Dünyaca ünlü piyanist Fazıl Say üreten ve durmadan çalışan bir müzisyen Ülkenin sıkıntılarıyla yakından ilgilenen star wars andor Say rahatsızlık duyduğu her mevzuyu toplumsal medya hesabından lisana getiren yavuz yürekli bir müzisyen Tabiatın korunması için evvel Kaz Dağları nda sonra Tunceli Ovacık ta konser veren sanatkarın yeni gayesi star wars visions Ağrı ve Nemrut Dağı
Fazıl Say ile ülkenin müziğin sıkıntılarını yeni projelerini ve hayallerini konuştuk
- Sorularımıza birinci Tunceli Ovacık’ta Munzur Irmağı’nın kenarında tabiatın korunması için verdiğiniz konser ile başlamak isteriz super pumped the battle for uber Bir müzisyen için en büyük memnunluk birbirinden farklı birçok insanı tek bir gaye için müzik için bir ortaya getirmektir herhalde diye düşünüyorum üstelik bu buluşma bir konser salonunda değildi Siz terim o kadar çok yüreğin bir ortaya gelmesini nasıl değerlendiriyorsunuz ne hissettirdi size o gün
Munzur Ovacık konseri bunlar özelikle doğayı muhafaza tabiata sahip çıkma konserleridir Kaz Dağları’nda da emelimiz buydu the bear ve hayli kıymetli bir şey başardığımızı düşünüyorum Ovacık’taki asıl gaye da buydu Natürel bunu yaparken beşerlerle birlikte dayanışma içinde olmak tabiat ile ve doğayı koruyanlarla dayanışma Ortaya çıkan sonuç aslında the captain yaşamakla dayanışma oluyor Hatta yaşatmakla dayanışma oluyor ki yaşatmakla dayanışma bir fazilettir Ben bu 20 30 bin kişilik kitlesel konserlerin bana yalnızca bir sanatçı olarak değil insan olarak da çok the empress şey öğreteceğini düşünüyorum münasebetiyle her yıl ülkemizi seviyoruz ve tabiatını korumak istiyoruz beşerlerle ilgili de farkındalıklar yaratmak istiyoruz Mesela bir Ağrı Dağı’na bir Nemrut Dağı’na konserler için gitmeyi planlıyorum 2023 the english yılında
TUNCELİLİLER AYDIN İNSANLAR
Tuncelililer özel aydın beşerler Benim yurtdışında tanıştığım Tunceli ve Dersimli de diyebiliriz konserlere gelen insanlardır Tuncelili ülkenin en çok kitap okuyan kentlerinden biri Mükemmel tabiatı olan the fear index inanılmaz hoş o Munzur Irmağı’nın aktığı vadiler uçurumlar hasebiyle ben onların o bölgeyi sevmelerini çok uygun anlıyorum Ne kadar kalpten âşık olduklarını kentlerine çok âlâ anlıyorum ve bunu hissettim Konserlerimin bir sanatçı olarak hayatıma katkısı çok büyük Biraz da müzik hem Tokyo’da çalınsın hem New York’ta hem İstanbul’da fakat bunu Kaz Dağları’nda Munzur’da çalabilmek çok istiyordum
ANADOLU DA KONSERLER VERMELİ
90’larda verdiğim röportajlara bakarsanız aslında Bir kamyona piyanoyu koyup Anadolu’nun köylerinde kasabalarında konserler vermeli üzere açıklamalarım var Bunlar biraz babamdan öğrendiğim şeylerdir benim babam gerçek bir Türk aydını ve Aydınlanmacısıdır ve oğlunu da bu formda yetiştirmiştir Bunlar birbirlerine bağlı ögelerdir diye düşünüyorum Bu hayallerim benim lakin bu dediklerim gerçekleşiyor sözümü de tutuyorum her yıl da tutmaya devam edeceğim
BABAMIN KİTAPLARI
