İran Atom Gücü Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’nın (UAEA) ülkesinin nükleer programıyla ilgili taleplerini “aşırı” olarak değerlendirdiklerini ve yaptırımlar nedeniyle bu taleplerin kabul edilmeyeceğini söyledi.
İran devlet radyosunda katıldığı bir programda konuşan Kemalvendi, ülkesinin nükleer programını denetleyen UAEA ile kimi mevzularda ortaya çıkan uyuşmazlığı kıymetlendirdi.
Tahran ile UAEA ortasındaki iş birliğinin sürdüğünü fakat yaptırımlar nedeniyle kontrolün kısıtlandığını hatırlatan Kemalvendi, buna rağmen Ajansın daha fazla kontrol talebinde bulunduğunu belirtti.
İran’ın UAEA ile Güvenlik Kontrolü Muahedesi dışında bir yükümlülüğü bulunmadığını tabir eden Kemalvendi, “Bu talepleri çok kabul ediyoruz zira yaptırımlar nedeniyle bu talepler uygulanabilir değildir. Batılılar yaptırımları kaldırıp nükleer mutabakattaki yükümlülüklerine dönerse İran da muahede kapsamında kabul ettiği taahhütlerine geri dönecektir.” dedi.
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) ortasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir muahede imzalanmıştı. Washington, eski Lider Donald Trump periyodunda, 2018’de muahededen tek taraflı çekilerek İran’a tekrar yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve tekrar yüksek seviyede uranyum zenginleştirme dahil bir dizi adım atmıştı.
İran ve UAEA ortasındaki anlaşmazlık
İran’da UAEA’ya bildirilmemiş 3 yerde nükleer bulguların tespit edilmesi ve kelam konusu nükleer bulgulara ilişin Tahran idaresine yöneltilen soruların istenilen seviyede yanıtlanmaması taraflar ortasında gerginliğe neden olmuştu.
Ajansın, Tahran’ın bu 3 yere ait yaptığı açıklamayı teknik olarak inandırıcı bulmadığını açıklaması üzerine, 8 Haziran’da UAEA İdare Şurası, İran’a karşı karar almıştı.
Bu gelişme üzerine İran, 9 Haziran’da Kapsamlı Ortak Hareket Planı olarak isimlendirilen nükleer mutabakat kapsamında bu ülkenin nükleer programını denetlemek gayesiyle Ajansın kullandığı kamera sistemleri başta olmak üzere çeşitli ekipmanları kaldırmaya başladığını duyurmuştu. Bu durum da Ajansın İran’ın nükleer programına ait müşahede ve doğrulama faaliyetlerini sınırlamıştı.