Arap dünyasının gündeminde bu hafta İran-İsrail tansiyonu ile Libya ve Mısır, Sudan ve Etiyopya ortasında devam eden krizler ön sıralardaydı. 22 Mayıs’ta Filistin’de yapılması planlanan seçimler de bir öbür değerli gündem başlığıydı.
Geçen hafta İran’ın stratejik Natanz üssünün “saldırıya uğramasının” akabinde İran, taarruzun sorumlusunun İsrail olduğunu açıkladı.
Arap basını, İran’ın Natanz üssünün maksat alınmasıyla ilgili ABD ve İran görüşmelerine işaret ederek İsrail’in mümkün bir uzlaşmayı baltalamaya çalıştığını yazdı.
Libya idaresinin Türkiye ve diğer ülkelere yaptığı ziyaret ve bu bağlamda Libya’daki tahlil arayışları Arap medyasında geniş yer buldu. Kimi müelliflere nazaran tahlil lakin Türkiye-Mısır uzlaşmasından geçer.
Filistin’de 22 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimlerle ilgili tartışmalar giderek “seçimlerin ertelenmesi” ihtimali üzerinde ağırlaşıyor. Fetih hareketinin üç farklı listeyle seçimlere girecek olmasının Hamas’ın seçimlerden zaferle çıkmasını beraberinde getirmesini engellemek için Mahmut Abbas’ın seçimleri çeşitli mazeretlerle seçimleri ertelenebileceği konuşuluyor.
Mısır, Sudan ve Etiyopya ortasındaki Nahda Barajı krizinde tahlile dair hala em ufak bir belirti yok. Bundan sonra Mısır ve Sudan’ın Etiyopya’ya karşı askeri tahlil ihtimalini devreye sokup sokmayacağı merak ediliyor.
‘İSRAİL, İRAN’IN İÇ SİYASETİNİ ETKİLEMEYE ÇALIŞIYOR’
İsrail’in İran’a ve bölgede ona ilişkin maksatlara yönelik taarruz düzenlemeyi durdurmak zorunda kalacağına dair geçmişte beklentiler vardı. Bu taraftaki tahlillere nazaran, İsrail geçmiş çaplı ve yakıcı bir savaştan çekindiği için taarruzlarını durduracaktı. Fakat bu türlü olmadı. İsrail gelinen noktada daha fazla saldırganlaştı. İsrail ambargoları kaldırmaya ve nükleer mutabakata tekrar dönmeye hazır olduğunu söyleyen Biden’in kazanmasından sonra ABD’nin İran üzerindeki tesirinin azaldığını düşünüyor. Durum bununla da sonlu değil. İsrail, ABD’nin Afganistan, Irak ve Suriye’den çekilmesiyle büyük bir güvenlik boşluğu doğacağını ve bu boşluğu doldurmak zorunda kalacağını düşünüyor.
İsrail artık yalnızca İran’ın nükleer programını maksat almakla hudutlu kalmak istemiyor. Bunun yanı sıra, İran’daki iç siyasete de tesir etmeyi hedefliyor. İsrail, İran’da kendi kaidelerini kabul edecek bir idaresi arzuluyor lakin bunun olmayacağını da çok uygun biliyor. Bu yüzden, ataklarıyla dolaylı yoldan İran’da halk ortasında bir öfke uyandırıp bu öfkeyle radikal muhafazakâr kanadın yükselişe geçmesini istiyor. Böylelikle İran’a ve nükleer programına karşı milletlerarası bir ittifak kurmak da daha kolay olacak. (Cemal Zahalka / Kuds El Arabi Gazetesi )
‘İSRAİL’İN NATANZ’DAKİ MESAJLARI’
Netanyahu hükümeti üç sene evvel İran’ın gemilerine yönelik başlattığı savaştan sonra artık de İran’ın nükleer tesislerine yönelik hücumlarının çemberini genişletiyor. Altı aylık bir vakit dilimi içerisinde de İran’ın stratejik üslerinden Natanz’ı ikinci seferdir vuruyor.
İsrail stratejik olarak İran’ın nükleer programına karşı savaş ilan etmiş durumda. Bu savaşın askeri alanda mı, sivil alanlarda mı devam edeceği kıymetli değil. İsrail’i ilgilendiren, ondan öteki bir ülkenin nükleer teknolojiye sahip olmaması. İran bütün nükleer tesislerini BM nezaretine açsa dahi İsrail kelam konusu olan ulusal güvenliğiyse hiç kimseye güvenmez.
İsrail’in Natanz saldırısı nükleer radyasyon yüklü birçok bildiri taşımaktadır. Bu bildirilerden biri ABD’deki Biden idaresine yönelik ve ‘Tahran’la yakınlaşmalarını bozmak için her türlü silahı kullanacaklarını’ içeriyor. Oburu de İran’a yönelik ve nükleer programının emniyette olduğunu zannetmemeleri ve İsrail’in yakın takibinde olduğu halinde. Bir öbür ileti da, İsrail’in bölgedeki müttefiklerine yönelik. Bu bildiride, “Washington’un Trump’ın İran’la ilgili daha evvelki vaatlerinden vazgeçmesi durumunda kaygı etmeyin, İsrail üzere inançlı ve sırtınızı dayayabileceğiniz bir müttefikiniz vardır” denilmektedir. (Oraib El Rintavi / Ürdün El Destur Gazetesi)
‘LİBYA’DA TAHLİLİN ANAHTARI TÜRKİYE VE MISIR’IN ANLAŞMASINDA’
Libya Başbakanı Abdülhamit El Dubeybe’nin 14 bakanıyla birlikte Türkiye’ye yaptığı ziyaretin, Libya’yı yakından takip edenler acısından şaşırtan olduğunu zannetmiyorum. Çünkü Türkler, Libya’nın doğusunda gerek kara ve denizde konuşlanmış kuvvetleri ve operasyon odalarıyla, gerek birçok üste konuşlanmış paralı yabancı askerlerle gerekse de iktisat ve ticaret üzerindeki nüfuzuyla alandaki en etkin aktör pozisyonunda. Her ne kadar kimileri Türkiye’yi Libya’da işgalci ve güçlerini çekmesi gereken bir ülke olarak görse de, kimileri onu esirgeyici ve Libya’da istenen bir devlet olarak görüyor.