- Babanız müzik müellifi Ahmet Say ın çok bedelli kitaplarından biri olan Müzik Sözlüğü basıldı Sözlüğün hazırlanma basamağı ve içeriğinden sizin için bu baskının ne söz ettiğinden bahseder misiniz
Babamın kitaplarının müzikolog Ersin Antep in katkılarıyla yeni baskıları geliyor ve bunlara çok sevindiğimi söylemeliyim Babam kitaplarının bir kısmını 2006 yılında biraz revizyondan geçirmişti Yıl 2022 eklemeler yapılacaktır Müzik Ansiklopedisi olsun başka tüm müzik kitapları olsun en güzel halde tekrar öğrencilerin tüm müzikseverlerin müzik öğrencilerinin hizmetine sunulacaktır Ben halkımıza bunun çok gerekli olduğunu düşünüyorum Çok kıymetli bir eksiği kapattığını düşünüyorum bu kitapların ve yeni revize edilmiş haliyle de çok büyük fayda sağlayacaktır Natürel ki biz bunun gerisinde olacağız
UZUN VE YALNIZ GİDİLEN BİR YOL
- Müziğinizle ülkemizi temsil ediyorsunuz ve dünyanın birçok yerinde konser veriyorsunuz Uzun seyahatler yapıyorsunuz farklı ülkelerde her lisandan inançtan gelenekten gelen insanların ve müzikseverlerin hayatına dokunuyorsunuz Her verdiğiniz konser sağladığı müsabakalarla size yeni deneyimler ve bilgiler edindiriyor tahminen yeni hisler ekliyor Pekala tüm bunlar yeni bestelere de ilham oluyor mu
Bir piyanist olarak artık çabucak hemen her konserimde bestekar olarak da varım kendi bestelerimi de yeni yazdıklarımı da ve klasik müzik dağarcığımdan eserler de çalıyorum Aslında 1990’lardan beri benim istediğim piyanist bestekar olarak konserlerimi şekillendirmekti Bunu bütün dünyaya kabul ettirmiş durumdayız ve çok büyük bir talep artışı olduğunu düşünüyorum Konser sayısı ve konserlerin doluluklarında dünyanın her yerinde doğal bu beni çok keyifli ediyor Azimli bir halde çalışmaya devam etmek gerekli Uzun bir yoldur yalnız gidilen bir yoldur Her akşam filanca orkestranın önünde filanca dünyanın meşhur salonunda yahut Türkiye’de ya da Ovacık’ta konserlerimiz oluyor bu yorucu diyorsunuz bu hayat Uçağa binip otellerde kalmak aslında 30 yıldır yaptığım bir şey olduğu için ben prosedür gereği olduğunu düşünüp yorgunluk hissesini azaltmış bir beşerim kendi psikolojimde Müziği de samimiyetle büyük bir içsel kuvvetle yapmak zati gerektiği için ve aslında nerede hangi konserde çalarsak çalalım her zamankinden yeterli çalmak gayretindeyim Ben kendimin eleştirmeniyim kendimin dinleyicisiyim konserlerde benim için nerede değil nasıl çaldığım değerlidir Bu bakımdan her vakit için ilham kaynağım müziğim ve hayatın akışı oldu
- Ülkemizdeki müzisyenlerin en büyük kaygısı sorunu sizce nedir
Türkiye’de o kadar çok kolda müzisyenimiz var ki klasikte halk müziğinde pop müzikte rock müzikte ve hepsinin farklı kederleri olacaktır Lakin şunu söyleyebilirim Batı müziği natürel ki temel öğelerin de müziği olduğu için en çok öğrenilmesi gereken eğitiminin en güzel olması gereken koldur Batı müziğinin kurallarını armonisini enstrümantasyonunu düzgün öğrenmek Enstrüman çalmayı öğrenmiş biri öteki kollarda rahatlıkla müzik yapıyor Caz da rock da yapar Düzgün bir klasik müzikçi güzel bir eğitim almak zorundadır Bütün problemlerin eğitimde başladığını düşünüyorum Eğitimdeki problemlerin da eğitim ideolojisinden kaynaklandığını düşünüyorum Ben şanslı bir jenerasyonun insanıyım 1980’ler Ankara Devlet Konservatuvarı benim hocalarım hakikaten üstün yetenekli hocalarmış Mithat Fenmen Kamuran Gündemir üzere hocalar vardı İnanır mısınız haftada yedi saat piyano dersi alıyordum Her gün iki saat haftada 10 saat kompozisyon teori dersi alıyorduk
