İZMİR- Türkiye’de son bilgilere nazaran günlük olay sayısı 50 bini aştı. Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı bilgilere nazaran, son 24 saatte hadise sayısı 54 bin 562, hasta sayısı 2 bin 548, vefat sayısı ise 243 oldu.
Artan hadise sayıları yeni kısıtlamaların sinyalini de veriyor. Pekala, ne tıp önlemler alınmalı? Gelecek gün ve haftalarda salgının boyutu nasıl olacak? İzmir Tabip Odası Lideri Dr. Lütfi Çamlı sorularımızı cevapladı.
‘ÜLKEYİ YÖNETENLERİN BÜTÜNLÜKLÜ STRATEJİLERİ YOK’
‘Kontrollü normalleşme’ sürecinin başlamasının akabinde sayılar gidişatın yeterli olmadığını söylüyor. Ne dersiniz?
‘Kontrollü normalleşme’ süreci başlatılmadan evvel Şubat ayının ikinci yarısından itibaren olgu sayılarında artışlar başlamış ve bilim insanları Mart ayı sonlarında yaşanabilecek 3. pik için ikazlar yapmıştı. Yani bu türlü bir ortamda denetimli olağanlaşma süreci başlatıldı. Gelinen noktada salgında günlük olgu ve vefat sayıları katlanarak artarken, maalesef rekorlar kırıldı. Nüfusa nazaran yeni olgu çıkışı açısından dünyada birinci üçte yer alıyoruz. Hasebiyle ‘kontrollü normalleşme’ sürecinin iflas ettiğini söyleyebiliriz. Bu pikte baskın hale geçen, çok daha süratli bulaşan, aşıların ne kadar tesirli olduğunu kesin olarak bilemediğimiz İngiliz varyantı göz önüne alındığında önümüzdeki günlerin çok daha güç olacağını düşünüyorum. Bütün bu datalara rağmen ülkeyi yönetenlerin salgınla gayret konusunda inanç veren bütünlüklü bir stratejilerinin olmadığını görüyoruz.
İzmir Tabip Odası Lideri Dr. Lütfi Çamlı ‘PANDEMİ BULAŞ ZİNCİRİ KIRILARAK DENETİM ALTINA ALINABİLİR’
Geçen yıl Kasım ve Aralık aylarında hastanelerdeki ağır bakım ünitelerinde doluluk yaşanmış ve gereksinimi karşılayamamıştı. Şu anda muhtaçlığa yanıt veriyor mu? Hadise sayılarındaki artış bu türlü devam ederse önümüzdeki süreçte bizi neler bekliyor?
Pandemi idaresinde en başından beri yapılan yanlışlardan biri de salgının hastanelerde karşılanmaya çalışılmasıdır. Covid olgularını hastanelerde, ağır bakımlarda tedavi etmeye çalışarak pandemiyi denetim altına almak mümkün değil. Pandemi birinci basamakta faal bir esirgeyici hekimlik çalışmasıyla, salgında bulaş zinciri kırılarak yani yaygın test, bilimsel ve faal bir filyasyon takibi, izolasyon, karantina süreçlerinin sıkı takibi, süratli bir aşılama ile denetim altına alınabilir. Bulaş zincirine mahzur olunmadığı takdirde sıhhat sistemi katlanarak artan olgulara bir vakit sonra karşılık veremeyecektir. Şu anda mevcut Covid 19 servis ve ağır bakımları doldu. Yeni Covid 19 servisleri, ağır bakımlar açılmaya çalışılarak talebe yanıt verilmeye çalışılsa da olgu artışının bu türlü devam etmesi durumunda, ağır bakıma alma konusunda, hasta seçmek zorunda kalabiliriz.
‘İL PANDEMİ KURULU’NA ALINMADIK’
Tekraren lisana getirildiği halde sıhhat örgütleri, salgın kararlarının verildiği heyetlere alınmadı. Son olarak bir polis memuru, acil serviste sıhhat çalışanlarına şiddet olayına müdahale ederken yakın temas kurmak zorunda kaldığı kişi sebebiyle virüs kaptı ve vefat etti. Aşı öncelikleri neye nazaran belirleniyor? Sizce öncelikli kümeler hakikat bir halde saptandı mı? Sıhhat örgütleri heyetlerde olsaydı bu tip önlenebilir vefatlar yaşanır mıydı?
