Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFİMB) Lideri Hasan Osman Sabır, fındık fiyatında yaşanan sorunun ana nedeninin talepsizlik olduğunu söyledi. Arz piyasaya verilirken karşılığında yeteri kadar talep oluşmaması sonucu fiyatların düşük seyrettiğini vurgulayan Sabır, piyasada 3 farklı fiyat oluştuğunu kaydetti.
Sabır, “Bir yanda köylüden 44 TL’ye alım yapan manavımız var, öbür taraftan müdahil alım yapan TMO 52 TL karşılığı alım yapıyor ve ayrıyeten öteki bir özel firma da 48 TL’ye kendi mutabakatlı olduğu firmalardan alım yapıyor. Aslında olağanda hür piyasa kaideleri işliyor olsaydı teknik olarak tüm eserin TMO’ya verilmesi gerekirdi ve bu durumda da piyasada esere muhtaçlığı olan üstte sayılan TMO haricindeki rastgele kurum, ticarethane TMO’ya yakın fiyat vererek eserini temin etmek zorunda olurdu” diye konuştu.
Piyasa kuralları önemsenmeli
“TMO fiyatını açıkladığında birinci söylediğim şu olmuştu: bir gün evvel 43 TL olan fındığı siz, ben 52 TL yaptım diyemezsiniz demiştim” diyen Sabır, şunları kaydetti: “Çünkü 2021 fındığı o gün alınıp satılmaktaydı ve bugün de hala alınıp satılmaktadır. Bizler 100.000 tondan fazla 2 yıldır periyot var dediğimizde o sayılara da inanmadıklarını söylediler. Ancak 2021 eseri döneminde yaklaşık 55.000 ton kabuklu karşılığı deklare edilerek ve bir o kadar daha da deklare edilmeden olduğu varsayılırsa yaklaşık 100.000 ton kabulü 2020 fındığı 2021 döneminde ihraç edildi. Birebirini 2022 döneminde da yaşayacağız. 2022 döneminde da yaklaşık 100.000 tona denk gelen kabuklu fındık karşılığı 2021 dönemi eseri ihraç edilecek. Bu da demek oluyor ki elimizde 2022 eseri fındıktan da yaklaşık 140-150 000 ton eser geri kalacak. İşte bu sayı bizim öbür üretici ülkelere verdiğimiz takviyedir aslında.”
Doğrudan gelir takviyesi 90 centten 9 cente geriledi
“Doğrudan gelir takviyesi neden verilmeye başlanmıştı?” diyen Sabır, “Hatırlayalım, o vakit yeniden müdahale alımları yapılıyor ve elde kalıyordu hatta o kadar fazla elde kalmıştı ki on binlerce ton fındık yok kıymetine yağ yapılmıştı. Oradan edilen ziyanlar 100 milyonlarca doları buluyordu. Bunun üzerine direkt gelir dayanağı ile birlikte hür piyasa kurallarına geri dönüş yapıldı. Böylelikle, oluşan düşük fiyatlara karşı üreticinin bir nebze korunması sağlanmıştı. O vakit verilen takviyenin dolar karşılığı 90 cent/kg kabuklu fındığa denk geliyordu. Bugün ortadan yaklaşık 9 sene geçti verilen takviye TL olarak birebir lakin dolar karşılığı 9 cent/kg oldu. Biz, devletin toplumsal devlet olarak üreticisinin yanında olmasını sonuna kadar destekliyoruz lakin bunu özgür piyasa kurallarını bozarak yaparsanız, bir gün bugün düştüğümüz duruma düşeriz ve işin berbatı sonraki dönemlerde da tıpkı şeylerin olması çok mümkün görünüyor.
Yine 2022 eseri TMO alım fiyatı açıklandığında dediğim üzere, özgür piyasamızda oluşan fiyatlara müdahale etmeden Direkt Gelir Desteği’ni artırarak sistemi devam ettirseydik bugün büyük ihtimalle TMO olmaksızın piyasa yeniden tıpkı fiyatlara yakın olacaktı lakin üreticimiz bu dayanakla bir arada eserinden daha fazla gelir etmiş olacaktı ve en çok önemsediğimiz husus olarak fındık sürdürülebilir bir tarım eseri olarak devam edecekti. Daha da kıymetlisi bu prensip ile yıllarca eser siyaseti yapılırsa öbür üretici ülkelerin de üretim iştahını kıracaktık ve uzun vadede aslında elimizde eski dönemden kalan fındık olmayacağı için fiyatlarımız da görece daha yüksek olacaktı. Tahminen geciktik lakin tekrar de dış üreticiyi destekleyen bu mevcut siyasetten bir an evvel uzaklaşmamız gerekiyor ve en değerlisi dalın ileriye dönük daha fazla yatırım yapabilmesi için bu siyasetin bir fındık kanunu ile kanunlaşarak garanti altına alınması gerekiyor. Mevcut durumda bizler bir sonraki dönem nasıl bir siyaset güdüleceğini bilmediğimiz üzere, mevcut seçim atmosferinde oluşan popülist politik telaffuzların gölgesinde daha da bir belirsizlik yaşıyoruz” diye konuştu.
RAKAMLARLA SON 3 SEZON
01-09 Eylül 2022 Fındık İhracatı: 7.492 Ton/İç (2021 Eseri: 5.500 ton, 2022 eseri: 1.992 ton)
01-09 Eylül 2021 Fındık İhracatı: 6.173 Ton/İç (2020 Eseri: 4.067 ton, 2021 eseri: 2.106 ton)
01-09 Eylül 2020 Fındık İhracatı: 10.064 Ton/İç (2019 Eseri: 3.611 ton, 2020 eseri: 6.453 ton)
SABIR’A NAZARAN
ANA SORUNLAR:
– Dünyada oluşan yeni ekonomik şartların da tesiri ile talepsizlik.
– Belli olmayan fındık siyaseti.
– Düşük olan direkt gelir takviyesi sebebi ile verilen fiyatın öteki üretici ülkelerin üretim iştahını artırması.
TALİ PROBLEMLER
– Ticaret Borsası sistemlerinde olan üretici bilgilerinin açılmaması sebebi ile elde edilemeyen izlenebilirlik sistemi.
– Sürdürülebilirlik prensiplerine uygun destekleme programımın olmaması.
– Dalda oluşan kapasite fazlasına karşılık rastgele bir adımın atılmaması.
– Eserin hem iktidar hem de muhalefet tarafından siyasete alet edilerek, uzun vadeli yapılacak çalışmaların engellenmesi.
– Uygun tarım uygulamaları için gerekli takviyelerin yeteri kadar ve belirli şartlar altında verilmemesi.