Hilal SARI
ABD’de haziran enflasyonunun beklentilerin üzerinde gelmesi doları 20 yılın en yüksek seviyesine taşıdı. Doğalgaz fiyatlarındaki ralli ile resesyon bulutları ağırlaşan Avrupa’da ise Euro, dolar karşısında 20 yılın akabinde birinci defa 1’in de altına indi. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) üst istikametli sürprizlerine devam eden enfl asyon nedeniyle sıkılaşmaya “gözünü kırpmadan” devam edeceği beklentisi ve Rusya’nın AB ve İngiltere için gaz musluklarını sıkması, euro’da zayıflığın devam edeceği halinde bedellendiriliyor. Paritedeki bu tarihi düşüş, Almanya, İngiltere, İspanya ve Fransa’nın da ortalarında olduğu Türkiye’nin en kıymetli ihracat pazarlarını vuruyor. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) 25 bps, Fed’in 75 bps faiz artırımına gitmesine kesin gözüyle bakan piyasalar, 21 Temmuz’da ECB’nin, 27 Temmuz’da Fed’in faiz kararlarını ve açıklamalarını yakından izleyecek. Fed’in 2022 içerisinde 180 bps daha faiz artırımı yapması beklenirken, resesyona çok daha yakın duran Euro Bölgesi’nde ECB’nin yalnızca 135 bps faiz artırımı yapması fiyatlanıyor.
Eşitlik seviyesinin çok kıymetli bir ruhsal hudut olduğuna dikkat çeken ING, “Güçlü dolara ait çok eşsiz bir an. Piyasa eşitlik seviyesinde kimi dolar konumlarını azaltmaya gidebilir fakat genel makro kıssa epey dolar olumlu ve euro negatif.
Euro/dolar paritesi ABD’de üst taraflı sürpriz yapan TÜFE verisinin akabinde Aralık 2002’den bu yana birinci sefer 1’in altına inerek 0,9998 seviyesine geriledi. ING’ye nazaran “Resesyonla karşı karşıya olan ECB’nin euro’yu agresif artışlarla savunması konusunda elinden bir şey gelmeyebilir”. Güç faturasındaki artış ithalat maliyetlerini artırarak birliğin Mart 2022’de 10 yılın akabinde birinci sefer cari açık vermesiyle sonuçlandı.
Dolar endeksi, %8,8’e yükselmesi beklenen Haziran TÜFE’nin %9,1 gelmesi sonrası 20 yılın doruğu olan 108,58 seviyesine kadar çıktı. Bilgi öncesi endeks 107,9 seviyesindeydi. Aylık TÜFE %1,1 beklenirken %1,3 olarak açıklandı.
ABD 10 yıllık tahvil getirisi yüzde 3’ün zerine çıkarken, Fed’in faiz artırımlarıyla ilişkilendirilen 2 yıllık ABD tahvili getirisi de yüzde 3,16’ya ulaştı. Getiriyle karşıt orantılı hareket eden tahvil fiyatları, Fed’in sıkılaşma süreciyle daha da düşebilir.
Eurodaki düşüş en büyük ihracat pazarlarımızı vuruyor
Mayıs ayına ait ekonomik datalar beklentilerin üzerinde gelse de, birçok ekonomiste nazaran 180 Euro/ mwh ile son 5 yıl ortalamasının 10 katına çıkmış olan Avrupa gösterge doğalgazı TTF, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının bulunduğu AB genelinde ve İngiltere’de gibisi görülmemiş bir güç enflasyonuna yol açıyor. İngiltere gösterge doğalgazında spot fiyatlar 60 pence artışla 300 pence/therm seviyesine ulaştı. Rusya’nın gazı büsbütün kesebileceği ihtimali ve Gazprom’un son günlerde başlattığı ‘teknik bakımlar’ başta Almanya ve İtalya olmak üzere tüm AB ekonomilerini ve taşma tesiriyle global ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Norveç’te iki tesiste yaşanan üretim aksamaları da fiyatlardaki ralliyi güçlendiriyor. Güç faturasındaki artışa karşın, mayıs ayında yüzde 0,8 ile beklentilerin üzerinde artan Euro Bölgesi sanayi üretiminin haziranda tekrar sürat kesebileceğinden tasa ediliyor. Refinitif analistleri ABD’deki enflasyonun doları daha da güçlendirerek, Avrupa’da LNG ithal eden iktisatların faturasının da yükseleceğini öngörüyor.
ALMANYA’da enflasyon korkulduğu üzere haziranda üst taraflı bir sürpriz yapmadı fakat Rus doğalgazına bağımlılığı Almanya’yı resesyona sokabilecek bir neden olarak görülüyor. CDU önderi Merz Friedrich Merz, Kuzey Akım 1’deki ‘bakım’ çalışmalarına ait gazın büsbütün kesilmesi durumunda yüzde 12,7 daralma olabileceğini belirterek “Federal Almanya’nın kuruluşundan bu yana en makus ekonomik krize hakikat ilerliyoruz” dedi. 3 basamaklı acil durum planında Almanya ikinci seviyesi aktifleştirdi. Üçüncü etapta doğalgazın endüstriden kesilip hane halkına ulaştırılması kelam konusu. Yatırımcı itimadı Euro borç krizinden bu yana en düşük seviyede.
