Devlet televizyonuna konuşan İran Atom Gücü Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, memleketler arası medyada yayımlanan UAEA raporunu kıymetlendirdi. Raporu doğrulayan Kemalvendi, “IR6 santrifüj makinelerinin yeni zincirine gaz enjekte edilmesine dair bilgiyi iki hafta evvel UAEA’ya bildirmiştik lakin bu durum milletlerarası medya tarafından muhakkak amaçlar doğrultusunda abartılarak yansıtıldı.” dedi.
Kemalvendi, “İki hafta evvel Fordo’da kurulan ve gaz verilen yeni santrifüj makineleri zincirinden yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyum elde edildi. Bu bahiste da Ajansı bilgilendirdik.” tabirlerini kullandı.
İran’ın daha süratli uranyum zenginleştirme imkanı sağlayan IR6 santrifüjlerini devreye sokma adımı, nükleer mutabakatın canlandırılmasına ait müzakerelerde mutabakata varma ihtimalinin azalmasının akabinde geldi.
İran ile nükleer mutabakat ve müzakere süreci
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ortasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin kontrol altına alındığı Kapsamlı Ortak Hareket Planı (KOEP) olarak isimlendirilen nükleer mutabakat imzalanmıştı.
Eski ABD Lideri Donald Trump’ın 2018’de ülkesini tek taraflı olarak mutabakattan çekmesinin akabinde Washington İran’a yönelik yaptırımları tekrar uygulamıştı. Bunun üzerine Tahran idaresi de 2019 prestijiyle nükleer mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak askıya almıştı.
KOEP’in yine yürürlüğe konulması için Nisan 2021’de Avusturya’nın başşehri Viyana’da başlayan görüşmeler, İran ile ABD ortasında tahlile kavuşamayan sorunlar nedeniyle 11 Mart’ta askıya alınmıştı.
Bu süreçte UAEA İran’da 3 noktada uranyum kesimleri bulunduğuna dair bir rapor yayımlamıştı. Nükleer mutabakatın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya ile ABD, UAEA İdare Şurasına “İran’ın nükleer programıyla ilgili endişelerinin” yer aldığı bir karar taslağı sunmuş ve karar 8 Haziran’da kabul edilmişti.
AB Dış Bağlar ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in 25 Haziran’daki Tahran ziyaretinde, ABD ile İran ortasında AB aracılığıyla yapılan dolaylı görüşmelerin Doha’da sürdürülmesine karar verilmişti. 29 Haziran’da yapılan görüşmelerde de ilerleme sağlanamadığı açıklanmıştı.
Reuters haber ajansı dün UAEA’nın bir raporuna dayandırarak yayımladığı haberde, İran’ın Fordo’daki uranyum zenginleştirme tesisinde daha süratli uranyum zenginleştirme imkanı sağlayan yeni kuşak IR6 santrifüjlerini kullanmaya başladığını bildirmişti.