Leyla İLHAN
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 10 Mayıs’ta açıklanan 0,99 ve 0,89 oranlı düşük faizli paket, konut kesimine hareket getirmedi. Paketin açıklanmasıyla birlikte Hazine ve Maliye Bakanlığı’na nazaran 1 haftada 64 bin ilanda fiyat artışı gözlendi. Kesim temsilcilerine nazaran, geliştiricilerin ve mülk sahiplerinin yaptığı artışlar kimi noktalarda yüzde 100’ü geçerken, hareketliliğin ve satışların azaldığı belirtiliyor. Birtakım emlakçılar da yeni paket sonrası telefonlarının artık hiç çalmadığını söyledi.
“Hareket azaldı, telefonlarımız çalmıyor”
Dayanak paketi için meyyit doğmuş bebek tarifi kullanan İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü (İSTEB) Lideri Ulvi Özcan, “0,99 faizli krediyle 1 milyon liralık birinci el konut aldığınızda aylık ödemeniz 14 bin TL. Aylık 14 bin TL ödeyecek birinin de aylık 25 bin TL geliri olması gerekir. Ayrıyeten 10 yıl boyunca hiçbir sıhhat sorunu olmadan bunu ödeme riskini de göze alması gerekir” dedi. Pakette en gerçek kısmın yarım kalan arzlara verilen takviye olduğunu kaydeden Özcan, şöyle konuştu: “Ancak burada ‘1 yıl boyunca hiç fiyat artırmayacağım’ demek iflasa imza atmak demektir. Zira maliyet artıyor. Ya da oradaki liste fiyatına yüzde 70 enflasyon öngörüp yansıtmak gerekir ki bu sefer de talebi düşürüyorsunuz. Münasebetiyle alım satım artmadı lakin liste fiyatları yüzde 20 oranında arttı. Olan hareket de azaldı, telefonlarımız çalmıyor. Zira Türkiye’de üretimin satın alma gücüne hitap etme sorunu var.”
“Artışlar indirimin cazibesini yok etti”
Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS) Lideri İsmail Özcan, konut kredi paketindeki faiz oranlarının her ne kadar uygun olsa da geliştiricilerin ve konut sahiplerinin anlık yaptığı artışların kazanılan cazibeyi hem birinci elde hem de ikinci elde yok ettiğini kaydetti. “Bu nedenle kaşıkla verilen kepçeyle alındı üzere bir durum oluştu” diyen Özcan, “Bu nedenle üyelerimiz ortasında olumlu yansımasını duymadım. Münasebetiyle fiyat artışı olmasaydı bu kampanya çok olumlu olacaktı” değerlendirmesinde bulundu. Konut fiyatlarının artmasıyla birlikte aylık ödenmesi gereken kredi taksidinin yükseldiğini tabir eden Özcan, “Özellikle birinci kere konut sahibi olacak bireyler için de hane halkının geliriyle uyuşmayan kredi taksitleri oluşturdu. İstanbul’da 100 metrekarelik bir dairenin fiyatının 1 milyon ila 1,5 milyon lira ortasında başladığı bir noktada, bu tıp kredi maliyetlerini ödeyecek gelir düzeyine sahip şahıslar pek olmadığı için gerekli talep de oluşmadı” dedi.
“Banliyö çizgileri oluşturulmalı”
Paketin bir günde fiyatları 2 misli artırarak bölüme bir kaos getirdiğini kaydeden İstanbul Emlakçılar Odası Lideri Nizamettin Aşa, “Faizin düşmesi fırsatçıları harekete geçirdi. Esasen yüksek olan fiyatları daha da yükseltti. Bu da devletin sunduğu avantajı yok etti ve mesken almak isteyenin önüne mani oldu. 2019’dan beri faiz indirimi sonrası fiyat artırma bir alışkanlık haline geldi” diye konuştu. Aşa, “Konut arzı yetersiz. Nitekim mal sahibi olmak isteyenlerin talebi 1 milyon TL’yi geçmeyen meskenlerde ağırlaşıyor. Hasebiyle imkanı kısıtlı bu bireylere yönelik inşaat bölümü desteklenerek banliyö çizgileri oluşturulmalı. Kentsel dönüşüm hızlandırılmalı ve rezerv alanları kullanılmalı” formunda tekliflerini sıraladı. Aşa, belediyelerin artan maliyetlerden ötürü bilhassa kentsel dönüşüm projelerinde ufak tefek eksikleri görmezden gelip yıkılan projeleri hızlandırılması gerektiğini tabir etti.
