Aysel YÜCEL
Pandemi ve akabinde Rusya-Ukrayna savaşıyla global tedarik zincirinde Türkiye’nin rolünün artması, Ticaret Bakanlığı’nı lojistikteki ıstırapları çözmek konusunda harekete geçirmiş, bilhassa transit ticareti kolaylaştırmaya yönelik adımlar gündeme alınmıştı. Lojistikçilerin ve antrepo işletmecilerinin beklediği Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik dün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni yönetmelikte, birkaç istisna dışında dalın tüm taleplerinin karşılandığı dikkat çekti.
Hususla ilgili son devirde Ankara ile yakın temaslarda bulunan ve son olarak bu mevzudaki taleplerini Ticaret Bakanı Mehmet Muş’a yönelik ziyaretlerinde lisana getiren Memleketler arası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) yetkilileri, yeni yönetmeliği kıymetlendirdi. UTİKAD Lideri Ayşem Ulusoy, “Lojistik dalı ve üyelerimizin iş yapış hallerinin dünyaya entegrasyonu konusundaki teşebbüslerimiz devam ediyor. Bölümümüzün yararına olacak her noktada hem kamuyla hem milletlerarası mercilerle hem de paydaşlarımızla görüşmelerimizin olumlu sonuçlar vermesi UTİKAD ismine değerli bir başarı” diyerek, yeni yönetmelikten memnuniyetlerini belirtti.
Yeni yönetmelikte taşıma işleri organizatörleri açısından büyük ehemmiyet taşıyan ve UTİKAD’ın uzun bir müddettir üzerine çalışmalar yaptığı şu hususlar öne çıktı:
1- “Madde 141/A (1) Müsaadeli gönderici yetkisi kapsamında taşıması gerçekleştirilecek ihracat beyannameleriyle sonlu olarak, gümrük beyannamesinin müsaadeli gönderici tesisinin bağlı bulunduğu gümrük yönetimi yerine kişinin yerleşik olduğu yerdeki gümrük yönetimine verilmesine müsaade verilebilir. (2) Birinci fıkra kapsamında tescil edilen beyannamelerde eşyanın sunulduğu yerde misyonlu muayene memuru; doküman denetimi, muayene ve rejimin gerektirdiği öbür süreçleri beyanın verildiği yer gümrük yönetimi ismine gerçekleştirir.” Ayşem Ulusoy, bu hususla ilgili olarak ,“Gümrük süreçlerini kolaylaştırması kapsamında müsaade gönderici yetkisine sahip tesislerden yapılacak ihracat süreçlerinde gümrük beyannamesinin Türkiye’nin her yerinden açılabilecek olmasını da olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyoruz” dedi.
2- “Satıcı yahut göndericisi ile yurtdışındaki alıcısı aşikâr olan eşya ise 6/7/2018 tarihli ve 30470 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği kapsamında yetki evrakı sahibi olan ve taşıma dokümanında bildirim tarafı olarak yer alan taşıma işleri organizatörleri tarafından antrepo beyannamesi verilerek genel antrepolara konulabilir. Elleçleme sürecine tabi tutulması ve yurtdışındaki alıcısına sevki dışında bu eşya hakkında öbür bir tasarrufta bulunulmasına müsaade verilmez. Kullanıcı olarak taşıma işleri organizatörleri, 522’nci unsurda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmekten sorumludur.” Bu hususun UTİKAD tarafından takip edildiğinin altını çizen Lider Ayşem Ulusoy; “Bu bahis transit ticaretin gelişim alanları kesim raporu hazırladığımız da bizim için en kıymetli hususlardan biriydi. Türkiye’nin doğal olarak bir transit ticaret HUB’ı olması projesi kapsamında bunu gündeme almıştık. Zira İpek Yolu’nun üstünde olan ülkemizde geçişlerde bu mallar çok kıymetli yer kapsıyordu. Bilhassa aşikâr birçok ülkeden gelen malın konsolide olarak en son varış noktasına gitmesi için ehemmiyet arz ediyordu. Bu noktada büyük bir adım atıldığını görüyoruz” dedi.
