Hüseyin GÖKÇE
Uyuşmazlıkların mahkemeye düşmeden özel arabulucular tarafından tahlilini öngören ve birçok alanda mecburî olarak uygulanmaya başlayan arabuluculuk sisteminde, Türkiye memleketler arası şirketlerin uyuşmazlıklarına da mesken sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Adalet Bakanlığı’nın arabuluculuğu mevzuata dahil etmesinden bu yana 400 civarında arabuluculuk merkezi kuruldu. Bunlardan bir tanesi de TOBB bünyesinde kurulan TOBBUYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Tahlil Merkezi. Şu ana kadar TOBB’a bağlı 85 oda bünyesinde Arabuluculuk ve Tahkim Merkezi kuruldu.
Bu alanda bir yasal düzenleme daha yapılacak. Bu düzenlemenin akabinde Türkiye’de 15 yıla kadar uzayan ticari uyuşmazlıklar 3 hafta üzere kısa bir müddette tahlile kavuşma imkânı olacak. Tıpkı vakitte hem Türk şirketleri ile yabancı şirketler, hem de iki yabancı şirket ortasındaki uyuşmazlıklar da arabuluculuk merkezlerinde tahlile kavuşturulabilecek.
DÜNYA’nın sorularını yanıtlandıran TOBBUYUM Genel Müdürü Dr. Onur Yüksel, sıhhat turizminde olduğu üzere birkaç yıl içinde Türkiye’ye yönelik arabuluculuk turizminin de başlayacağını söyledi.
TOBBUYUM’un 2020 yılı Aralık ayında kurulduğunu belirten Yüksel, birinci amaçlarının TOBB bünyesindeki oda ve borsaların üyelerinin ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk ve tahkim hizmeti vermek olduğunu bildirdi. Arabuluculukla ilgili altyapı kanunun hazırlandığını lisana getiren Yüksel, “Biz TOBB AHENK olarak 85 oda borsamıza tahkim ve arabuluculuk merkezi kurduk işbirliği çerçevesinde. Birebir vakitte, tahkim konusunda da TOBB Tahkim ve İstanbul Tahkim Merkezi ile birlikte çalışıyoruz. Bu kapsamda arabuluculuk ve tahkimin geliştirilmesi ve uyuşmazlıkların mahkeme öncesinde mahkemeye gidilmeden, dava açılmadan kurumsal bir halde çözümlenmesi ve kurumsal sistematik hizmet veriyoruz” dedi. Hizmeti, Adalet Bakanlığı arabuluculuk siciline kayıtlı arabulucular tarafından verdiklerini söz eden Yüksel, bunların Bakanlık tarafından da sertifikalandırıldığını vurguladı.
“Gizlilik çok kıymetli, bilgiler TOBB sunucularında saklanıyor”
Şirketlerin TOBBUYUM’dan kurumsal bir biçimde hizmet aldıklarını lisana getiren Yüksel, “Hazırlık basamağından sonuç etabına kadar zımnilik çerçevesinde merkez denetiminde yapılıyor. TOBBUYUM 2 yıl üzerinde geliştirdiği arabuluculuk ve tahkim yazılımını odaların ve arabulucuların hizmetine sunuyor. Bu yazılım TOBB’un sunucularında çok kapalı ve inançlı bir halde saklanıyor/çalışıyor. Üye olmayanlar da bizden hizmet alabiliyorlar” diye konuştu.
“Mahkemede şirket sırları herkese açılıyor, arabuluculukta ise gizli”
Mahkemelerin herkese açık olduğunu ve şirket sırrı niteliğindeki bilgilerin de herkes tarafından ulaşılabilir hali geldiğini tabir eden Yüksel, “Ancak arabuluculukta bilinmeyen bir süreç. En başından sonuna kadar zımnî yürütülüyor. Şirketler uyuşmazlıkları duyulsun istemiyorlar. Ayrıyeten şirketlerin büyük kısmı aile şirketi olduğu için bunlar da aile işlerinin dışarıyla olan ilgilerinin fazla duyulmasını istemiyorlar” değerlendirmesinde bulundu.
“Çözüm oranı yüzde 80”
TOBBUYUM’un kurulduğu günden bu yana önüne gelen belgelerin tahlile kavuşma oranının yüzde 80 düzeyinde olduğuna değinen Yüksel, “Taraflar arabuluculuk ve tahkimde başarılı sonuçları gördükçe sisteme olan ilgileri de artıyor. Bu yüzden iş insanlarımızın ve çalışanlarımızın arabuluculuk ve tahkimi benimsemelerini ve kullanmalarını önemsiyoruz. Bu hususta tüm vilayetlerimizde tanıtım çalışmalarımızı sürdürüyoruz” diye konuştu.
“Kararlar diğer ülkelerde de mahkeme ilamı yerine geçiyor”
Bu merkezlerin standartlarının da yasal temele oturtulduktan sonra, Adalet Bakanlığı tarafından akredite edilen arabuluculuk merkezlerinin memleketler arası alanda da daha verimli hizmet vereceğini söyleyen Yüksel, “Türkiye Nisan ayından bu yana Singapur Konvansiyonuna taraf olan 55 ülkeden birisi haline geldi” dedi. Sistem kapsamında alınan kararların Konvansiyona taraf ülkelerde mahkeme ilamı niteliğinde olmasının kıymetine işaret eden Yüksel, “Örneğin; Türk şirket ile ABD şirketi uyuşmazlığı Ankara’da çözülürse, müzakere ile alınan kararlar, ABD’de mahkeme kararı niteliğinde karar alınmış oluyor. Bu da bizim için çok değerli bir fırsat” diye konuştu.
“Yurt dışından Türkiye’ye yönelik arabuluculuk turizmi başlayacak”
Türkiye’nin sıhhat turizmi alanında değerli bir yol kat ettiğini hatırlatan Onur Yüksel, şunları söyledi: “Birkaç yıl içinde arabuluculuk turizmi başlayacağını düşünüyorum. Verimli, aktif hizmet verebiliyoruz. Nitelikli arabulucularımız var, yabancı şirketler de Dubai, New York, Singapur’da çözmektense Türkiye’de daha verimli hizmet alma imkanına sahip olacaklar. Ayrıyeten Singapur konvansiyonuna taraf olan ülkelerin şirketleri de bizden hizmet alabilecek. Yani taraflardan bir adedinin Türk olma kaidesi yok.”
“Maliyet, mahkeme masraflarının yarısını bile bulmuyor”
Arabuluculukta, Adalet Bakanlığı’nın belirlediği cüzi seviyede tarifeler uygulandığı bilgisini veren TOBBUYUM Genel Müdürü Dr. Onur Yüksel, buradaki maliyetin mahkemede yapılacak masrafın yarısının altında kaldığını kaydetti. Onur Yüksel, Türkiye’de ticari uyuşmazlıkların tahlilinin 3 yıldan 15 yıla kadar uzadığına dikkat çekerek, bu vakit diliminde tarafların her ikisinin de önemli kayba uğradığını, arabuluculukla süreçlerin ise bununla karşılaştırmayacak derecede kısa olduğunu anlattı.