AK Parti Genel Lider Yardımcısı ve İktisat İşleri Lideri Nurettin Canikli, muhalefetin eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak devrinde Merkez Bankası rezervlerinden harcandığı öne sürülen 128 milyar dolar ile ilgili “128 milyar dolar nerede?” sorusuna toplumsal medya hesabından cevap verdi.
Canikli unsur husus yaptığı açıklamasında, “30 milyar doları ithalatçılar satın almış. 2019 ve 2020 yıllarında toplam 36 milyar dolarlık altın ithalatı gerçekleştirildi. 75 milyar doları Türkiye’de yerleşik gerçek ve hükmî şahıslar tarafından satın alınmış. Yani 75 milyar dolarlık TL cinsinden hesaplarını dolara çevirmişler. Bu 75 milyar dolar Türkiye’deki bankalarda hesaplarda durmaktadır. Özel dal dış borcunu ödemek için 43 milyar dolar satın almış” dedi.
Canikli’nin paylaşımında verdiği karşılıklar şöyle:
1) Bu soruyu cevaplamadan evvel iktisadın iki temel kuralını hatırlatalım:
2) Doların fiyatı piyasada arz ve talep kaidelerine nazaran belirlenir.
Piyasaya gelen doların ölçüsü, talep edilen dolardan fazla olursa doların fiyatı düşer, talep edilen doların ölçüsü piyasaya gelen dolardan fazla olursa doların fiyatı yükselir.
3) İkinci kural konvertibil olarak ilan edilen bir paranın karşılığında talep edilen dövizi Merkez Bankası piyasa fiyatından satmak zorundadır. Türk lirası da konvertibil bir paradır. TL’nin konvertibil olduğu 1990 yılında ilan edilmiştir.
4) İktisat eğitimi veren okulların birinci sınıflarında öğretilen bu temel kuralları üzülerek hatırlatmak mecburiyetinde kaldık.
5) Zira iktisat biliminin bu temel kurallarını görmezden gelerek, 128 milyarı kime sattınız? Düşük fiyattan mı sattınız? üzere sansasyonel ve suçlayıcı sözlerle iktisatta kaotik bir ortam oluşturulmaya çalışılıyor.
6) Temel sorumuza dönelim. 128 milyar dolar nereye gitti? Dolar ucuz fiyattan mı satıldı? Birilerine peşkeş mi çekildi?
Ayrıntılandıralım;
Merkez Bankasının direkt yahut dolaylı olarak ticari bankalar üzerinden piyasaya verdiği dolarlar piyasada oluşan fiyattan satılır.
7) Merkez Bankası doların fiyatını belirlemez. Fiyat piyasada oluşur. Merkez Bankası piyasada oluşan fiyattan dolar satar.
Bu nedenle, Merkez Bankasının doları ucuza yahut değerliye sattığına ait değerlendirmeler en hafif söz ile cehalet eseridir.
8) 128 milyar doların nereye gittiğini olabildiğince kolaya indirgeyerek anlatmaya çalışalım.
2019 ve 2020 yıllarında dolar kimlere satılmış?
9) 1a: Cari açığın finansmanı için Merkez Bankası (MB) 30 milyar dolar döviz satmış. (2019’da cari istikrar +6.8 milyar dolar, 2020’de cari açık -36.8 milyar dolardır.)
Yani 30 milyar doları ithalatçılar satın almış. 2019 ve 2020 yıllarında toplam 36 milyar dolarlık altın ithalatı gerçekleştirildi.
10) 1b- 75 milyar doları Türkiye’de yerleşik gerçek ve hukuksal bireyler tarafından satın alınmış. Yani 75 milyar dolarlık TL cinsinden hesaplarını dolara çevirmişler. Bu 75 milyar dolar Türkiye’deki bankalarda hesaplarda durmaktadır.
11) 1c- Özel bölüm dış borcunu ödemek için 43 milyar dolar satın almış (özel bölümün 2018’in sonundaki toplam dış borcu 298 milyar dolar ilken 2020’nin sonunda 255 milyar dolara düşmüş.)
12) 1d- 2019 ve 2020 yıllarında 12 milyar dolar portföy yatırımcısının çıkışı olmuş. Yani yabancı yatırımcı daha evvelki yıllarda Türkiye’ye getirip TL’ye çevirerek portföy yatırımında kullandığı dövizinin 12 milyar dolarlık kısmını dövize çevirip geldiği ülkeye geri götürmüştür.
13) Yani 12 milyar dolarlık döviz satın almıştır.
Bu dört kalemi topladığımızda 160 milyar dolara ulaşılmaktadır. Bu sayı 128 milyar doların bir oldukça üzerindedir. Bu durum MB’nin 2019 ve 2020 yıllarında 160 milyar dolar satış yaptığı manasına gelmiyor.
14) Zira ödemelerin tahakkukunda dönemsel kaymalar ortaya çıkabiliyor.
Bu tablo bize 128 milyar doların tamamının üstte belirtilen ödemelerin finansmanında kullanıldığını göstermektedir.
15) Özetleyelim;
”Ucuza dolar satıldı savı kocaman bir yalandır”
A) 128 milyar doların 36 milyar doları ile altın ithal edilmiştir ve bu altınlar Cumhuriyet Altını, bilezik ve gibisi yatırım aracı olarak Türk halkının evindedir.
B) 75 milyar doları Türkiye’deki bankalarda gerçek ve hukukî bireylerin hesaplarında durmaktadır.
16) C) Özel kesim 43 milyar dolarlık yurt dışına olan döviz borcunu ödemiş.
D) Yabancı portföy yatırımcı 12 milyar dolar satın alarak yurtdışına çıkarmıştır.
17) Tekrar hatırlatalım MB direkt ve dolaylı tüm döviz satışlarını piyasa fiyatından gerçekleştirmiştir. Ucuza dolar satıldı argümanı kocaman bir palavradır.
18) Döviz satışında hiç kimseye farklılık ve ayrıcalık yapılmamıştır. Piyasanın işleyişi prestiji ile bu türlü bir durumun olması da zati mümkün değildir.
19) Bir doların dahi nereye satıldığı muhakkaktır. MB’nin direkt yahut dolaylı olarak sattığı dövizi piyasadan satın alanların kimlikleri ve ne kadar döviz aldıkları devletin kayıtlarında yer almaktadır.
20) Bu kara propagandayı ve dezenformasyonu gerçekmiş üzere sunmaya çalışan iftiracılara sesleniyorum; Bildiğiniz somut bir şey varsa açıklayın yoksa susun. Bu ülkeye ziyan veriyorsunuz.
Sonuç prestiji ile, her şey açık ve net, 128 milyar dolar burada sizin aklınız nerede?” (HABER MERKEZİ)
