Haber7.com / Erkan Talu
Bir vakitler ayrılmaz iki kardeş üzere olan Rusya ve Ukrayna, ne oldu da iki düşman haline geldi?
Polonya, Estonya, Çekya, Bulgaristan, Macaristan ve Romanya, SCCB dağıldıktan sonra evvel AB sonra NATO üyesi oldular. Bu ülkelere Ukrayna, Gürcistan ve Moldova da katılmak istiyordu. Fakat Rusya ile hudut komşulukları olduğu için, Moskova bu adımı savaş sebebi olarak saydı. Aşikâr ki Moskova NATO’ya komşu olmak istemiyordu. İki ülke ortasındaki birinci çatlak 2013 yılında oluştu. Periyodun Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, AB ile Rusya’ya yakın davranmak istedi. Putin bu mevzuya birinci başta ses çıkarmadı. Lakin AB ile yapılmak istenen büyük çaplı ticaret muahedesi, Putin’i kızdırdı. Bu sebepten dolayı Rus başkan, Yanukoviç’e büyük baskı uygulamaya başladı. Bu baskı sonuç verdi, Yanukoviç geri adım attı. Lakin bu sefer de ülkede Batı dayanaklı protestolar patlak verdi.
“Maidan (Meydan) Olayları” olarak tarihe geçen bu aksiyonlar sonucunda onlarca kişi hayatını kaybetti ve Yanukoviç ülkeden kaçtı. Parlamentoyu kimin ele geçireceğini kestiremeyen Putin, 2014’ün başında Kırım’ın işgali buyruğunu verdi. Çünkü Moskova, tek ılık su limanı olan Akyar’ı kaybetmek istemiyordu. Rusya ilerleyen süreçte ülkenin doğusundaki ayrılıkçıları da destekledi. 2014’ün Nisan ve Mayıs’ında, Lugansk ve Donetsk’te iki başka cumhuriyet kuruldu. 2014, Kiev-Moskova alakaları açısından büyük bir kırılmaya sahne oldu. Ve bu iki ülke, artık iki kardeş değil iki düşmandır.
Rusya ve Ukrayna ortasındaki krizin temeli kısaca bu…
Ve kriz son haftalarda tekrar patlak verdi.
Rusya ile Ukrayna ortasındaki tansiyon, ilerleyen vakit diliminde Türkiye’yi sıkıntı bir sürecin içine sokabilir.
Pekala nedir bu güç süreç?
Çabucak anlatalım.
Bilindiği üzere Türkiye, 2021 yılının başında Polonya’dan Çok Yüksek Hazırlık Düzeyli Müşterek Vazife Kuvveti’nin (VJTF) komutasını devraldı. NATO bünyesindeki bu reaksiyon gücü, Ukrayna krizi sırasında 2014’te Rusya’ya karşı caydırıcı bir öge olarak kuruldu.
Birliği 2019 yılında ise Almanya komuta etmişti.
Toplam 6 bin 400 askeri çalışana sahip birliğe, bu sene Türkiye liderlik ettiği için 4 bin 200 Türk askeri dayanak veriyor. Geri kalan askeri işçi, Arnavutluk, Macaristan, Karadağ, Polonya, Romanya, İtalya, Letonya, Slovakya, İspanya, İngiltere ve ABD’den oluşuyor.
Türkiye’de bu misyon, Trakya’da konuşlu 66’ncı Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı’na verildi. Bu kapsamda tugayın yapısı güçlendirildi. Bilhassa lojistik ve mühimmat gereksinimine yatırım yapıldı ve anti tank füze sistemleri ve zırhlı araçlar modernize edildi.
Şunu belirtmekte yarar var: Türkiye dahil Batılı devletler, Rusya’nın Kırım ilhakını ve Donbass’ta yaşanan süreci onaylamıyor. Ukrayna, NATO müttefiki olan lakin NATO üyesi olmayan bir ülke. Yani NATO’nun o meşhur 5. hususunun “Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için. Birimize yapılan akın, herkese yapılmış sayılır” mottosunun uygulanması kelam konusu değil. Lakin NATO, AB ve ABD, Ukrayna’ya önemli dayanağını açıklıyor. Muhtemel bir savaş durumunda diplomatik düzeydeki bu dayanak alanda tezahür eder mi, işte orası tam bir muamma.
İşte tam da burada haberimizin başında sorduğumuz soruya dönmüş oluyoruz.
Türkiye’yi bekleyen kuvvetli süreç ne?
Şayet NATO, Ukrayna’ya alanda dayanak vermek isterse, Rusya’ya karşı kurulan misyon gücüne buyruk verme yetkisine sahip.
Bu da çatışma bölgesine asker kaydırılması manasına geliyor.
Lakin Ukrayna’nın NATO üyesi olmaması nedeniyle bu türlü buyruğun verilmesi güç olabilir. Çünkü biz bu sorunu 2008’de Gürcistan’daki savaşta görmüştük. NATO, Gürcistan’a tam dayanak verse de bu art çıkış kelamda kalmış ve Tiflis hükümeti NATO’nun askeri gücünden yararlanamamıştı.
O yüzden Kiev idaresi, bir an evvel NATO’ya alınma talebinde bulunuyor.
Bu özel vazife gücü, “NATO’nun mızrak ucu” olarak nitelendiriliyor.
Ani sevk kararlarına seri bir biçimde cevap verebilecek halde tasarlanan VJTF’ye bağlı öncü kuvvetler, gerektiğinde en geç 72 saat içinde sevk edilmeye hazır oluyor. Bu da nöbetteki askeri işçinin bulunduğu yeri muhakkak terk etmemesi ve her an sevke hazır halde olmasını gerektiriyor.
Herkesin malumu, Ankara ile Moskova ortasında ortada pürüzler de olsa yıllardır müddet gelen güzel bağlar var. Ukrayna krizinde gelebilecek muhtemel bir asker kaydırma talimatı, iki ülke ortasındaki münasebetleri nasıl tesirler şimdiden kestirmek sıkıntı.