Mesela geçenlerde Eskişehir’den bir arkadaşım bana telefon etti Şöyle bir sorum var sana dedi Sen müziği nasıl tahlil ediyorsun Renkli kalemler falan koyuyorsun toplumsal medyaya da Bu nedir bize öğretsene dedi Benim o denli bir gün gelip bir masterclass yapmamla olacak bir şey değil dostum dedim Biz buna 6 7 yılımızı verdik Haftada 10 saatten bahsediyorum Renklerle müziğin ne anlattığını not etmeniz bunlar çok kültür gerektiren ve çok fazla temel bilgi gerektiren şeyler Ben o denli uzaydan UFO gelmiş üzere size açıkçası öğretemem dedim Açıkçası o an aslında Türkiye’de ne kadar daha çok işçi eğitimci gerekiyor diye düşündüm Herkesin elinden tutması gereken müzikte eğitim sorunsalımız var Çok yeterli hocalara gereksinimimiz var Evet olağan genç yeteneklere de muhtaçlığımız var ancak onları da yetiştiren hocalara gereksinimimiz var
TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK KEDERİ EĞİTİM İDEOLOJİSİ
- Peki ya Türkiye’nin en büyük sıkıntısı sorunu nedir sizce
Türkiye’nin sıkıntısı bahsettiğim eğitim ideolojisi müzikte Neden bahsediyorsak aslında hayatta da o Ben Türkiye’nin genel durumuna yani iktisat siyasetlerine dış siyasetine kültür siyasetine yansıdığını düşünüyorum İnsan tabiatın toplumsal bir öğesi bir varlığıdır tabiat ile birlikte olan İşte bizim ideolojimizdeki gerçekliklerle bunun eğitime yansıması bunun küçüklükten itibaren olmasıyla olabilir
Klasik müzik halka hitap etmiyor dediler yıllarca İşte görüyoruz Ovacık’ta 30 bin kişi geliyor konsere hani hitap etmiyordu Hitap ediyor dinleyicilere nasıl götüreceğimizi bilirsek nasıl bir komünikasyon nasıl bir diyalog kuracağımızı nerede buluşacağımızı anlarsak onlar da bizi anlar Biz onlara dokunmak istersek onlar da bize dokunmak ister Bu hayatın tüm başka kısımlarına da yansıyan şeylerin başındadır Benim çok üzüldüğüm husus natürel büyük bir beyin göçü oluyor Türkiye’den ve bilhassa hekimlerden büyük bir beyin göçü Türkiye’nin çok aleyhine Bizim bu zeki yetenekli çalışkan ve düzgün eğitimli insanlara çok gereksinimimizin olduğu bir devirdeyiz
BEN BİR MÜZİK ANLATICISIYIM
- Opus sıra numarasının 100 ü aştığı bir büyük emek Fazıl Say müziği Fikret Otyam Ahmet Say Yaşar Kemal Yıldız Kenter Türkan Saylan Nejat Eczacıbaşı Şarık Tara Tarık Akan birbirinden kıymetli çalışmalara imza atmış ve çok değerli öncü isimler Onların aydınlığı bizler için tükenmeyecek bir yol göstericilik Seçtiğiniz bu isimlerin size müziğinize yansıyan taraflarını sizdeki ehemmiyetini paylaşır mısınız
