Merve YİĞİTCAN
İhracatçının uygun maliyeti nedeniyle sıklıkla başvurduğu reeskont kredileri yaklaşık 1,5 aydır kullanılamıyor. DÜNYA’nın edindiği bilgilere nazaran, kasım ayından bu yana aralıklarla kapanan sistemden son haftalarda hiç kredi kullanılamazken, TL reeskont kredisi kullanımına getirilen yüzde 40 artı yüzde 30 ihracat gelirini bozma mecburiliği ile bir ay döviz almama taahhüdünün, ihracatçının reeskont talebini düşürdüğü öğrenildi. Kahrın yalnızca TL reeskontta değil döviz reeskont kredilerinde de yaşandığı belirtilirken, Merkez Bankası’nın kaynak düşüncesi nedeniyle reeskontta elini sıkı tuttuğu sav ediliyor.
Mal ve döviz kazandırıcı hizmet ihracatında bulunan firmalara Merkez Bankası’nca Türk Eximbank’a tanınan limit çerçevesinde kullandırılan reeskont kredileri, piyasa faizlerine nazaran düşük oranları hasebiyle cazip görülüyordu. Fakat TL reeskont kredisi kullanımına getirilen yeni şartlar kredinin cazibesini yitirmesine neden oldu. Haziran ayında Merkez Bankası bir karar alarak, reeskont kredisi kullanmak için daha evvel döviz gelirinin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na satma mecburiliği olan ihracatçılara, buna ek olarak döviz gelirinin yüzde 30’unu da bankalara satma zaruriliği ile satışı izleyen bir aylık devirde de döviz almama taahhüdü getirmişti. İhracatçıların yansısını çeken yeni şartların talebi de etkilediği öğrenildi. Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye nazaran, geçmişte sıklıkla reeskont kredisi kullanan ihracatçıların getirilen son şartlardan sonra yeni kredi talepleri de azaldı. Bununla birlikte sistemden mayıs ayının sonlarından bu yana TL reeskont kredisi kullanamadıklarını söyleyen ihracatçılar, yeni şartlara karşın sistemin hala reeskont kredisi kullandırmaması nedeniyle finansman meşakkatlerinin daha da ağırlaştığını lisana getiriyor.
İhracatçı KOBİ’ler için sorun büyük
Reeskontta yaşanan aksaklıklarla ilgili olarak DÜNYA’ya konuşan kaynaklar, Merkez Bankası’nın kaynak zahmeti nedeniyle kredi kullandırımında sorun yaşadığını lisana getiriyor. Kaynak sorununun en kıymetli göstergelerinden biri olarak da bankacılık dalında nisan ayında yüzde 95’lere kadar düşen kredi mevduat oranı gösteriliyor. Düşen kredi mevduat oranlarının dış kaynak girişleriyle telafi edilemediğini, bu nedenle Türkiye’nin gerçek bölüme kredi sağlayabileceği finansmanının azaldığını belirten kaynaklar, TL kredilerde yaşanan bu üzere aksamaların bilhassa döviz yerine TL reeskont tercih eden ihracatçı KOBİ’ler için büyük problemler oluşturabileceği ihtarında bulunuyor.
Veriler sınırlamayı işaret ediyor
Merkez Bankası bilgilerine nazaran, mayıs ayı itibariyle 2022 sonunda reeskont kredilerinden döviz rezervlerine 18,9 milyar dolarlık katkı gerçekleşmesi bekleniyor. Şu haliyle bu sayı 2021’deki gerçekleşmeye nazaran 2 milyar dolar, 2020’ye nazaran de 4 milyar dolarlık düşüşü söz ediyor. Bu tablo Merkez Bankası’nın önümüzdeki periyotta de reeskont kredisinin kullanımında değerli bir sınırlamaya gideceğine işaret ediyor.
Reeskonta ulaşamayan ihracatçının finansman maliyeti artıyor
EROĞLU: Bir numaralı gündemimiz finansman
Reeskont kredilerinde yaşanan aksamaların direkt muhatabı olan ihracatçılar finansman sıkıntısının giderek ağırlaştığını söylüyor. TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, reeskont kredilerindeki faiz oranının düşük olduğunu hatırlatarak, “Faiz düşük, fakat o düşük faizle kredi kullanamadıktan sonra bunun da bir manası yok” dedi. Gerçek bölüm için döviz kredisine ulaşmanın çok zorlaştığına dikkat çeken Eroğlu, bu nedenle TL kredilere erişimin kıymetinin arttığını, lakin TL kredilerin de sıkılmaya başlamasının piyasada telaş yarattığını tabir etti. “Ha faizi yükseltip kredi kullanımını zorlaştırmışsınız, ha düşük faiz vermişsiniz ancak kredi kullandırmamışsınız, ikisi de aynı” diyen Eroğlu, finansmanın artık gerçek kesim için bir numaralı ana gündem unsuru olduğuna işaret etti.
ÖNEL: Aksiyon ve telaffuz birbirini tutmalı
Reeskont kredilerde yaşanan aksaklıkları kıymetlendiren İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel de şu tabirleri kullandı: “Reeskont kredileri ihracat yapan işletmeleri finansman açısından rahatlatırken birebir vakitte uygun kredi şartları ve vade mühletleri işletmelere memleketler arası pazarlarda rekabet imkanı tanıyor. Hükümetin uyguladığı liralaşma stratejisi ile TCMB tarafından getirilen yeni şartlar fi rmalara parite kaynaklı ziyan yazdığı üzere işletmelerin operasyonel harcamalarına da mani oluyor. Reeskont kredi faizleri uygun olmakla birlikte öteki zorluklar kullanımı epeyce düşürmüş olup ihracatçıları daha maliyetli farklı enstrümanlara yöneltti. Türkiye’nin cari açığını ihracatla kapatması hedefl eniyorsa, bunun için ihracatçıların uygun finansmana gereksinimi var. Telaffuz ile hareket birbirini tutmalı, bu nedenle reeskont kredisi kullandırılmalı.”
FAYAT: Yüksek piyasa faizlerine maruz kalınıyor
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Gurur Fayat ise TL reeskont kredisi kullanımında yaşanan dertlerin ihracatçıları olumsuz etkilediğini anlattı. Fayat, “Yaklaşık bir aydır TL reeskont kredisi kullandırılmıyor. Bu da piyasada bir dert yaratıyor. Reeskont kullanamayanlar piyasa borçlarıyla nakit akışlarını sağlıyorlar. Bu türlü olunca da fi rmalar bilançolarına nazaran bankanın yüzde 25 ile yüzde 50 oranındaki faizlerine maruz kalıyor” diye konuştu.