Selçuk ALTUN
Asgari fiyattaki artış milyonlarca çalışan ve patronun yanı sıra sigorta dalının yakın takibindeki mevzulardan birisiydi ve 1 Temmuz Cuma netleşti. Yılın ikinci yarısı için yüzde 30 artışla 5 bin 500 TL net olarak belirlenen minimum fiyatın sigorta şirketleri için 5 – 6 milyar TL’ye kadar çıkabilecek ek maliyet oluşturacağı belirtiliyor.
2021 yılında brüt 3 bin 577 lira, net 2 bin 825 lira olarak uygulanan taban fiyat, sene başında yüzde 50’lik artışla 2022 yılı için brüt 5 bin 4 lira, net 4 bin 253 lira olarak belirlenmişti. TÜİK datalarına nazaran yüzde 80’e dayanan enflasyon, taban fiyatta orta düzenleme yapılmasını mecburî kıldı ve yılın ikinci yarısı için minimum fiyat net 5 bin 500, brüt 6 bin 471 TL yapıldı. Bu artış, sigorta dalı için bilhassa 2 açıdan çok değerli. Birinci olarak vücudu hasar tazminatlarında artış, ikinci olarak da tamiratta personellik maliyetlerinde yükseliş manasına geliyor. Lakin, dal açısından temel yük vücudu tazminatlarda oluşuyor. Zira, maliyet ve vücudu hasar evraklarında tazminat hesaplamaları minimum fiyat baz alınarak yapılıyor. Bunun nedeni de, bu belgelerin muhataplarının çoğunlukla taban fiyatlı ya da gelir beyan edemeyen şahıslar olması. Gelir beyan edemeyenler de minimum fiyat üzerinden bedellendiriliyor. Bu çeşitte, yani taban fiyatla hesaplanan belge tartısının yüzde 90’ı bulduğu tabir ediliyor.
Geçmiş yüklerle birlikte 30 milyar TL’ye çıkabilir
Dolayısıyla, sene ortasında yine belirlenen taban fiyat, sigorta kesimi açısından beklenmedik bir maliyet daha çıkarmış oldu. Sene başında yüzde 40’lık artışla 5 bin TL’nin üzerine çıkan minimum fiyat sonrasında, sigorta şirketlerinin tazminat beklentileri bugünkü pahayla 8 milyar TL’ye yakın yükselmişti. Kesim temsilcilerinden edindiğim bilgilere nazaran; 1 Temmuz prestijiyle yapılan yüzde 30 civarındaki ek brüt taban fiyat artışının akabinde beklenen ek maliyet 5 – 6 milyar TL seviyesinde olacak.
Zorunlu trafik sigortasında üretim yapan şirketlerin birinci çeyrek mali tablolarına bakıldığında; prim üretimi bir evvelki yıla nazaran yüzde 61,3 oranında artış göstererek 7,8 milyar TL’ye yükselmiş görünüyor. 2021 yılı birinci çeyreğinde yüzde 98,1 olan brüt hasar prim oranı 2022 yılı birinci çeyreğinde yüzde 162,7, net hasar prim oranı ise yüzde 188,2 olarak gerçekleşti. Bu devirde yaklaşık 2,5 milyar TL teknik ziyan yazıldı. Yatırım gelirleri hariç bakıldığında ise bir şirket dışında kesimde kâr eden şirket yok. Toplam teknik zararın yaklaşık 3,3 milyar TL’ye ulaştığı, net bileşik oranın ise yüzde 214 olarak gerçekleştiği görülüyor.
Asgari fiyat artışlarının dışında yedek modül enflasyonu ve kurlardaki değişimlere bağlı artan rayiç kıymetler, tamirat maliyetleri ve son olarak trafik branşında iki katına çıkarılan teminat limitleri dikkate alındığında dalın geçmişte ürettiği poliçelerden üstleneceği ek maliyetin toplam 25 – 30 milyar TL düzeyine çıkabileceği öngörülüyor.
Sektör takviye bekliyor, gözler Hazine’de
Tazminatlar süratle iki kattan fazla artarken, bu tazminatları karşılamak için sigorta şirketlerinin tahsil ettiği ve karşılık olarak ayırdığı finansal varlıklarda elde ettiği getiriler yüzde 20-25 düzeyinde kalıyor. Bölüm oyuncuları, yükümlülükleri yerine getirilebilmek için Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan süratle, varlıklarını enflasyona karşı koruyabileceği finansal araçlara erişim sağlanmasını sağlayacak adımlar atılmasını bekliyor. Aksi takdirde, birçok şirketin bu ziyanları sermayesini eriterek karşılamak zorunda kalacağı söz ediliyor. 25 – 30 milyar TL’lik tesirin büyüklüğü, kesimin öz sermayesi ile kıyaslandığında durum aslında daha net ortaya çıkıyor. 31 Mart 2022 prestijiyle trafik branşında faaliyet gösteren 27 şirketin toplam öz sermayesi 28,4 milyar TL seviyesinde bulunuyor. Her ne kadar son devirde yapılan tavan tarife artışları ile yeni işlerde durumun dengelenmesi için kimi tedbirler alınmaya çalışılıyor olsa da, yapılan hesaplamalar bu tedbirlerin de piyasadaki maliyetlerin artışını yakalamaya kâfi olmayacağını gösterdi.
Sektörün beklediği enflasyona karşı muhafaza sağlayan finansal araçlara erişimin sağlanmaması durumunda, 2022 boyunca artan ziyanlar sonucunda yılsonunda bu seviyenin de altına düşmesi kaçınılmaz olacak.
Bankacılıkta olduğu üzere sigortacılıkta da temel finansal göstergelerden biri olan sermaye yeterliliği oranının ise bu paralelde 2022 başındaki yüzde 135 seviyelerinden 2022 sonunda minimum gerekli olan yüzde 115’in de çok altında yüzde 60 düzeyine düşme riskinin önemli boyutlara ulaştığı lisana getiriliyor.
Diğer taraftan, kısa vadede mevcut portföyler için önlemler alınması, iskonto oranının rasyonel düzeylere taşınması başta olmak üzere teknik birtakım düzenlemeler yapılması gerektiğinin altını çizen kesim temsilcileri, sigortalı ile sigortacı ortasındaki gerçek tazminat yükünü artıran ögelerin ortadan kaldırılması için gerekli önlemler alınması, kıymet kaybı konusunun tahlile kavuşturulması, vücudu tazminat yükünü artıran ve hasar tasfiyesini geciktiren ödenmiş belgelerin mahkemelerce yine hesaplama tekniklerinin hakkaniyete uygun hale getirilmesini bekliyor. Bunların yanı sıra, tavan primlerin bağımsız aktüeryal hesaplamalara uygun hale getirilmesi, uygun riskleri koruyacak, makus riskleri cezalandıracak primlendirme aralığına müsaade verilmesi gerektiği kaydediliyor.