Evrim KÜÇÜK
Endüstriyel metaller, fiyatların sakinlik telaşları nedeniyle darbe almasıyla 2008 mali krizinden bu yana en berbat çeyreği yaşıyor. Global iktisadın sıhhati için gösterge kabul edilen bakırda ayı piyasası derinleşirken, yılın birinci çeyreğinde getiri şampiyonları ortasında yer alan kalay 1980’lerden bu yana en makûs haftasını geride bıraktı. Alüminyum ve kurşun paha kaybediyor. Güç ve tarım fiyatlarından daha berbat bir performans gösteren endüstriyel metal fiyatlarındaki düşüşün ardında resesyon korkusu bulunuyor.
Metal piyasalarında COVID karantinaları sonrası optimistlik, enfl asyon baskısı, arz kaygısı, lojistik meseleleri nedeniyle son 2 yıldır yaşanan yükseliş dalgası sert bir formda geri çekiliyor.
Çin’de COVID-19 önlemleriyle bozulan metal piyasalarının ruh sıhhati Fed’in mali sıkılaştırma atılımıyla uygunca berbatlaştı. Bu ay faiz oranlarını 75 baz puan artıran Fed’in yüksek enfl asyonu denetim altına alma eforlarının bir resesyona yol açma riski taşıması ve güçlü dolar baskısı metallere satış getiriyor. Fed’in faiz artırımlarının güç ve besinden fazla, keyfi harcamalar üzerinde çok daha süratli bir tesire sahip olması ve potansiyel olarak emlak, araba ve sağlam mallar üzere alanlarda metal talebini olumsuz etkilemesi fiyatları baskılıyor. Üreticilerin artan borçlanma maliyetleriyle karşı karşıya kalmasıyla birlikte, metallerde kullanımın büyük bir kısmını oluşturan inşaat ve endüstriyel makineler üzere alanlarda talep için artan risklerin kelam konusu olduğu belirtiliyor.
LME, 2022’nin başından bu yana %11.2 düştü
Bunun yansıması olarak Londra Metal Borsası (LME) Endeksi, bu yılın başından bu yana 507 puan yani yüzde 11.27 düştü. Bloomberg Endüstriyel Metaller Spot Alt Endeksi bu çeyrekte yüzde 26 düşerek 2008 sonundan bu yana en büyük düşüşüne yöneldi. Metaller, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden arz ve ticari manada daha makûs etkilenen tarım eserleri ve güç üzere başka emtialardan bile sert darbe aldı. Bloomberg Energy Spot Alt Endeksi mart ayının sonundan bu yana yüzde 10 artarken, tarım endeksi yüzde 9.7 düştü.
Çin, fiyatları desteklemek için kâfi değil
BOCI Küresel Commodities emtia stratejisi lideri Amelia Xiao Fu, “Çin ikinci yarıda toparlansa bile, fiyatları tek başına yeni doruklara çıkarması mümkün gözükmüyor. Öteki büyük ekonomiler resesyona yanlışsız gidiyorsa, Çin de istisnai oranlarda büyüyemez” diyor.
Çin imalat faaliyeti şimdiden küçülüyor. S&P Küresel göstergeleri, Avrupa imalat üretiminin iki yıldır birinci defa daraldığını gösterirken, ABD üretimi 23 ayın en düşük düzeyini gördü.
BAKIR
16 ayın en düşük seviyesinde
Mart ayında tüm vakitlerin en yüksek düzeyini gören bakır piyasasında gerileme sürüyor. Bakır, geçen hafta Londra’da ton başına 8.122.50 dolarla 16 ayın en düşük düzeyini gördü ve son bir ayda yüzde 12’den fazla düşüşle son 30 yılın en büyük aylık kayıplarından birini verdi. Global iktisat sıhhatinin önde gelen bir göstergesi olan bakır, ABD’de pound başına 3.7 dolara düşerek aşağı istikametli ivmesini sürdürdü. Faiz oranı artışları, global ekonomiyi sakinliğe sürükleyerek bu metal talebi yavaşlatabilir. Bakır, ağır endüstriyel makinelerden ileri elektroniklere kadar her şeyde kullanıldığından ekonomik aktivitedeki değişimlere karşı hassas.
KALAY
Zirvenin yarısına geriledi
Londra’da kalay vadeli süreçleri, ekonomik büyümenin yavaşlaması ve en çok tüketildiği Çin’deki Koronavirüs salgınlarının talebi azaltacağına dair dehşetle, Nisan 2021’den bu yana görülmeyen bir düzey olan ton başına 25.000 doların altına indi. Fiyatlar mart ayındaki doruğunun yarısına geriledi. Son 1 ayda fiyatı düşüşü yüzde 30’a yaklaştı. Bu yılın başlarındaki rekor fiyatlar, madenleri yeni tedarik projelerine yatırım yapmaya teşvik etmişti. Dünyanın en büyük kalay üreticilerinden Malaysia Smelting, önümüzdeki birkaç yıl içinde üretimini yüzde 20 oranında artıracağını açıklayan en son şirketlerden biriydi. Tedarikin arttığı ortamda yaşanan resesyon telaşı kalayı sert vurdu.
ALÜMİNYUM
2.500 doların altını gördü
Talebin sessiz sakin bir hal alması ve artan üretim nedeniyle fiyatlar 2021 yılının Temmuz ayından bu yana en düşük düzey olan ton başına 2.500 doların altını gördü. Yavaşlayan global büyümeye ait tasalar, yüksek enfl asyon düzeyleri ve süratle artan borçlanma maliyetleri, inşaat kesiminden, bilhassa de kalıcı Koronavirüs salgınlarının ekonomik aktiviteyi vurmaya devam ettiği en büyük tüketici Çin’den gelen talebi düşürdü. Bunun da ötesinde, Çin’in aylık alüminyum üretimi, elektrik tüketimi kısıtlamalarının gevşetilmesiyle Mayıs ayında bir diğer rekor düzeye ulaştı.
ÇİNKO
Düşük stok nedeniyle hudutlu düştü
Fiyatlar 2022’nin başından bu yana yüzde 5 civarında geriledi. Fiyatların başka metallere nazaran sonlu düşmesinin nedeni ise stokun gerilemesi. LME’de üç ay vadeli fiyat 3.500 doların altında seyretmeye devam ediyor. Ancak üç ay vadelilerin üzerine nakit primi geçtiğimiz hafta 218 dolarla 2000 yılından bu yana en yüksek düzeye çıktı. LME’de çinko stokları geçen hafta 79 bin 425 ton iken, geçen yıl bu sayı 258.000 ton civarıydı.