Hiç kuşkusuz Ankara ve Kahire, Libya’da bugünkü hükümetin kurulması ve yol haritasının belirlenmesinde büyük bir rol oynadı. Lakin Mısır’ın en net koşulu, doğudaki komşusunun toprakları üzerindeki bütün paralı ve yabancı askerlerin çekilmesiydi. Esasen burada Türkiye’ye ilişkin kuvvetleri kastediyordu.
Libya’da güvenlik ve siyasi açıdan gerçek bir tahlil lakin Türkiye ile Mısır’ın uzlaşmasıyla olur. Bunu da Libyalılar ve bilhassa de elini her iki tarafa açan yeni idare çok âlâ biliyor. Bu yüzden her iki taraf Libya’nın yine yapılandırılmasında yeni idare tarafından davet edilen ülkelerin başında geliyor. Atacağı bütün adımlarda her iki tarafla istişareyi temel alıyor. Ki son devirlerde çok açıktır ki, Ne Türkler yeni idarenin Mısır’la münasebetini eleştirdi, ne de Mısırlılar Türkiye ile olan bağını. (El Habib El Esved / Londra merkezli El Arab gazetesi)
‘FİLİSTİN SEÇİMLERİ ERTELENECEK Mİ?’
İsrail basınının sızdırdığı bilgilere nazaran ABD dışişleri bakanı Anthony Blinken ve İsrailli mevkidaşı Gabi Aşkenazi ortasındaki telefon görüşmesinde Filistin’de 22 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimler ele alındı ben her iki taraf da bu seçimlerin ertelenmesini yahut iptal edilmesini umuyor. Bunun nedeni de Fetih hareketi içerisindeki parçalanmadan ötürü Hamas’ın seçimlerim kazanmasının neredeyse kesin olmasıdır.
Çünkü şayet bu sızan bilgiler doğruysa, Filistin devlet lideri Mahmut Abbas ve etrafındaki Fetihçi halkanın yüreğine su serpecek.
Fetih Hareketi bu seçimlere üç farklı listeyle girecek. Birinci liste Devlet lideri Mahmut Abbas ve hareketin ana omurgasından, ikinci liste esir Mervan Barguti’nin takviyesiyle Nasır Kudve ve taraftarlarından oluşurken, üçüncü liste ise eski milletvekili ve Fetih hareketinin merkez komitesinden ihraç edilen Muhammed Dahlan’la temsil ediliyor. İkinci ve üçüncü listelerin ortak gayesi de Mahmut Abbas’ı zayıflatmak.
Bu sebeplerden ötürü Mahmut Abbas’ın ilerleyen günlerde İsrail’in işgal altındaki Kudüs’te seçimlerin yapılmasına müsaade vermemesi ya da korona virüsü salgını yahut memleketler arası şartların uygun olmaması üzere münasebetlerle seçimleri erteleme yoluna gitmesi şaşırtan olmayacaktır. (Rai Al Youm gazetesi başyazı)
‘NAHDA BARAJI KRİZİ NEREYE?’
Nahda Barajı krizi yeni bir periyoda girdi ve bu kriz Etiyopya ile Mısır ve Sudan ortasında bir askeri çatışmaya gidebilir. Etiyopya birkaç hafta evvel, ister uzlaşmaya varılsın ister varılmasın Nahda Barajı’nın ikinci kısmını doldurmaya daha evvel belirlendiği üzere Temmuz ayında başlayacağını açıkladı. Bu da büyük bir öfkeye neden oldu ki Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah El Sisi, Mısır’ın Nil sularındaki hakkının kırmızı çizgi olduğunu ve Mısır’ın hakkını korumak için hiçbir şeyden tereddüt etmeyeceği açıklamasını yaptı. Bu da Mısır’ın gerekirse askeri seçeneklere başvurmaktan geri durmayacağı manasına geliyor.
Nahda Barajı’yla ilgili birçok kesim krizin Nil sularının paylaşılmasıyla olduğunu zannediyor ki bu yanlış.
Etiyopya’nın barajın ikinci kısmını doldurmaktaki ısrarı onun berbat niyetini ve problemin bir kalkınma yahut elektrik üretimi sıkıntısı olmadığını gösteriyor. Ayrıyeten Mısır ve Sudan’a akan sular üzerinde de denetimi eline almak istediğini ve Nil suları üzerinde istediği tasarrufta bulunma niyetini ortaya koyuyor. Bu da Mısırlılar ve Sudanlıların yazgısını belirlemek manasına geliyor. Bilhassa de Mısırlıların yalnızca telaş etmesine değil, öfkelenmelerine de neden oluyor. Çoğunluğu da artık Etiyopya ile ilgili daha net ve sert bir tavır takınılması gerektiğini düşünüyor. (Hasan Nafia / El Arabi El Cedid gazetesi)