İSPANYA vatandaşlarını enflasyona ezdirmemek maksadıyla geliri 1 milyar Euro’nun üzerinde olan bankalara ve güç şirketlerine süreksiz vergi getiriyor. Banka paylarında sert düşüşler getiren kararla 7 milyar euro vergi geliri elde edilmesi planlanıyor.
FRANSA’da hükümet 8 ila 10 milyar Euro yatırımla borsada süreç gören güç şirketi EDF’yi ulusallaştırmaya çalışıyor, payda süreçler süreksiz olarak askıya alındı ve kamulaştırma planının ayrıntıları 19 Temmuz’da duyurulacak.
İTALYA’da giderek derinleşen geçim krizi siyaset koridorlarında da sarsıntılara yol açıyor. Koalisyon ortaklarından 5 Yıldız Hareketi perşembe günü yapılacak itimat oylaması öncesinde taleplerini lisana getirerek “koalisyondan ayırılırım” iletisi verdi. Kuzey Ligi Partisi de “5 Yıldız Hareketi çekilirse, erken seçimlere gitmemiz gerektiği çok açık” diyerek Başbakan Mario Draghi’nin koalisyon hükümetinin çökme riskiyle karşı karşıya olduğuna işaret ediyor.
IMF: Gazda aksama birçok ekonomiyi resesyona sokar
Uluslararası Para Fonu (İMF) Lideri Kristalina Georgieva, global ekonomik görünümün “son derece belirsiz” olduğunu söyledi ve Avrupa’ya doğalgaz tedarikindeki aksamalar sürdükçe birçok iktisadın resesyona girebileceği uyarısı yaptı. Bu hafta G20 üyesi ülkelerin maliyeden sorumlu yetkililerinin gerçekleştireceği toplantıdan evvel yayımlanan blog postunda Georgieva, IMF’nin Ukrayna Savaşı nedeniyle 2022 ve 2023 yılı için ekonomik büyüme beklentilerini düşürebileceğini belirtti. Georgieva geçen hafta Reuters’a yaptığı açıklamada IMF’nin daha evvel yüzde 3,6 olarak açıkladığı 2022 ekonomik büyüme beklentisini bu yıl üçüncü sefer aşağı istikametli revize edeceğini söylemişti. IMF Nisan ayında 2022 için global ekonomik büyüme varsayımını yüzde 4,4’ten yüzde 3,6’ya düşürmüştü. Yeni büyüme varsayımları temmuzun ilerleyen günlerinde açıklanacak.
“Dolar uzun bir müddet yükselmeye devam edecek”
Uluslararası Para Fonu (IMF) ABD için 2022 büyüme öngörüsünü yüzde 2,9’dan yüzde 2,3’e düşürmüş olsa da, doların hakimiyetinin önümüzdeki süreçte devam edeceğine ait bir görüş birliği var. Fed’in ECB’den daha kararlı bir sıkılaşma döngüsünde olması ve güçte AB ve İngiltere’ye nazaran bağımsız olması, doların Euro karşısındaki güçlü seyrinin devam etmesini destekleyen etkenler. Resesyon periyotlarında inançlı liman cazibesi de artan dolar, NYT ve WSJ üzere yayınlarda sistemli olarak öngörülerine yer verilen ABD’li finansal analist ve yorumcu Gary Shilling’e nazaran “Daha uzun bir mühlet yükselmeye devam edecek”. Bloomberg’e konuşan Shilling, “dolarda uzun posiyonda olduğunu, Fed’in de ‘eğrinin gerisinde kaldığını” söylüyor.
Gaz Euro’nun kuyusunu kazmayı sürdürüyor
Avrupa gösterge doğalgaz fiyatlarında rekor üstüne rekor kırılıyor. Ağustos vadeli TTF, giderek sıkılaşan piyasada son 5 yıl ortalamalarının (17,96 Euro/mwh) 10 katının da üstüne çıkarak 185 Euro/mwh seviyesine kadar yükseldi. Bu durum, enflasyon oranında fiyat artışlarıyla işgücü maliyetleri aslında artmakta olan Euro Bölgesi şirketlerinin güç maaliyetlerinin de 10 kat artacağı manasına geliyor.
Petroldeki düşüş pariteye nefes aldırabilir
Petrolde de resesyon telaşları hakim. ABD Lideri Joe Biden’ın cuma günü gerçekleştireceği Suudi Arabistan ziyareti, Libya ve Ekvador üzere ülkelerdeki üretim aksamaları piyasanın diken üstünde izlediği arz istikametli kahırlar. Lakin Çin de dahil, Euro Bölgesi ve ABD’de görünümlerin bozulması petrolde talep görünümü tekrar bozuyor. Talepteki bozulmanın arz kaygılarının önüne geçmesiyle çarşamba günü Brent 98 dolara, WTI 93 dolara kadar geriledi. Milletlerarası Güç Ajansı da daralan arz ve resesyon kaygılarıyla “petrol piyasalarının bıçak sırtında” olduğuna vurgu yaptığı aylık raporunda 2022 yılına ait global petrol talebi artış beklentisini 200 bin varil/gün düşürerek 1,7 milyon varil artışa revize etti. “Piyasa foreks açısından değil talep görünümünden endişeli” Mizuho’dan faiz stratejistleri de resesyon telaşlarının enflasyonist değil deflasyonist olduğuna dikkat çekerek “Euro zayıflıyor zira büyüme görünümü de zayıflıyor. Bunun enflasyonist bir hareketten fazla deflasyonist bir gelişme olduğunu da görmek lazım” değerlendirmesini yapıyor.