Portreler özgün bir proje olarak gelişti Geçtiğimiz sonbaharda başımda oluşmaya başladı Ben bir müzik anlatıcısıyım Sonuçta yorumcu olarak da anlatıcıyım bestekar olarak da Aslında bütün yapıtlarımda hikâyelerdir bütün olay İstanbul Senfonisi nden tutun Mezopotamya Truva ya kadar 4 Kent Sonatı Kaz Dağları Sonatı Şahmeran Anka Kuşu Nazım Aşık Veysel Hayyam Hezarfen üzere ve hatta Atatürk ü anlattığım Yürüyen Köşk ve Şükran Türküsü üzere bestelediğim 30 40 şairin şiirleri üzere Hepsinde müzik bir öykü anlatmaya başlar Çok sayıda da insan anlattığım vardır Münasebetiyle da bu benim beş yaşından beri olan yeteneğim Mithat Fenmen in bana öğrettikleri Doğaçlamacılık ve müzikle kendini tabir etmek müzikle şükran duymak Müzikle bize bir şeyler katan Türkiye nin aydınlık bedelli beşerlerine bir şükran ikramı müzikle geri iade etmek Müzikle bunu yapmak zira benim yapabileceğim en âlâ şey bu Bunun için de Yaşar Kemal bana romanından ne kadar çok şey kattı Fikret Otyam da fotoğraflarıyla yazılarıyla Babam Ahmet Say kısmı Türkiye ye ne kadar çok hizmet sağlamış eşsiz şeyler yaratmış Nejat Eczacıbaşı Şarık Tara üzere ülkemizin kültür sanat hayatına katkıları olan insanları da unutmadan Yıldız Kenter hocamız üzere oyuncu Tarık Akan üzere ve natürel ki Türkan Saylan hocamız üzere Bu bakımdan Portreler in aslında değişik de bir proje olduğunu zira bu üslup bir projenin çok fazla olmadığını düşünüyorum Ben insan portrelerinin müzikle anlatıldığı insanların da konserlerde ilgisini çektiğini düşünüyorum Zira her kısımdan evvel o insanı tekrar hatırlatıyoruz Tahminen 30 40 yıl sonra farklı kuşaklar müzikler çalındığında tekrar onları hatırlama fırsatı bulacak Bize biraz da onları ölümsüzleştirecektir İnşallah beşerler da sever bu müzik yapıtlarını
Fazıl Say babası Ahmet Say la
SAY VAKFI KURULACAK
- Babanız Ahmet Say’ın kitapları başta olmak üzere kendi yapıtlarınıza de sahip çıkmak üzere kısa bir müddet evvel Say Vakfı’nı kuracağınızı söylediniz Hangi kademedesiniz ve bu hususta neler düşünüyorsunuz
Aslında yıllardır bize sorulan bana teklif edilen düşünülen çok insanın olmasını istediği bir şeydir bu vakıf Babamın vefatından sonra doğal ki ben de bunu önemli olarak düşünmeye başladım bir Say Vakfı Bütün Say ailesinin toplam yapıtlarını derleyen toplayan koruyan koruma eden Türkiye ve dünyaya tanıtan Babamın müzik üzerine yazdığı yayınları yanında edebiyat yapıtları benim edebiyata yönelik tüm kayıt ve bestelerimle yazmış olduğum kitaplarımla büyük bir külliyat çıkıyor ortaya olağan ki
Bunun yanı sıra çok yapmak istediğim bir şey de Türkiye deki genç yeteneklere kendi adıma da da sahip çıkmak Bir şenlikle tahminen şekillendirmek yahut birkaç şenlikle Türkiye nin birtakım yerlerinde yapacağımız etkinlikler olabilir Özel geceler yahut tahminen beş on yıl sonra bir piyano müsabakası eklenebilir Zira biliyorsunuz dünyada artık benim ismim Türk piyanist olarak hem de marka olarak en üst seviyede şekillenmiş durumda Piyano müsabakasının beş on yıl sonra Say Vakfı nın denetiminde gerçekleşmesinin dünya çapında da büyük yankı uyandıracağını ve dünyada genç piyanistlerin de ilgi odağı olacağını düşünüyorum Bunların hepsi şu anda fikir basamağında bunların şekillenmesi 2023 2024 yıllarını bulacaktır Vakfın açılışı çalışmaya başlaması ve bize gelecek takviyelerin durumuna nazaran nasıl yapacağımızı şekillendireceğiz diye düşünüyorum Şu anda her şey niyet etabında fakat kendi adıma niyet etabında olan her şeyin olacağını bildiğim için önemli bir şeyin geleceğini buradan söylemek isterim
