Nâzım Hikmet, kitabın önsözünde şöyle diyor: “İnsan Manzaraları’nı 1939 yılında Bursa Hapishanesi’nde yazmaya başladım. İnsan Manzaraları’nda, şiirin birkaç kelamla çok şey söyleyebilme imkanlarından yararlandım. Kimi vakit şiire çok yaklaştım. Kimi vakitse çıplak bir nesir olarak kaldı yazdıklarım. Tiyatro ve sinemanın imkanlarından yararlandım destanımı yazarken. İşte bu türlü sayın okurlarım. Son olarak bir şey daha söyleyeceğim: İnsan Manzaraları’nda kimi vakit beş dizede, kimi vakit bütün bu üç kitap boyunca anlatılan insanların hiç değilse yarısı, hayatlarına şahsî olarak şahit olduğum kimseler; başka yarısı benim imgelemimin kahramanlarıdır.”
Nâzım Hikmet’in “Memleketimden İnsan Manzaraları” Piraye’ye yazılmış bir şiirle başlar:
“Hatice, Piraye, Pirayende
Doğum yeri neresi,
kaç yaşında,
sormadım,
düşünmedim,
bilmiyorum.
Dünyanın en âlâ bayanı,
dünyanın en hoş bayanı.
Benim karım.
Bu bahiste
realite umrumda değil 939’da İstanbul’da tevkifanede başlanıp ………………..biten bu kitap ona ithaf edilmiştir.”
İnsanı, beşere, insanca anlatmak. Hasretle geçmiş bir ömür. Aşkları vatan sevgisi.
Her tanıdığı hayatı, kendi yaşar üzere hissetmesi miydi onu büyük şair yapan? Bilmem lakin yazdığı şiirlerin her sözü bizden, içten, hayattan, beşerden…
Ömrü boyunca hasret kaldığı memleketini ve memleketinden insanları anlattı şiirlerinde.
Nâzım Hikmet’i anlatmak için evvel anlamak gerekir.
Rutkay Aziz, şairin ustalık yapıtı olarak isimlendirilen “Memleketimden İnsan Manzaraları” isimli yapıtını sahneye uyarladı.
Tıpkı vakitte da yönettiği oyun uzun bir müddettir sahneleniyor.
Usta, oyunda; halkın içinden insanları umutlarıyla, niyetleriyle, yaşadıklarıyla anlatmış. Rutkay Aziz’de tam olarak bunlara vurgu yaparak sahneliyor oyunu.
Oyunun sonunda salona yansıtılan “Güneşli Günler Göreceğiz Çocuklar” yazısı ve Nâzım Hikmet portresi seyirciler tarafından dakikalarca alkışlandı.
Oyun, 1939’da Haydarpaşa basamaklarında başlıyor. İşsizlik, açlık ve savaş üzere hem ülke hem dünya sıkıntılarını tartışarak yarınlara umutla bakan kıssa: “Memleketimden İnsan Manzaraları” yapıtına sadık kalmış Rutkay Aziz.
Halil karekterini canlandıran Rutkay Aziz, bir anlatıcıyla, bağlıyor olayları.
Yapıtın birinci kısmı İstanbul’da, Haydarpaşa Garı’nda 1941 yılında başlar. 15.45’te Eskişehir’e hareket eden trenin 510 numaralı üçüncü mevki vagonunda 18.38’de Ankara’ya ulaşılana kadar devam eder. Vagonun yolcuları sıradan köylü, asker, personel ve tutsaklar.
İkinci kısım, öbür bir trenin tekrar Haydarpaşa Garı’ndan hareket edecek olan yolcularını ele alır. Bu sefer yolcular siyasetçi, diplomat, tüccar, fabrika sahipleri…
Üçüncü kısım ise hapishane ve hastanede geçiyor. Dördüncü kitap Sovyetler Birliği ve Fransa’da faşizme karşı direnenlere değiniyor.
Oyunda Rutkay Yüce’nin yanı sıra Taner Barlas, Levend Yılmaz, Levent Ülgen, Özcan Alpar, Ebru Saçar, Ekin Aksu, Lütfi Can Bulut, Enes Sarı, Hale Algabri ve Hikaye Eraslan rol alıyor. Oyunun Müzikleri Cahit Berkay’a, dekor tasarımı Barış Dinçel’e ilişkin.