Ülkemizde salgın en başından bu yana şeffaf olmayan, epidemiyolojik bilgileri kamuoyu ve bilim insanları ile paylaşmayan bir anlayışla yönetildi. Salgınla çabada toplumun öteki kesitleri sıhhat meslek ve emek örgütleri, mahallî idareler süreç dışında tutulmaya çalışıldı. Örneğin İzmir Tabip Odası olarak Vilayet Pandemi Kurulu’na alınmadık. Yıllardır içinde bulunduğumuz Vilayet Hıfzıssıhha Kurulu’ndan ise alınan kararlara düştüğümüz şerhler sonrasında çıkarıldık. Pandemi idaresinde “Ben bilirim!” anlayışının hâkim olduğunu görüyoruz. Süreçte bütün itirazlarımıza rağmen, ekonomik korkuların toplum sıhhatinin önüne geçebildiği kararlar uygulandı. Bilim şurasının aldığı kararların, ne ölçüde göz önüne alındığını bilemiyoruz. Lakin bir bilim heyeti üyesinin “Süreç bilim konseyi kararlarına nazaran yönetilseydi, bu duruma gelinmezdi” biçiminde açıklaması oldu. Pandemide gelinen noktanın sorumluluğu kimdedir? Bunun açıklanması gerekiyor.
Fiyatsız, inançlı ve tesirli aşı, siyasi iktidarın bir lütfu değil her yurttaşın doğal hakkıdır. Aşılamada risk kümelerine nazaran bir aşılama takviminin oluşturulması ilkesel olarak gerçek bir yaklaşım. Lakin gerek dünyada neoliberal siyasetlerin sebep olduğu ahlaki çöküş, gerek ülkeyi yönetenlerin aşı üreticileriyle mutabakatlar konusunda geç kalmaları sonucu aşı temininde külfetler yaşanıyor. Aşılama süreçlerinin şeffaf yönetilmemesi, kamuoyu ile gerçeklerin paylaşılmaması, aşı temini konusunda yetersizliklere bağlı aşılama suratının düşük olmasının yanı sıra, aşıya erişimde yaşanan problemler, önceliklerde yaşanan değişimler bu hususta da yöneticilere olan inancı azalttı. Öğretmenler ya da kargo elemanları üzere meslek kümeleri varken, futbolcuların aşılanması kamu vicdanında rahatsızlık yarattı.
‘HİÇBİR ‘ULUSAL ÇIKAR’ TOPLUM SIHHATİNİN ÖNÜNE GEÇEMEZ’
Mevcut durumda hafta sonu kısıtlamalarının olay sayılarının azalmasında tesirli olması pek mümkün görünmüyor. Pekala, sizce ne tıp önlemler alınmalı?
Pandemide katlanarak artan hadise sayılarına karşı çalışanlar, toplumsal ve ekonomik hiçbir kayba uğratılmadan; AVM, fabrika, lokanta, atölye, şantiye üzere kalabalık ve kapalı alanlar derhal kapatılmalı. En az 14 gün tercihen 28 gün zarurî üretim alanları dışında çalışanlar hiçbir formda mağdur edilmeden çarklar durdurulmalıdır. Mecburî üretim alanlarında çalışanlar için işyerine ulaşmada ve iş yerlerinde fizikî tedbirler alınmalı, dönüşümlü çalışma modelleri ile çalışma ortamlarında bulunan sayısı azaltılmalıdır.
Bu süreçte kapanmadan kaçınılmasının temel nedeni ekonomik telaşlar oldu. Türkiye, dünyada salgın nedeniyle vatandaşlarına en az ekonomik takviye sağlayan ülkelerden biri. Sosyoekonomik dayanak sağlanmadan uygulanacak bir kapanma şahısları açlık ve hastalık ortasında tercih yapmaya zorluyor. Bu açıdan toplumsal ve ekonomik takviye paketleri ile birlikte uygulanması gerekiyor. Lakin bu türlü bir kapanmayı pandemi uğraşında sihirli bir tahlil üzere görmek de yanlışsız değil.