HEPİMİZ İÇİN ZORDU
- Çok değil birkaç gün evvel Dünya Müzik Günü ydü ve gazetemiz de Müzik Yaşatır sloganını okurlarımızla paylaştık Bugünün haberini 103 müzisyen pandemide intihar etti diye verdik Sizin bu mevzuda niyetleriniz ve söyleyecekleriniz bizim için önemli Neler söz etmek istersiniz
Korona salgını kültür sanat hayatı için iki yıllık bir büsbütün durma manasına geldi Avrupa da ve Türkiye de takımlı olan müzisyenler için büyük bir sorun oluşmadı Onlar aylık maaşlarını konser vermedikleri halde yahut online konserler vererek aldılar Birikimi olan müzisyenler için de pandemi yaşamsal bir sorun oluşturmadı lakin alışılmış ki günbegün yaşayanlar için çok büyük bir depresyondu ve çok büyük bir zorluktu Burada dediğiniz üzere ben de çok üzülerek öğrendim hayatına son veren gençleri yoklukta zorluklarda Çok üzüldüğümüz bir husustur Pandeminin daha birinci ikinci ayında kendim yüzden fazla genç müzisyene yardımcı olmayı denedim Ancak sonuçta iki yıl süren bir şeyde çok daha güzel bir yardım gerekiyordu devlet tarafından bu durum güç oldu hepimiz için Günümüzde konserler artık olağan haliyle devam ediyor Biliyorsunuz geçtiğimiz kış aylarında yüzde elli oturmalı olarak devam ettik Ancak nisan ayından itibaren herkes üçüncü aşısını da olduktan sonra düzeldi Klasik müzik dinleyicisinde ruhsal olarak yaşlı seyircilerimizde azalma hissediyoruz Daha doğrusu salonlar ve orkestralar abonman sayısının azlığından şikâyet ediyordu Bunun da gelecek eylül ayından itibaren yani bir sonraki dönemden itibaren düzeleceğini herkesin döneceğini düşünüyorum Bu şimdilik ruhsal endişe Şu an dünyanın birçok ülkesinde her şey üç aşağı beş üst düzelmiş durumda Çok üzüldük yani hayatına son verenlere zorluk çekenlere pandemi boyunca bizi yıpratan bir bahisti
Ece Dağıstan Say’ın objektifinden Fazıl Say munzur kıyısında
2 YILDA 20 YE VARAN ESER
- Elbette çok çalışkan bir bestekar ve piyaniste sorulması güç bir soru Yeni çalışmalarınız gelecek konserleriniz yeni projeleriniz
Tabii pandemide iki yılda çok sayıda bestelediğim 20 ye varan yapıtım oldu Bunların birinci seslendirilişleri oluyor Neredeyse 2 3 ayda bir yeni bir prömiyer ile karşı karşıyayım Yurtdışında olsun yurtiçinde olsun eserler yeni seyahatlere çıkıyor Büyük bir çoğalma oluyor benim besteciliğimde de bu türlü devam edecek
Önümüzde 5 Senfoni nin Bremen de prömiyeri var 6 Senfoni de 2023 yılında Borusan Orkestrası BİFO ile birlikte ses bulacak Onun teması da Cumhuriyetimizin 100 yılı Şimdilik bunları söyleyebilirim Aklımda daha çok şey var fakat onları biraz da projeler oluştukça konuşuruz