Hem bayanlarda hem de erkeklerde bulunan testosteron hormonu, aslında kişinin ruh hâlinin dengelenmesinde tesirlidir. Testosteron hormonu azaldığında, erkeğin sırf cinsel performansı değil tıpkı vakitte psikolojisi de etkilenir. Depresif ruh hâli, uyku bozuklukları, cildin süratle kırışması ve göbek etrafında yağlanma üzere pek çok soruna yol açan andropoz, yaşlanmaya bağlı olarak testosteron hormon düzeyinin düşmesi olarak da tanımlanabilir. Andropoz nedir? Andropoz belirtileri nelerdir? Andropoz nasıl teşhis edilir?
ANDROPOZ NEDİR?
Kadınlardaki menopoz devrine misal belirtilere yol açan andropoz, bayan menopozundan farklı olarak her erkekte görülmez. Lakin testosteron eksikliğiyle oluşan andropoz, erkeklerin hayatında önemli değişimlere yol açar. Terleme, sıcak basması, hâlsizlik, yorgunluk, iktidarsızlık, kas kültesinde azalma, depresyon ve hırçın davranışlara neden olan andropoz periyodunda, cinsel isteksizlik ve ereksiyon sorunları de sıklıkla görülür. Testosteron üretiminin azalmasına bağlı olarak gelişen bu durum, çoğunlukla 50 yaşından sonra ortaya çıksa da andropoz periyodunun ortaya çıkmasında kesin bir yaş sonu bulunmaz. Yaşlanan adam sendromu ya da erkek menopozu olarak da anılan andropoz, testosteron replasmanı ile düzenlenebilen bir süreçtir.
Andropoz, her ne kadar isim olarak bayanların yaşadığı “menopoz” periyodunu andırsa da, andropoz ile menopoz ortasında kimi değerli farklar bulunuyor. Örneğin, tüm bayanlar makul bir yaşa gelmelerinin akabinde menopoz periyoduna girerken, andropoz bütün erkeklerin yaşadığı bir durum olarak karşımıza çıkmıyor. Menopoz ile birlikte bayan üreme organlarının üreme işlevi duruyor, andropozda ise bu türlü bir durum kelam konusu olmayabiliyor. Öte yandan, menopoz büsbütün bayanın hormon profilinde yaşanan değişiklikler nedeniyle oluşurken, andropoz ismi verilen bulgu ve semptomlar hormonal değişiklikler nedeniyle ortaya çıkmayabiliyor. Depresyon üzere ruh sıhhatini ilgilendiren durumlar ile diyabet, hipertansiyon üzere çeşitli sistemik hastalıklar nedeniyle de andropoz belirtileri ortaya çıkabilmekle birlikte, erkekte kimilerinde bu belirtilerin altında hormonal sebepler de bulunabiliyor. Hormonal nedenlerden kaynaklanan andropozun nedeni, 50 yaş ve üzerinde testosteron üretiminde yaşa bağlı olarak gelişen düşüş olarak tanımlanıyor. Bu düşüş birçok olayda hipogonadizm ile irtibatlı olarak ortaya çıkıyor.
ANDROPOZ NEDEN OLUR?
Andropozun ilerleyen yaşla bir arada ortaya çıkan hipertansiyon, diyabet, damar sertliği üzere sistemik rahatsızlıklar, anksiyete, depresyon, orta-yaş buhranı üzere ruhsal durumlar, sigara ve alkol kullanımı, sedanter yani hareketsiz hayat üslubu üzere pek çok sebebi olabilir; bunların yanı sıra, cinsiyet hormonlarının düzeylerindeki farklılıklar da andropoza neden olabilir.
Düşük testosteron ile alakalı belirti ve semptomlar, yalnızca düşük testosterona mahsus değildir. Bu belirtiler bireyin yaşı, ilaç kullanımı, var olan öteki tıbbi durumlar, yahut beden kitle indeksinin 30 yahut daha üzerinde bir bedelde olması üzere öteki şartlardan da kaynaklanabilir.