Sıhhate bütüncül bakan toplum ve sıhhat örgütlerinin iştirakiyle dayanışma içerisinde yeni bir sıhhat sistemi kurulmalıdır. Pandemi ile çaba, geniş iştirakli lokal pandemi heyetlerine devredilmelidir. Bu heyetlere mahallî idareler, sıhhat emek ve meslek örgütleri ve toplum dahil edilmelidir. Testler yaygınlaştırılmalı, bilimsel kriterlere uygun filyasyon çalışmalarına süratle başlanıp salgının birinci kaynağına ulaşılmalı, bireyler hastalanmadan yahut hastaneye gelmeden gerekli adımlar atılmalı. Tesirli bir aşılama programı uygulanmalı. Aşı temini ile ilgili süreç şeffaf bir biçimde kamuoyu ile paylaşılmalı, toplumun önüne net bir aşı takvimi konulmalıdır. Mevcut durumda süratli aşılama salgınla gayretin en değerli kesimi.
Pekala, tam kapanmayla bir arada salgının denetim altına alınması iktisadın sürdürülebilirliğini de göz önüne alarak sizce ne kadar mümkün olabilir?
Kapanma ile salgın büsbütün bitmeyecek. Salgın suratının düşmesi ve sonrasında denetimli açılım içinde süratli bir aşılama ile toplumsal bağışıklığın sağlanması için vakit kazanılacağı, bu yolla pandeminin denetim altına alınabileceğini düşünüyorum. Bu kapanma ve kısıtlamaların iktisat ve öteki alanlarda zahmetlere yol açacağını kabul etmekle birlikte hiçbir “ulusal çıkarın” toplum sıhhati önüne geçmemesi gerektiğini unutmamalıyız.
‘İSRAİL, CEZAEVİNDEKİ FİLİSTİNLİLERİ AŞILAMADI’
Dünyada ve Türkiye’deki aşılama uygulamalarını ne kadar başarılı buluyorsunuz?
Ülkemiz aşılama suratında öteki ülkelerin çok gerisinde durmasa da aşılama konusunda insanlık yeterli bir imtihan vermedi. Dünya Sıhhat Örgütü Başkanı’na nazaran ahlaki bir çöküş yaşandı. Aşıya erişemeyen ülkeler varken, nüfusunu 5 sefer aşılayacak kadar aşı siparişi vermiş ülkeler var. Örneğin, İsrail kendi nüfusunun %60’ını aşılarken, cezaevindeki Filistinlileri aşılamadı. Meğer global problemde, tahlilin de global olduğu kabul edilmelidir. Kimseyi geride ve yalnız bırakmayan memleketler arası uyum ivedilikle kurularak, aşıda patenti ortadan kaldıracak memleketler arası adımlar atılmalıdır.
‘TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ TERÖR ÖRGÜTÜ ÜZERE GÖSTERİLDİ’
Son olarak; Başta TTB olmak üzere hükümetin sıhhat meslek örgütlerini “karşısında” görme anlayışı ve baskı altına almaya çalışmasına yönelik siyasetleri konusunda neler söylemek istersiniz?
İktidar sahipleri giderek derinleşen “yönetememe” krizi yaşarken giderek demokrasiden uzaklaşan bir siyaset sergiliyor. Farklı seslere tahammülleri kalmadı. Pandemi sürecinde krizleri fırsata çevirme anlayışıyla muhalefeti susturma eforlarını ağırlaştırdılar. Yaşanan meşakkatler münasebet gösterilerek tabir özgürlüğüne kısıtlamalar getirildi. Pandemi gerekçesiyle muhalif şov ve etkinlikler büyük ölçüde sonlandırıldı ya da yasaklandı.
Sürecin şeffaf yönetilmesi, toplumun gerçek bilgilendirilmesi için çaba eden, pandemiye ilişkin gerçekleri kamuoyu ile paylaşan Türk Tabipleri Birliği üzerinde baskılar arttı. Terör örgütü üzere gösterilmek istenilip, kapatılması gündeme getirildi. Bütün bu baskı ve yasaklamalara rağmen toplum sıhhati konusunda doğruları söylemeye, sıhhat hakkı çabamıza devam edeceğiz.
