Artan enflasyonla birlikte eriyen alım gücünün mutfakta yarattığı yangın meskenin tamamına sıçradı. Satılık mesken almayı hayallerinden bile çıkaran orta ve düşük gelirlilerin artık bir kiralık sorunu var.
Dört ay içinde Türkiye’nin her vilayetinde yüzde 100’ün üzerinde artan kiralar, büyük kentlerde emekçi ve memurun gelirlerinin üstüne çıktı. Hükümet kiraya üst hudut ve fahiş artışa cezayı tartışırken işçi örgütleri kira dayanağı verilmesi gerektiğini açıkladı. Emlakçılara nazaran ise maliyet artışları nedeniyle yeni konut yapılamadığı için fiyat artışı durdurulamayacak.
“ZAMLAR DONDURULMALI”
Kira problemine karşı bir müddettir Meclis’te teklifler getiren ve tahlil için verdikleri araştırma önergesinin AKP ve MHP oylarıyla reddedildiğini hatırlatan CHP Antalya Milletvekili Çetin Osman Budak, kira artırımlarının en az üç yıl dondurulmasını önerdi. New York ve Berlin’de bu prosedürün denendiğini belirten Budak, “Bunun yanı sıra yabancılara konut satışının en az bir yıl dondurulması da fiyatları düşürür” dedi.
Memurlar için kent değiştirmenin kâbusa dönüştüğünü söyleyen Kamu İşçileri Sendikası Eşbaşkanı Mehmet Bozgeyik ise pahalılığın yanı sıra konut bulamama sorunu olduğuna dikkat çekti. Memurların artık tayin istemediğini ve atandığı şehire nazaran işi bırakmayı bile düşündüğünü söyleyen Bozgeyik şöyle konuştu: “Memurlar bu kiraları ödeyemez duruma geldi, fiyatlara kira dayanağı kaide oldu.”
MALİYET VURGUSU
Hem mesken sahipleri, hem de kiracılarla daima muhattap olan emlakçılar ise kısa müddette bir tahlilin mümkün olmadığını belirtiyor. İnşaat maliyetleri düşmeden konut arzının artmayacağını söyleyen İzmir Emlakçılar Odası Lideri Mehmet Bozgeyik, “Özellikle İzmir’de zelzele, konut stoğunu eritti. Hâlâ yıkılmayı bekleyen binalar var. Yıkılanların yerine de yenisi yapılamıyor, zira müteahhitler maliyetlerle baş edemiyor. Kira ve konut krizini çözmek için evvel enflasyon düşecek, sonra dolar düşecek, sonra konut imali başlayacak bunlar da en az iki yıl sürer” dedi.
Ankara Emlakçılar Odası Lideri Hakan Akçan da kiralık konutta piyasaların tıkandığını belirterek tahlil tekliflerini şöyle sıraladı: “Mevcut kiracılar için artışlara bir hudut getirilmeli. Yeni kiralayacaklar için de her mahallenin bir kira üst hududu belirlenmeli. Bunlar tahminen fiyatları durdurur. Düşürmek kısa müddette imkânsız aslında. Onun için evvel inşaat maliyetlerine bakmak lazım.”
PERAKENDECİ DE SINIRLAMA İSTEDİ
Maliyet artışlarının organize perakende kesimini zora soktuğunu söyleyen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, enflasyonla uğraş için kiralara müdahale istedi. Organize perakende için kira ve AVM’lerdeki genel masrafların en kıymetli maliyet kalemlerinden biri olduğunu söyleyen Öncel, “Özellikle cadde mağazalarının kiralarında yasal hududun üzerinde keyfi artışlarla karşı karşıya kalıyoruz. Kira artışları önümüzdeki aylarda çok daha yakıcı bir sorun olacak. Bilhassa sabit ve dar gelirli kesitlerin alım gücünün daha da düşmemesi için tekliflerimiz şöyle:
– Konut ve işyerlerindeki kira artışlarında TÜFE ortalamasına bir üst hudut belirlenmesi;
– Mülk sahiplerine kira gelirleri için muhakkak bir müddet vergi muafiyeti ya da indirim getirilmesi;
– AVM’lerde genel masraflarla ilgili yönetmeliğin perakende kesiminin beklentileri doğrultusunda tamamlanarak bir an evvel yürürlüğe girmesi.