Antrepo açma ve işletme izinlerinde müddet kalktı
3- “(1) Antrepolar için antrepo açma ve işletme müsaadeleri süresiz olarak verilir. Yapılan denetim, inceleme ve kontrollerde bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen antrepolarla ilgili olarak 525’inci husus kararları uygulanır.” Antrepoların beş yılda bir ruhsat yenileme süreçleri ile ilgili değişikliğin de dalın faydasına olduğunu pahalandıran Lider Ulusoy; “Zaten gümrüklü antrepoların aşikâr özelliklere sahip olması gerekiyordu ve her sene bütün bu ilgili ilgili incelemeler yapılıyordu. Bu yenilemeler kamuya ekstra bir iş yükü olacaktı. Bu değişikliğin de isabetli olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
Teslim yükümlülüğü ticari hukuk kurallarına nazaran yapılacak
4- Gümrük Yönetmeliği’nin 130. Unsurunun 1. Fıkrası şöyle değiştirildi; ‘Tabi tutulduğu gümrükçe onaylanmış süreç ve kullanımın gerektirdiği koşulların yerine getirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesi yahut teminata bağlanması suretiyle gümrük süreçlerinin bitirilmesi halinde eşya teslim edilebilir duruma gelir. Eşyanın teslimi; eşya sahibi, taşıyıcı, işletici kuruluş yahut bunların temsilcileri ortasındaki kontrat kararlarına nazaran gerçekleştirilir.’ Yönetmelik değişikliğindeki bir öbür kıymetli unsurun eşyaların teslimi ile alakalı olan kısım olduğunun altını çizen Ayşem Ulusoy şöyle konuştu: “Bu da kesimin önemli bir sorunuydu. Bildiğiniz üzere gümrük vergileri ödenmiş, gümrük işleri tamamlanmış eşya özgür statüde kalıyor. Lakin bunun tesliminde kimi kasvetler kelam konusu oluyordu. Gümrük Yönetmeliği’nin bu halde çıkması ile bir arada teslim yükümlülüğü artık ticaret hukuku kurallarına nazaran yapılacak. Bunun da yerinde bir düzenleme olduğunu düşünüyoruz.”
İthal parsiyel yükteki sorun hala tahlil bekliyor
Ticaret Bakanlığı, dış ticaretin yarıdan fazlasının yapıldığı İstanbul gümrüklerinde parsiyel eşyanın süreksiz depolanan eşya statüsünde iki iş günü antrepoya konulabilmesine yönelik 10 yıl süren istisnai uygulamayı Eylül 2020’de kaldırmıştı. Bu durum antrepolarda bir haftaya varan beklemelere neden olunca kesim geri adım talep etti. Gümrüklü Antrepo İşletmecileri Derneği (GAİD) Lideri Cavit Değirmenci, dal olarak üç taleplerinin karşılandığını lakin antrepo beyannamesi verme müddetinin 48 saate çıkarılması çalışmasının da kısa müddette sonlandırılmasını heyecanla beklediklerini söyledi. UTİKAD Lideri Ayşem Ulusoy da “Mevcut durum TIR ve kamyonların ihracata dönüş suratını çok yavaşlatmaktaydı. Bu kıymetli gündem hususumuz maalesef bu yönetmeliğe yetişmedi. Lakin yakın vakitte bu düzenlemenin de gelmesini bekliyoruz” dedi. Antrepocuların karşılanan talepleri ise şöyle: “2017 yılından evvel açılan antrepoların m2 sini 5000m2 ye tamamlama zaruriliği kalktı. Her beş yılda Antrepo ruhsat müsaade yenilemesi kalktı. Gümrük süreci bitmiş hür dolanıma tabi eserlerin antrepodan çıkarılması mecburiyeti, ithalatçı firma ile taşıyıcı ve antrepo İşletmecisi ortasındaki mukavele kararları de göz önünde bulundurularak pahalandırılacak.”