Rusya-Ukrayna savaşı ve Çin’de Covid-19 salgınına karşı uygulanan siyasetlerin tedarik zincirindeki düşünceleri artırmasıyla yükseliş eğilimini sürdüren enflasyon, Fed’in üzerindeki baskıyı daha da ağırlaştırdı. Fed’in yüksek enflasyonla çabada vites artırması, ekonomide “yumuşak iniş” umutlarını kırdı.
Banka’nın çarşamba günü sona eren haziran toplantısında, siyaset faizinin 75 baz puan artışla yüzde 1,50-1,75 aralığına yükseltilmesi kararı çıktı.
Fed Lideri Jerome Powell, faiz kararının akabinde düzenlediği basın toplantısında, fiyat istikrarını yine sağlamak için gereken kararlılığa sahip olduklarını, faiz artırımlarının devam edeceğini vurguladı.
Finansal şartlardaki sıkılaşmanın arz ile talebin dengelenmesine yardımcı olması gerektiğini savunan Powell, temmuz ayı toplantısında da 50 yahut 75 baz puanlık faiz artışının muhtemel göründüğünü kaydetti.
Powell, amaçlarının iş gücü piyasasını güçlü tutarken enflasyonu aşağı çekmek olduğunu belirterek, “Bir resesyon yaratmaya çalışmıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu. Powell, iktisatta bir gerilemenin mümkün olduğunu kabul etti.
ENFLASYON KESTİRİMİ YÜKSELDİ, BÜYÜME BEKLENTİSİ DÜŞTÜ
Ekonomiye ait varsayımlarını de açıklayan Fed, bu yıla ait enflasyon kestirimini yükseltirken, büyüme beklentilerini düşürdü.
Buna nazaran, 2022 yılı enflasyon iddiası yüzde 4,3’ten yüzde 5,2’ye çıkarıldı. Ülkede enflasyon, mayısta yıllık yüzde 8,6 ile Aralık 1981’den bu yana en yüksek düzeye ulaşmıştı.
ABD iktisadının bu yıla ait büyüme varsayımı ise yüzde 2,8’den yüzde 1,7’ye düşürüldü. Ülke iktisadının 2023’e ait büyüme iddiası yüzde 2,2’den yüzde 1,7’ye ve 2024 yılı beklentisi yüzde 2’den yüzde 1,9’a indirildi.
Covid-19 krizinden toparlanan ABD iktisadı, geçen yıl yüzde 5,7 ile 1984’ten bu yana en güçlü büyümeyi kaydetmişti. Lakin ABD iktisadı, bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 1,5’lik sürpriz bir daralma göstermişti.
EKONOMİDE “YUMUŞAK İNİŞ”
Powell’ın resesyona neden olmaya çalışmadıklarını belirtmesine rağmen agresif faiz artışı ve tüketici harcamalarının zayıflamaya başladığına dair işaretler piyasalarda resesyon tasalarını körükledi.
Ekonomiyi rayından çıkarmadan enflasyonu yüzde 2 gayesine çekmek, bir öbür tabirle iktisatta “yumuşak inişi” sağlamak, Fed için daha da kuvvetli hale geldi.
Faiz artışlarının tüketiciler ve işletmeler için borçlanma maliyetlerini artıracak olması, harcamaların ve ekonomik büyümenin azalacağına dair beklentileri artırdı.
“Rusya ve Çin kaynaklı ekonomik riskler” ve “enflasyon kaynakları” yeniden dışsal etkenler olarak Fed yetkililerinin açıklamalarında yer bulurken, daha yüksek faiz oranları, yüksek enflasyon ile uğraş için güçlü araç olarak gösterildi.
Yüksek faizler borçlanmayı daha kıymetli hale getirirken, bu da tüketici talebi ve şirketlerin işlerini genişletmelerini baskı altına alarak ekonomik büyüme ve istihdamı yavaşlatıyor. Bu kombinasyonun, çalışanlar için daha zayıf fiyat artışı ve şirketler için daha az fiyatlandırma gücüne dönüşerek sonunda enflasyonu aşağı çekebileceği savunuluyor.
Ekonomik görünüm umut verici olmazken, Dünya Bankası’nın son raporunda, Ukrayna’daki savaş, Çin’deki Kovid-19 karantinaları, tedarik zinciri kesintileri, ekonomilerdeki sakinlik ve yüksek enflasyonun bir ortada gerçekleşmesi olarak bilinen “stagflasyon riskinin” büyümeyi baltaladığı belirtilerek, birçok ülke için resesyondan kaçınmanın güç olacağı öngörüsünde bulunuldu.
Analistler, yatırımcıların daha yüksek getirilerden yararlanmak için ABD hazine tahvilleri almasıyla doların kıymetinin yükselebileceğini, doların paha kazanmasının Amerikan eserlerini daha değerli hale getirerek ihracatı zorlaştıracağını ve Amerikan şirketleri ile ülke iktisadına ziyan verebileceğini kaydetti.
“2023 YAHUT 2024’TE RESESYON İHTİMALİ KAYDA KIYMET ORANDA, TAHMİNEN YÜZDE 40”
Peterson Milletlerarası İktisat Enstitüsü (PIIE) Kıdemli Uzmanı Joseph Gagnon, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fed’in 75 baz puanlık faiz artırımının yanlışsız tarafta atılmış bir adım olduğunu söyledi.
Öngörülen faiz oranı artış seyrinin makul olduğunu düşündüğünü tabir eden Gagnon, Banka’nın bilgileri izlemeye ve kendilerini gerektiği üzere ayarlamaya devam etmelerinin gerekeceğini kaydetti.
Gagnon, ABD iktisadında artan resesyon telaşlarına değinerek, “Bence 2022’de resesyon ihtimali çok az lakin 2023 yahut 2024’te resesyon ihtimali kayda paha oranda, tahminen yüzde 40. ABD büyümesi, bu yıl yüzde 2 civarında yavaşlayacak ve muhtemelen gelecek yıl daha da düşecek.” dedi.
Enflasyonun bu yılın sonunda ve gelecek yıl düşmesinin beklendiğine işaret eden Gagnon, fakat enflasyonun gelecek yıl tekrar de yüzde 3’ün üzerinde seyredeceğini düşündüğünü aktardı.
“DAHA SERT VE SÜRATLİ HAREKET ETMENİN EKONOMİK BİR MALİYETİ VAR”
ING Milletlerarası Ekonomistleri James Knightley, Padhraic Garvey ve Chris Turner’ın ortak kaleme aldığı tahlilde ise Fed’in daha sert ve süratli hareket etmesinin ekonomik bir maliyeti olduğu belirtildi.
Analizde, artan resesyon risklerinin 2023 yazı için faiz indirimlerinin gündemde olacağı manasına geldiğine işaret edildi.
Gıda ve güç fiyatları göz önüne alındığında enflasyonun yüksek kalmaya devam etmesinin mümkün olduğu belirtilen tahlilde, daha yüksek faiz oranları aracılığıyla talebi zayıflatma yükümlülüğünün Fed’in üzerinde olduğu aktarıldı.
Analizde, “En düzgün varsayımımız, enflasyonun 2023’ün birinci çeyreğinin sonundan ikinci çeyreğe kadar süratle düşebileceği yönünde” denildi.