Mehmet KAYA
Türkiye, son devirde hızlanmakla birlikte, 1986’dan bu yana değerli bir kısmı işletme periyodunu tamamlamış, yine uzatma almış 263 kamu-özel iştiraki projesinde 86,4 milyar dolarlık proje uyguladı. Çabucak çabucak tamamı 2000’li yıllarda başlatılan projelerden oluşan savunma sanayiinde yürütülen proje sayısı ise geçen yaklaşık 20 yılda sayısı 793’e, fiyatı da 60 milyar dolara ulaştı. Devam eden proje hazırlıklarını devreye alınmasıyla yakın vakitte yürütülmeye başlanacak projelerin toplam meblağının 75 milyar dolara ulaşacağı bildirildi. Böylelikle, savunma sanayii Türkiye’nin en büyük kamu merkezli yatırım alanlarından biri haline gelecek.
Savunma ve havacılık sanayiine yönelik olarak SASAD’ın bölüm firmalarından derlediği bilgilere dayalı temel büyüklükler açıklandı. SASAD, bölümün çeşitli kriterlere nazaran alt kırılımlarını da içeren performans raporunu daha sonra yayınlayacak.
Salgın devrindeki düşüş telafi edildi
Buna nazaran, 2021 yılında ciro salgın periyottaki düşüşü telafi ederek yüzde 14,72 artışla 10 milyar 159 milyon dolara ulaştı. Bunda bir evvelki yıla nazaran 42,32 artarak 3 milyar 224,8 milyon dolara çıkan ihracat değerli bir rol oynadı. İthalat ise yüzde 4,58 azalarak, 2 milyar 62 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dal sürekliliği açısından kıymetli olan yeni siparişlerde de güzelleşme yaşandı. 2021 yılında alınan yeni siparişler, bir evvelki yıla nazaran yüzde 38,39 oranında artarak 8 milyar 575 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Kesimde çalışan kişi sayısında ise yüzde 2,46 oranında düşüş gerçekleşti. Kesimdeki toplam istihdam 75 bin 660 kişi olarak belirlendi. Uzun müddettir sektörel olarak en fazla Ar-Ge harcaması bu dalda gerçekleştiriliyor. 2021 yılında Ar-Ge harcamaları bir evvelki yıla nazaran yüzde 32,14 oranında artarak 1 milyar 639 milyon dolara çıktı. Savunma sanayiinde son yıllarda alınan yeni siparişler ve ihracattaki yükselme sektörel sürdürülebilirlik açısından kıymetli görülüyor. Savunma ve havacılığın genel olarak kamu alımları siparişlerine dayalı bir kesim olması nedeniyle ülkeler çoklukla savunma endüstrilerini, şirketlerin sivil alanlara da üretim yapması, ihracat ve tertipli kamu siparişleriyle koruyor. Türkiye’de de bilhassa önder ve ana yüklenici pozisyonundaki büyük şirketler sivil teknoloji alanında bir dizi yatırım yapmıştı. Son yıllarda ise ihracat büyümeyi sağladı.
Kritik teknoloji için proje üretildi
Savunma ve havacılık sanayiinde son açıklanan datalarla ortaya çıkan proje stoku da dikkat çekiyor. Genel kamu yatırımları içinde geçmişte büyük yer tutmayan savunma ve havacılıkta, Türk Silahlı Kuvvetlerinin modernizasyonunun yerli sanayi ile gerçekleştirilmesi tarafındaki yaklaşımla, çok sayıda kritik teknoloji ve üretim için proje üretildi. Çabucak çabucak tamamı kamu tarafından finanse edilen geliştirme ve üretim projelerinden oluşan stok 800’e yaklaştı. Projelerin fiyatı ise 64,8 milyar dolar olarak belirlendi lakin yakın vakitte kontratlara bağlanması beklenen epeyce ilerlemiş projelerin dahil olmasıyla 75 milyar dolara kadar çıkacak.