Mehmet Hanifi GÜLEL
TMO, hububat alım fiyatlarında değişikliğe gidip piyasa fiyatını yakalamasıyla çiftçiden eser almaya başladı. Dönem başında buğdayda açıklanan tonda 6 bin 50 lira ve 1000 lira prim dayanağı ile arpada 5 bin 500 lira ve 500 lira prim takviyesi fiyatları piyasanın altında kalmıştı. Geçen hafta buğdayda 400 lira, arpada ise 200 lira fiyat güncellemesine giderek hür piyasayı yakalamış oldu.
Sektör temsilcileri, TMO’nun bu yıl 5 milyon ton buğday alımı hedefl ediğini belirterek, Güneydoğu’da istenilen seviyede ulaşamadığını tabir etti. Temsilciler, TMO’nun yeni fiyatlarla hasadın başladığı İç Anadolu bölgesinden alım yapmaya başladığını aktardı. TMO, haziranda teslim eserlerin primlerini temmuzda, temmuz ve ağustos aylarında teslim eserlerin prim ödemelerini ise takip eden ay içinde ödeyecek.
“Şu an TMO’nun verdiği fiyat piyasanın üstünde bulunuyor”
Bölgelerinde yağışların tesiriyle hasadın 2 hafta geciktiğini kaydeden Konya Ticaret Borsası İdare Şurası Lideri Hüseyin Çevik, arpa hasadının başladığını ve günlük ortalama bin 500 ton eserin borsaya geldiğini aktardı. Gelen eserin yaklaşık bin tonunun TMO tarafından alındığını bildiren Çevik, “Buğday hasadı da önümüzdeki günlerde sıcaklığın tesiriyle başlayacak. Cuma günü prestijiyle baktığımızda borsamızda buğdayın ton fiyatı 6 bin 800 lira ile 7 bin 350 lira ortasında süreç görüyordu. Şu an TMO’nun verdiği fiyat, prim dayanağıyla birlikte piyasanın üstünde bulunuyor” dedi.
“Güneydoğu’da TMO’ya satış olmadı”
Çevik, çiftçinin eserini TMO’ya verme niyetinde olduğunu söyledi. Devletin üretici girdi maliyetleri artığı için dünya fiyatlarına muadil bir fiyatla eser aldığını aktaran Çevik, “Dünyadaki duruma nazaran yine bir kıymetlendirme yapacağız denmişti. Temmuz ayı için bu değerlendirmeyi yaptı. Çiftçinin TMO’ya yöneleceğini düşünüyorum. Bu türlü bir mühlet yaşanıyor fakat daha İç Anadolu’da süratli bir harman yok. Âlâ bir dönem bekliyoruz ve havaların ısınmasıyla hasat hızlanacak” dedi.
Çevik, arpanın da rutubet oranına nazaran 5 bin 600 ile 6 bin 050 lira civarında olduğunu aktararak, “Harman vaktinde yüklü biçimde piyasaya mal çıkarsa, fiyat istikrarı sağlanamıyor. Onun için lisanslı depoların kaide olduğunu her seferde söylüyoruz. TMO, 1 Eylül’e kadar eser alacağını belirtti. Güneydoğu’da ise eser lisanlı depolara gitti ancak TMO’ya satış olmadı. Tahminen yarın lisanlı depolardan TMO’ya satış yapılır. Şu an eser çiftçinin üzerinde görülüyor. TMO 5 milyon ton alırsa piyasa akışını rahat geçirir” diye konuştu.
“TMO gerçek bir karar aldı”
TMO’nun fiyat artışına giderek yanlışsız bir karar aldığını belirten Adana Çiftçiler Birliği Lideri Memnun Gerçek, piyasa koşullarına nazaran fiyatın revize edilmesi gerektiğini daha evvel söz ettiklerini bildirdi. TMO’nun fiyatları illaki yükseltecek diye bir düsturun olmadığını ve birebir da kalabileceğini tabir eden Yanlışsız, “Her hafta dünya fiyatlarına nazaran yurt içi piyasada TMO fiyatını regüle etmeli” dedi. Buğday ton fiyatının 6 bin 050 lira olarak açıkladığı vakit TMO’nun o fiyattan buğday alamadığına vurgu yapan Gerçek, “Artı bin lirada prim vardı. Bu fiyatla eser alamayınca ve piyasa yükselince fiyatta düzenlemeye gidildi. Başından beri Çiftçiler Birliği olarak bizim teklifimiz buydu” diye konuştu. Adana’da buğdayın tonunun 6 bin 700 lira ile 6 bin 800 lira civarında olduğunu ve hasat dönemin bittiğini açıklayan Hakikat, “Bu yıl İç Anadolu’da ve Trakya’da rekoltede âlâ sayılar bekleniyor. Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır’da rekolte düşük olduğu için, çiftçi çabucak eserini nakite çevirip piyasaya sattı. Bu ortada kamu bankaları aracılığıyla verilen Elektronik Eser Senedi (ELÜS) kredileri de durduruldu. Şu anda buğdayın depolara değil TMO’ya gitmesi hedefl eniyor” sözünü kullandı. Bir yandan dünya borsalarında buğday başta olmak üzere mısır, pamuk, soya üzere eserlerin bir düşüş eğilimine girdiğini bildiren Yanlışsız, Ukrayna’dan çıkarılacak olan 40 milyon tonluk hububatın Türkiye üzerinden re-export olacağına dair ayrıntılı bir açıklamaya gereksinim olduğunu söyledi.