Yakın vakitte Dipnot Yayınları’ndan ‘Kıyıdan Köşeden Marksizm Kılavuzu’ isimli bir kitap çıktı. İnsan tarihinin büyük filozofu, sosyoloğu ve devrimci teorisyeni/önderi Marx’ın çalışmalarında kenarda köşede kalmış kavramlardan ya da birçok vakit Marksist bakış açısının kıyısında kaldığı düşünülen toplumsal gerçeklikler ve teorik başkaldırılardan hareketle onun kanısının özünü incelemeyi hedefleyen bu kitap, ele alınan kavramları eleştirel bir gözle yine üretmeye çalışıyor. Bunu yaparken, bugünkü yapıların sarsılmaz yanlışsız olarak kabul ettiği temel kavramları güncellemeyi ve hayatta siyasi pratikler için öncü bir teori “icat etmeyi” umut eden kitap, fikrin fonksiyonelliği üzerine de düşündürmeyi amaçlıyor.
Bu noktayı ulvi bir başlangıç olarak gören müellifler, Marx’ın insanlığa sunduğu fikir ve kavramları öğrenmenin sadece bir entelektüel faaliyet alanı olarak görülmemesi gerektiğinin altını çiziyor. Onlara nazaran Marx, birtakım kavramları tanımlarken “giderek küçülen politik kümelere meyyit dogmalar dayatan bir basmakalıp kesinlikler” sunmayı hedeflemiyor. Tersine Marx, filizlenmesini umduğu her yeni tohumu ortaya atarken, bu tohumun siyasallaşmasını ve günün sonunda bir politik koridor açmasını umuyor.
Kıyıdan Köşeden Marksizm Kılavuzu, Kolektif, 368 syf., Dipnot Yayınevi, 2021.
Dünyanın pek çok bölgesinden müellifleri bir ortaya getiren ve kitabı oluşturan Krisis üyeleri, alternatif ve kolektif bir kelamlık oluşturmanın eforuna girişiyor. Sadece Marx devri kavramlarına takılıp kalmıyor, çağın en beğenilen ve karmaşık sıkıntılarını ele alıyor ve Marksizm ışığında yine yorumluyor. Queerlik ya da Zapatistalar üzere kavram ve olguları, odakta oldukları makalelerde, sadece bir tarif veyahut tespit teşebbüsünden öte, bir siyasal yol olarak da sunuyorlar. Bu bağlamda Marksizm’i –düşmanlarının yaptıkları gibi- kuru bir çerçeveye indirgemiyor ve çağın yeni hareketleriyle açıklamaya uğraşıyorlar.
Robin Celikates, kitapta yer alan yazıların ikili bir bakış açısı geliştirdiğini düşünüyor. Celikates’e nazaran, “Her politik dinamik yahut hareketi birebir vakitte toplumsal bir hareket olarak, yani toplumsal bağlamı içinde ele alınması gereken bir hareket olarak kavrayan bir siyaset eleştirisi ile her toplumsal dinamik yahut hareketi örgütlenme ve uğraşın politik biçimlerine bağlayan ve böylelikle onları politikleştiren bir toplum eleştirisi” olarak görmek gerekiyor. Hasebiyle Marx’ı ve onun teorilerini bu çağ için kıymetli yapan kıstas da bu oluyor. Onun kavramsallaştırdığı fikirler bir iktisat bilgisi sunma ya da tarihi şuur aşılama üzere tesirlerin yanında, bir politik örgütlenmeyi ve özne oluşumunu teşvik etmeyi amaçlıyor. Bu siyasal nizamdan radikal bağlamda kopuşun ve yepisyeni bir dinamiğin üremesinin yolu da Marx’ın teorilerinin güncellenmesinden ve rehber olarak görülmesinden geçiyor.
Kitap, Marx’ın tarihi bir figür olduğu gerçeğini gözden kaçırmıyor. Çalışmada yer alan bütün yazılarda, ele alınan kavramlar, eleştirel bir süzgeçten geçiriliyor ve bugün kazandığı mana üzerinden yine üretiliyor. Odakta olan bu kavramlar, Marksizm’in iki yüz yıllık sürecinde pratikle olan bağıntısı üzerinden bedellendiriliyor ve “günahlarıyla sevaplarıyla” analiz ediliyor. Damıtılanlardan yeni bir dünyanın anahtar sözleri meydana çıkıyor.
Öğrenci olmasını bilen için Marksizm bir okuldur. Bugün, insanlığın içinde bulunduğu bu sıkıntı vakitlerde, Marx’ın öğretilerinin kıymeti bir sefer daha ayyuka çıkıyor. Çalışanların periyodik aralıklarla iş cinayetlerine kurban gittiği, erkek sisteminden ötürü her geçen gün daha çok bayanın öldürüldüğü, tabiatın kâr hırsıyla yok edildiği ve akabinde birilerine peşkeş çekildiği, sömürge altındaki ulusların kıyıma uğradığı ve hâkim uluslar tarafından katledildiği, özgürlüğün ve adaletin ayaklar altına alınmaya çalışıldığı günümüzde Marksizm bir kılavuzdur. Yol göstericidir, aydınlatıcıdır, rehberdir.