Ergenliğe girmeden evvel insanların testosteron düzeyi düşüktür. Bu düzey birey cinsel olarak olgunlaştıkça vakit içerisinde artar. Testosteron, erkekler için ergenlik çağında meydana gelen kas kütlesinin büyümesi, beden tüylerinin büyümesi, sesin kalınlaşması ve cinsel fonksiyonun ortaya çıkması üzere tipik değişiklikleri tetikleyen hormondur.
Ancak ilerleyen yaşla birlikte bireyin testosteron düzeylerinde tipik olarak düşme gözlemlenmeye başlanır. Yapılan tıbbi araştırmalar, erkeklerin 30 yaşına girdikten sonra testosteron düzeylerinde yılda ortalama yüzde 1 düşme eğilimi olduğuna işaret etmektedir; bu düşüşün tek başına rastgele bir bulgu yahut semptoma neden olması çoklukla beklenmemektedir.
Stres, depresyon, anksiyete, tertipli uyku eksikliği, sıhhatsiz beslenme, sistemli antrenman yapmama, çok alkol tüketimi, yahut sigara kullanımı üzere bir kadro şartlar bireyin testosteron düzeylerinde daha erken yahut daha şiddetli düşüşe neden olabilir.
Bir çok olayda andropoz semptomlarının hormonlarla hiçbir ilgisi yoktur. Ömür usulü faktörleri yahut ruhsal meseleler çoklukla bu belirti ve semptomların büyük bir kısmından sorumludur. Fakat andropoz belirti ve semptomları, testislerin çok az hormon ürettiği yahut hiç hormon üretmediği hipogonadizmin bir sonucu olarak da gelişebilir.
ANDROPOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Erkeğin yaşlanmasına bağlı olarak kan seviyesindeki testosteron düzeyi azalır. Andropoz, pek çok açıdan bayanlarda görülen menopoz devrine benzese de bu durum, menopozdan epeyce farklıdır. Bayanlarda, menopoz devri kaçınılmazken erkeklerde testosteron ölçüsünün her şahısta birebir ölçüde olmaması ve birebir seviyede azalmaması kelam konusu olabilir. Lakin tekrar de andropoz belirtileri, kimi açılardan menopoz devrinde görülen semptomlarla benzerlik gösterir. Kişinin hem ruhsal hem de fizyolojik açıdan etkilenmesine neden olan andropoz periyodunda sıklıkla görülen belirtilerin bir kısmı, şu formda sıralanabilir:
* Ansızın gelen ateş basma hissi,
* Çok terleme,
* Ciltte kuruluk hissi ve cilt kırışıklıkların artması,
* Beden tüylerinde azalma,
* Yağ kitlesinde artış, (memelerde büyüme, göbek bölgesinde süratli yağlanma)
* Kas ve eklem ağrıları,
* Kemik erimesi,
* Anemi sorunları,
* Konsantrasyon bozuklukları,
* Zihinsel faaliyetlerin zayıflaması,
* Entelektüel düzeyde gerileme,
* Yorgunluk ve hâlsizlik hissi,
* Ani his durum değişimleri,
* Depresyon,
* Hayattan keyif alamama,
* Alınganlığın artması,
* Sonlu ve hırçın hissetme,
* Uyku sorunları,
* Cinsel isteksizlik,
* Ereksiyon sorunları,
* Erken boşalma,
* Testis disfonksiyonu.
ANROPOZ TANISI NASIL KONUYOR?
