İngiliz gazetesi The Guardian, okuyucularına 1 Nisan latifesi olarak ‘Süveyş Kanalı’na alternatif yeni kanal geliyor’ başlıklı bir haber yayımladı. Haberde, Birleşmiş Milletler’in aslında var olmayan bir komitesinin yeni kanal projesini incelediği, projenin ‘Mısır’dan Kuzey İrlanda’ya tünelleri de içerebileceği’ lakin ‘Akdeniz’deki su düzeylerinin yavaşça düşmesine yol açacağı’ argüman ediliyordu. Görüşlerine yer verilen uzmanlar ve kazma sürecini yapacak olan şirket de büsbütün uydurmaydı.
The Guardian’ın 1 Nisan latifeleri özel kısmında yayımlanan bu haber, Türkiye’de Hürriyet, Milliyet, Sabah ve Birgün üzere gazetelerin yanı sıra birçok internet sitesinde BBC Türkçe kaynaklı olarak gerçekmiş üzere yayımlandı. Yeni Şafak gazetesiyse, haberi sonraki gün basılı gazetenin manşetine de taşıdı.
HABERDE NE DENİYOR?
The Guardian’ın 1 Nisan latifesi olan haberinde, Ever Given isimli kuru yük gemisinin karaya oturarak Süveyş Kanalı’nı kapatmasının akabinde Mısır-İsrail hududunda ikinci bir kanal açılmasının görüşüldüğü ve hususla Birleşmiş Milletler’in (BM) ‘Ekonomileri Birleştiren Ticaret Rotaları Komitesi’nin ilgilendiği yazıyor. Fakat BM’nin bu türlü bir komitesi bulunmuyor. Komitenin İngilizcesinin – UN committee for Trade Routes Uniting Economies- baş harfleriyse, ‘gerçek değil’ manasına gelen ‘UNTRUE’ sözcüğünü kodluyor…
‘KÜREK’ SOYADLI UZMAN
Haberde ‘BM ismine bu bahiste fizibilite çalışması yapan isimli memleketler arası tünel açma şirketi’ diye tanıtılan ‘OFP Lariol’ da aslında yok. Bu şirketin yetkilisi olarak The Guardian’a görüş verdiği belirtilen ‘Iver Shovel’ de gerçek bir kişi olmadığı üzere, ‘shovel’ İngilizcede ‘kürek’ manasına geliyor.
‘AKDENİZ’DE SU DÜZEYİ DÜŞER, PLAJLAR GENİŞLER’
Haberde ayrıyeten, ‘yeni kanalla ilgili sorunun, Akdeniz’deki su düzeylerini yavaşça düşürüp daha geniş ve uzun kıyıların ortaya çıkma olasılığı’ olduğu tez ediliyor.
İKİNCİ UZMANIN İSMİ ‘MO SEZ’
Uydurma bir haritaya yer verilen haberde, Kızıl Deniz’i ortadan ikiye yardığına inanılan Musa Peygamber’e (Moses) göndermeyle ‘Mo Sez’ isimli bir ‘uzmanın’ da görüşlerine yer veriliyor.
‘SURİYE-IRAK ROTASI DA DÜŞÜNÜLDÜ’
1 Nisan latifesini ‘hissettiren’ bir öbür öge da, alternatif tünelin ‘daha evvel Suriye ve Irak’tan geçmesinin’ düşünüldüğü argümanı.
‘KUZEY İRLANDA’YA ÖNERİLEN TÜNEL TEMASLARI…’
Bir İngiliz yetkiliyse The Guardian’a ‘demecinde’ ‘yeni kanal açma planlarından haberdar olduklarını ve Kuzey İrlanda ile önerilen tünel irtibatlarının ön dizaynlarını paylaşabileceklerini’ söylüyor…
‘FİRAVUNLAR KANALI’NDAN BOTLA GEÇMEK ÇAĞDAŞ BİR YÖNTEM’
The Guardian’ın latife haberinde, BM’nin Kızıl Deniz’i Nil’e bağlayan antik Firavunlar Kanalı’nın canlandırılma mümkünlüğünü düşündüğü de belirtilirken, “Deniz teknolojisi mühendislerinin ırmağın Ever Given üzere 20 bin konteyner taşıyan ‘mega gemiler’ için kapasitesinin kâfi olmadığını lakin malları daha küçük bot filoları ile nakletmenin çağdaş bir tahlil olacağını söylüyorlar” deniyor.
‘DEVE KERVANLARI HAZIRDA BEKLEYEBİLİR’
Haberde ayrıyeten, Nil Irmağı’ndaki su düzeyinin düşme ihtimalinde de deve kervanlarının hazırda bekleyebileceği’ belirtiliyor. Bir sözcünün ise bunun mümkün olup olamayacağı sorusuna, “O piramitleri görüyor musunuz? Onları biz yaptık, o denli değil mi?” karşılığını verdiği yazıyor.
YENİ ŞAFAK LATİFE HABERİNİ MANŞET YAPTI
Birçok internet sitesinde 1 Nisan günü gerçek üzere sunulan bu haber, Yeni Şafak tarafından 2 Nisan’da gazete manşetine de taşıdı. ‘Savaş erken çıktı’ başlığıyla verilen manşette, “Ever Green isimli dev geminin Mısır denetimindeki Süveyş Kanalı’nı bir hafta boyunca tıkaması alternatif güzergah, yol ve kanal arayışında olanları harekete geçirdi” sözleri yer aldı.
Haber iç sayfada da ‘İsrail denetiminde paralel proje’ başlığıyla verildi.
AKŞAM’IN YAYIN DİREKTÖRÜ ‘KANAL İSTANBUL’ BENZETMESİYLE KÖŞESİNE TAŞIDI
Akşam gazetesinin Yayın Direktörü Mustafa Kartoğlu da haberi bugünkü köşe yazısına ‘Kanal İstanbul’a Süveyş’ten bakın’ başlığıyla taşıdı. The Guardian haberinin latife olduğunun farkına varmayan Kartoğlu, Süveyş Kanalı’nın Osmanlı Devleti’nin tarihiyle içiçe olan tarihçesini anlattığı yazısında, “Kanal İstanbul Projesi’nin ne manaya geldiğini bu tarihi derslerden yola çıkarak bir kere daha düşünmek gerekiyor” tabirlerini kullandı.
BBC TÜRKÇE’DEN ‘ÖZÜR AÇIKLAMASI’
The Guardian haberinin latife olduğunun anlaşılmasının akabinde içeriğin kaldırıldığını duyuran BBC Türkçe ise ‘düzeltme ve özür açıklaması’ yayınladı. “Gün içinde 1 Nisan latifesi olduğunu teyit eder etmez haberi derhal yayından kaldırdık, haberle ilgili toplumsal medya paylaşımlarımızı sildik” tabirlerine yer verilen duyuruda, “Bu kusur nedeniyle okurlarımızdan ve toplumsal medyadaki takipçilerimizden özür dileriz” denildi.
İNGİLİZ OKURLAR DA YUTTU
The Guardian’ın latife haberi, toplumsal medyada da birçok İngilizi tufaya düşürdü. Bir Twitter kullanıcısı, haberin latife olduğunu ‘Başbakan Boris Johnson’un büyük altyapı projelerindeki başarılı sicilinden’ kelam edilen noktada anladığını yazdı. Birçokları da ‘Iver Shovel’ ve ‘Mo Sez’ isimli uzmanlardan şüphelenince gerçeği fark ettiklerini belirtti. (DIŞ HABERLER)
