Ülkede faaliyet gösteren radyo ve televizyonları denetlemek ile görevlendirilen lakin ‘iktidarın sopası üzere hareket ettiği’ gerekçesiyle eleştirilen Radyo ve Televizyon Üst Heyeti (RTÜK), şiddet olaylarının özensizce gösterimi konusunda medyadan azami hassasiyet beklendiğini belirterek, haberlerin de “Akıllı İşaretler” uygulaması kapsamına alınacağını duyurdu.
RTÜK’ten yapılan açıklamaya nazaran Heyet, şiddet içeren yayınların artması nedeniyle yayıncı kuruluşlara “Haber bültenleri başta olmak üzere şiddet içerikli yayınlara dair son uyarı” başlıklı yazı gönderdi.
‘ŞİDDET HABERLERİ ÖNE ÇIKIYOR’
Yazıda, Üst Kurul’un meslek uzmanlarınca yapılan içerik tahlillerinde, gazetelerde “üçüncü sayfa haberi” olarak isimlendirilen haber mevzularının televizyon haberlerinde de ön plana çıktığı, haber bültenlerinin birçoklarının “Whatsapp İhbar Hattı”na gelen içeriklerden derlendiği ve şiddet içeren imgelerin ekranlarda çok fazla yer aldığı tespitine yer verildi.
Şiddet içerikli yayınlara, yalnızca haber bültenlerinde değil dizi sinemalarda de yer verildiği belirtilen yazıda, fizikî, ruhsal, ekonomik ve cinsel şiddetin değişik kanallarda farklı içeriklerle yayınlandığı söz edildi.
‘CİMER’E ŞİKAYET GİTMİŞ
Uyarı yazısında, televizyon aracılığıyla legalleşen ve yaygınlaşan şiddetin, toplumsal yapıyı tehdit ettiği, ekranların her türlü şiddetten arındırılması beklentisinin de farklı kanallar aracılığıyla değişik ortamlarda yüksek sesle lisana getirildiği hatırlatıldı.
Şiddet içerikli yayınlara ait Üst Kurul’un Bağlantı Merkezine şikayetler geldiği, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Merkezi (CİMER) aracılığıyla yapılan müracaatların da gereği için Üst Kurul’a iletildiği kaydedildi.
“ŞİDDETİ ÖZENDİRİYOR”
Uyarı yazısında şu tabirlere yer verildi:
“Reyting telaşıyla medya hizmet sağlayıcılar tarafından şiddet içerikli yayınlar yapıldığı fakat bu biçim yayınların izleyicilere yaşattığı olumsuz sonuçların göz arkası edildiği, radyo ve televizyonlar tarafından uygulanan yayın siyasetlerinin bireylerde önemli ruhsal travmaya neden olduğu, toplumda şiddetin kanıksanmasına ve çocuklarda makûs dünya sendromuna yol açtığı hepimiz tarafından bilinmektedir. Bu biçim yayınların şiddeti özendirici olduğu ve şiddete eğilimli şahısları adeta teşvik ettiği gözden kaçırılmamalıdır. Bu biçim yayınların önlenmesi konusunda başta Üst Konseyimiz olmak üzere yazılı ve görsel-işitsel medya kuruluşlarına, haber ajanslarına, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere, basın meslek örgütlerine ve sivil toplum kuruluşlarına kıymetli sorumluluklar düşmektedir.”
RTÜK’ün ekranları şiddetten arındırmak için sırf cezalandırma metoduyla hudutlu kalmayacak biçimde hareket ettiği, her türlü şiddete karşı kararlı çabasının bilindiği belirtilen ihtar yazısında, “Milletimizin son zamanlardaki en büyük şikayetlerinden olan şiddet olaylarının özensizce gösterimi konusunda medyamızdan azami hassasiyet bekliyoruz” tabirlerine yer verildi.
“HEM ÜLKEMİZE HEM MİLLETİMİZE BÜYÜK HAKSIZLIK”
Yazıda, şiddet içeren manzaraların ekrana hangi maksatla, ne kadar ve nasıl yansıtıldığı üzerinde durulması, reyting derdinin asla insanlık onurunun önüne geçmemesi gerektiği vurgulandı.
“Çeşitli irtibat kanalları üzerinden ya da toplumsal medyadan elde edilen amatör kayıtları yahut MOBESE imgelerini hiçbir süzgeçten geçirmeden yayınlamak hiçbir etik pahaya sığmaz” sözlerinin yer aldığı yazıda, “Cinayet, arbede ve karamsar olayları haberleştirmek ve bu manzaraları elemeden geçirmeden olduğu üzere yayınlamamak hem ülkemize hem de milletimize büyük bir haksızlıktır” değerlendirmesinde bulunuldu.
Televizyonlardaki şiddetin toplumun tamamını kuşatmış üzere gösterdiği ve güvenlik algılarını değiştirdiği kaydedilen açıklamada, bilhassa sıhhat çalışanlarına yönelik şiddetin fütursuzca haber bültenlerinde yer almasının kabul edilemez olduğu belirtildi.
Yazıda, “Hizmet ortamının güvenliği ve hasta-hekim bağlantısı aleyhinde algı oluşturan yayınların gündelik hayatın bir parçasıymış üzere sunulmasını anlayışla karşılamamız mümkün değildir“ ibaresi kullanıldı.
“OLUMLU GELİŞMELER DE HABER BEDELİ TAŞIYOR”
RTÜK, “Haber genelde aksilikleri içerir” olgusuyla hareket edilmemesi gerektiğini belirterek, olumlu gelişmelerin de haber pahası taşıdığını medya kuruluşlarına hatırlattı.
Uluslararası medyanın çok daha evvelce standarda bağladığı mevt, kaza ve şiddet olaylarının ekrana getirilme biçimine ait yayıncıların gerekli tedbirleri almamasından ötürü haber programları ve bültenleri için yeni bir uygulama başlatılacağını kaydeden RTÜK şunları kaydetti:
“Bugüne kadar genel izleyici kategorisinde görülen ve özel bir uyarıcı Akıllı İşaret kullanılmayan haberlerde, son vakitlerde şiddet manzaralarının sıklıkla yer alması, ne yazık ki, ailece izlenen bültenlerde, şiddet imajlarını içeren haberlerin yük kazanması yeni bir düzenlemeyi zarurî kılmıştır. Haberlerin de Akıllı İşaretler uygulaması kapsamına alınması kaçınılmaz hale gelmiştir. Çalışma tamamlandığında artık yayıncılar, haber bültenlerinde Akıllı İşaretler kullanmak ve izleyicileri bilgilendirmek zorunda olacaklar. Şiddetle alakalı bilhassa haber bültenlerindeki bu özensiz yayınlar, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un yayın unsurlarının sıralandığı 8. unsurunda yer alan ‘Yayınlar, şiddeti özendirici yahut kanıksatıcı olamaz’ prensibi çerçevesinde titizlikle takip edilecektir.”
RTÜK’ün yazısı “Üst Heyet olarak daha evvel tekraren yaptığımız hatırlatmalarımızın akabinde yayıncılarımıza son ikazımızdır” sözleriyle son buldu.