300 bin ailenin meskeni dönüşümde
İstanbul’da 300 binden fazla ailenin kentsel dönüşümden ötürü kendi konutları dışında ikamet ettiğini belirten Nizamettin Aşa, “Sadece kentsel dönüşümle 300 bin ailenin kendi konutuna dönmesi 300 bin yeni kapasite demek. Bu da kiralık piyasası için birinci etapta kıymetli bir oran. Ayrıyeten ofislerle kamunun elinde atıl yapılar da meskene dönüşebilir. Zira kıtlık faktörünü aşmadığımız sürece bu iş bu türlü devam edecek” yorumunda bulundu.
“2 MİLYON HUDUDU İSTANBUL’DA İŞE YARAMADI”
Bakanlığın 64 bin civarındaki internet ilanında fiyat artışı tespit ettiğini belirten Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Lideri Z. Altan Elmas, Bakanlığın bunları takip ederek fırsatçılığa müsaade etmeyeceğini söyledi. Lakin bu artışta ikinci ele verilen sübvansiyonun tesirli olduğunu aktaran Elmas, “Hazine ve Maliye Bakanlığıyla bir ortaya geldiğimiz toplantıda da söyledik. Birilerine uygun maliyetli konut kredisi kullandırılacaksa konutu olmayanlar önceliklendirilmeli diyorduk. Bunu da gidip ikinci elden almasın, üretimdeki konutu alsın ki üretimi destekleyelim. Zira arz eksikliği yaşanıyor. Üretimi destekleyince tıpkı vakitte istihdamı da endüstriyi de destekliyoruz” diye konuştu. Öte taraftan birinci el konuta verilen kredide 2 milyon lira kısıtlamasının olduğunu belirten Elmas, “2 milyon lira Anadolu’da işe yarıyor. Örneğin bizim Antalya projemizde 1+1 ve 2+1 projelerimizde iş görüyor. Fakat İstanbul’da az kalıyor. Hasebiyle İstanbul’da bu sayının 3 milyon lira olmasını istedik. Zira mevcut haliyle yalnızca 1+1 dairelere yarıyor. Tahminen ileride İstanbul’a özel bu oran artırılabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Konutun fiyatını haksız artıran para cezası alabilir
Konuta takviye paketinin açıklanmasının akabinde gayrimenkul kesiminde bir gecede fahiş fiyatları artışları yaşanırken, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de bu üzere aksiyonlarda bulunan gerçek ve hukuksal şahısların tespit edilerek haklarında birtakım yaptırımların uygulanacağını söz etti. Mono Hukuk Kurucusu Avukat Hanife Emine Kara, “Bu doğrultuda bilhassa internet siteleri vasıtasıyla gayrimenkul satışlarında, ilanların evvelki ve sonraki fiyatlarının tespiti mümkün olup, yapılacak tespitler ardından fahiş fiyat artırımı yapan şahıslar hakkında idari para cezaları uygulanması mümkündür. Yasa ve yönetmelikler mucibince, satıcılar tarafından, piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve hür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulması yasaklanmış olup muhalif davrananlar hakkında idari para cezalarına hükmedilebilecektir. Hakikaten bu üzere durumların tespiti için Haksız Fiyat Kıymetlendirme Heyeti da devreye girebilecek, şuranın kontrolü sonucunda varılan tespitler ile de ilgililer hakkında süreç yapılabilecek” bilgisini verdi.