Andropoz belirtilerinin neden olduğu şikayetlerle kişinin tabibe başvurmasının akabinde tabip, detaylı olarak kişinin anamnezini alır. Bu sırada tabip, belirtiler hakkında detaylı sorular yönelterek muhtemel öteki hastalıkları eler. Daha sonra tabip, eldeki datalar ışığında andropoz teşhisini netleştirmek ve öbür hastalıkları elemek için laboratuvar tetkiklerinin yapılmasını ister. Kan seviyesinde testosteron düzeyinin belirlenmesi için, total testosteron, hür testosteron, LH, FSH ve prolaktin hormon seviyeleri incelenir. Bu test çoğunlukla testosteron düzeyinin en yüksek seviyede olduğu sabah 8 ila 11 saatleri ortasında yapılır. Test sonuçlarının çıkmasıyla birlikte tabip, andropoz tanısı koyabilir. Andropoz teşhisinin gerçek bir biçimde koyulabilmesi için kişinin tabibe karşı açık konuşması ve belirtilerini hakikat bir formda aktarması son derece kıymetlidir. Cinsel sorunların konuşulmaktan çekinilmesi ya da sorulan sorulara aldatıcı yanıtlar verilmesi, yanlış teşhis koyulmasına neden olabilir. Doktorla görüşmekten çekinen şahısların başvurduğu bitkisel tedavi metotları üzerinde kâfi çalışmalar yapılmadığından bu tıp tedavilerden uzak durulmalıdır. Bitkisel ilaçların kimi durumlarda, yaşın ilerlemesine bağlı olarak görülen başka hastalıkların tedavisinde kullanılan medikal ilaçlarla etkileşime girerek farklı sıhhat sorunları oluşturabileceği de unutulmamalıdır.
ANDROPOZ TEDAVİ FORMÜLLERİ NELERDİR?
Erkeklerin yaşlanmasına bağlı olarak ortaya çıkan andropoz, yarattığı fizikî tesirlerinin yanı sıra ruhsal tesirleriyle de erkeklerin hayattan keyif almalarını engelleyebilen bir durumdur. Bu yüzden andropoz belirtileri ile tabibe başvurmak ve teşhis almak son derece kıymetlidir. Andropoz tedavisinde multidisipliner olarak hem bedensel hem de ruhsal tesirlerin azaltılması hedeflenir. Kişinin derin ruhsal çöküntü yaşaması durumunda farklı tedavi sistemleri uygulanabilir. Andropoz tedavisi için uygulanan aktif tedavi formüllerinden biri testosteron replasmanıdır. Lakin genel olarak andropoz belirtileri kişinin hayatını zorlaştırmıyorsa andropoz, kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir durum değildir. Bu durumda sağlıklı ömür usulü benimsenerek, günlük hayata devam edilebilir. Sistemli uyumak, gün içinde fizikî aktivitelerde bulunmak, çok kilo alımından kaçınmak, istikrarlı ve sistemli beslenmek, kişinin genel sıhhatinin güzelleşmesine de yardımı olur.
Eğer siz de kendinizde andropoz belirtileri olduğunu düşünüyorsanız ve bu durum hayatınızı olumsuz etkiliyorsa en yakın sıhhat kuruluşuna giderek denetimlerinizi yaptırabilir ve testosteron replasmanı hakkında doktorunuzla detaylı olarak görüşebilirsiniz.
Cinsiyet hormonlarında ortaya çıkabilecek ani dalgalanmalarda göğüslerde şişme ve hassasiyetin yanı sıra testis boyutunda küçülme, beden kıllarının dökülmesi ve sıcak basması üzere durumlara rastlanabilir.
Yapılan kimi çalışmalarda düşük testosteron düzeyleri kemiklerin zayıf ve kırılgan hale geldiği bir durum olan osteoporoz ile ilişkilendirilmiştir. Lakin bunlar çok az görülen belirti ve semptomlar olarak sıralanırlar. Bu semptomlar tipik olarak menopoza giren bayanlarla birebir yaştaki erkeklerde görülür.
ANDROPOZ NASIL ÖNLENİR?
Andropoz, olağan kaideler altında yaşlanmanın doğal bir tesiridir. Sağlıklı ömür tercihleri, güzel beslenme, alkol ve sigara kullanımından kaçınma, nizamlı idman ve sistemli uyku bireyin andropoz gibisi semptomları geliştirmesini geciktirebilir yahut önleyebilir.