden İngiltere Merkez Bankası’nın Lideri Andrew Bailey, Milletlerarası Finans Enstitüsü’nün bir etkinliğinde yaptığı bahse ait açıklamalarında emeklilik fonlarına “alımları cuma günü sonlandırıyoruz” dedi ve marj davetlerini kapatabilmeleri için muhtaçlık duydukları nakite yalnızca üç gün daha ulaşabileceklerinin sinyalini verdi. Fakat emeklilik fonları BoE’ye alımları cuma gününden sonraya uzatması için davet yapıyordu. Bailey’nin açıklamalarının akabinde Financial Times’da bir haberde BoE’nin bankalara “gerekirse cuma gününden sonra da alımların devam edebileceğini” söylediği öne sürüldü lakin BoE sözcüsü çarşamba günü yaptığı açıklamada bankanın süreksiz alımlarının cuma günü sonlanacağını yineledi. İngiltere’nin emeklilik fonlarını denetleyen otoritesi de fonların BoE’nin alımları sonlanmadan risklerini gözden geçirmeleri ve finansman açıklarını kapatmaları daveti yaptı. İngiltere’nin 30 yıllık tahvillerinde getiri BoE’nin mühahele gerektiren seviyelere tekrar yaklaştı ve yüzde 5’i gördü.
Avrupa bankalarının konut piyasası riskleri de artıyor
Devlet tahvilleri bankaların bilançolarında da kıymetli bir yer kaplıyor ve Avrupa genelinde tahvil getirilerinin yükselmesi (ve fiyatlarının düşmesi) banka bilançoları için de olumsuz bir gelişme. Payları 2007 tepesinin yüzde 93 altında süreç gören Credit Suisse ve paylarında misal bir kıymet kaybı görülen Deutsche Bank’a ait tasalar, resesyonun ayak sesleri ve artan geçim krizleriyle makûs kredilerin artması kaygılarıyla birlikte Avrupa’da yeni bir bankacılık krizi olabileceği konuşulmaya başlandı. Avrupa Bankacılık Otoritesi (EBA) tarafından 10 Ekim’de yayınlanan bir raporda ise Avrupa bankalarının bilhassa ‘aşırı ısınan’ konut piyasalarından ötürü aşağı istikametli risklerle karşı karşıya olduğuna dikkat çekildi. AB bankalarının kredilerinin yaklaşık üçte biri mortgage kredilerinde ve EBA mortgage portföylerindeki varlık kaliyesinin bozulmaya başladığına ait işaretler görüldüğünü söylüyor.
IMF: Finansal krize yol açan sistemik risk ögeleri artıyor
Uluslararası Para Fonu da global ekonomik görünümde Ukrayna Savaşı’yla birlikte bahar aylarından bu yana görülen bozunmanın global finansal sistemin istikrarına yönelik riskleri artırdığını bildirdi. IMF’nin 6 ayda bir yayınladığı global istikrar raporunda ‘finansal krizi götüren’ sistemik risk ögelerinin artmaya başladığına dikkat çekilerek dolar finansman maliyetlerinin arttığı, CDS’lerin yükseldiği, likidite şartlarının faizlerin süratle artmasıyla bozulduğu ve varlık fiyatlarının da volatil hale geldiği belirtiliyor.
2008 krizinden bu yana riskler bankacılık dışı finans sistemine kaydı
IMF’nin para ve sermaye piyasalarından sorumlu yönetici yardımcısı Fabio Natalucci, ABD’li iktisat yayını Barrons’da yer alan habere nazaran global finansal krizden bu yana yapılan ıslahatlarla bankacılık sisteminin daha güçlü hale geldiğini lakin risklerin – finansal kaldıraç ve likidite uyuşmazlıkları da dahil – diğer bir tarafta birikmeye devam ettiğini söyledi. Natalucci global volatilitenin arttığı bu periyotta finansal sistemin ihtar atışları yaptığını söyledi. IMF’nin para ve sermaye piyasaları yöneticisi Tobias Adrian ise İngiltere’de emeklilik fonlarında yaşanan meselelerin ABD’ye de sıçrayıp sıçramayacağı sorusu üzerine “IMF’nin geçmişte bir çok sefer emeklilik fonlarının da yer aldığı bankacılık dışı finans sistemindeki riskler konusunda uyardığını, bu alanda uygun regülasyonlara muhtaçlık duyulduğunu” belirtti. IMF’nin tasa kaynağı olarak gördüğü öbür bir alan ise yatırım fonlarının ortalarında yüksek getirili tahviller ve gelişmekte olan ülke pay ve tahvilleri üzere daha az likit olan varlıklara yatırım yapıyor olması.
Dolar güçlü, gözü tutanaklar ve TÜFE’de; parite eşitliğe çıkamıyor
20 yılın doruğundan düşmeyen dolar endeksi beklentilerin üzerinde gelen ABD ÜFE verisi sonrası TSİ 15:53 itibariyle 113,279 seviyesinden süreç gördü. Tutanaklarda FOMC üyelerinin faiz artışlarına ait görüşleri ve bugün açıklanacak ABD TÜFE verisi dolarda yeni hareketler getirebilir. ABD’de üretici fiyatları eylülde yüzde 0,2 artması beklenirken 0,4 aylık artış kaydetti. Yüzde 8,7’ten 8,4’e gerilemesi beklenen yıllık ÜFE de bu artışla yüzde 8,5’e geriledi. Euro/dolar paritesinde ise boruhattı sabotajları sonrası hem doğalgaz arzına ait telaşlar hem de birliğin resesyona daha yakın durması nedeniyle zayıf seyir sürüyor. 20 Eylül’den bu yana eşitlik seviyesine çıkamayan parite TSİ 15:58 itibariyle 0,97 seviyesinden süreç gördü. İngiltere iktisadının ağustosta bilhassa imalattaki daralmaya bağlı olarak yüzde 0,3 daralması sonrası 1,09 seviyesine kadar gerileyen sterlin de dolar karşısında tarihi tabanlarına yakın seyrediyor. Dolar Japon yeni karşısında da 24 yılın doruğunu gördü.
