Aysel YÜCEL
Yakın periyoda kadar sayıları binlerle söz edilen bankaların hacizli gayrimenkul ve araç stokları, kredinin geri ödeme periyodunda yaşanan çok fiyat artışlarıyla neredeyse büsbütün tükendi. Kredi borcunu ödeyemeyenler, bankanın üzerinde ipoteği bulunan araç ve konutlarını satışa çıkararak borcunu kapatma yoluna gidiyor. Bankanın haczettiği az sayıdaki araç ve konutlar ise, ana para ve faizini birkaç katına katlayan fiyatlar nedeniyle epey kısa mühlet içinde satılıyor. Bankaların internet sitelerinde satılık gayrimenkul ve araç sayısı rekor denecek düzeyde azaldı. Birçok bankanın sitesinde satılık araç yer almazken, gayrimenkul satışlarının ise konuttan fazla işyeri ve arsa yüklü olması dikkat çekiyor. Kimi bankalarda icralık araç sayısı sıfırlanırken, kimilerinde ise 10’u geçmiyor. En fazla icradan satılık araç ilanının bulunduğu bankalardan biri olan Ziraat’te yalnızca 34 araç satışta.
Piyasanın yüde 15-20 altında fiyatla satılıyor
Bankalar gayrimenkullerde olduğu üzere icra yoluyla eline geçen taşıtları direkt teklif metodu ya da e-ihale yoluyla satıyor. Bu satışlar ya bankaların kendi sitelerinde ya da online aracı kurumlar üzerinden satışa sunuluyor. Bu araç satış ihalelerinin başlangıç bedelleri hayli ekonomik oluyor. Zira bankalar bu araçları satarken, bayi ve galerilere nazaran çeşitli vergi avantajına sahip. Çoğunlukla bu araçlar ihale sonrası piyasasın yüzde 15-20 oranında daha ucuza satılıyor. Yakın periyoda kadar bankaların elinde binlerce satılık araç bulunuyordu. Artık ise neredeyse tüm bankalardaki satılık araçların sayısı 100’ü geçmiyor.
Bankaların elinde hudutlu sayıda araç olmasının iki temel nedeni bulunuyor. Çip krizi nedeniyle piyasada arz-talep makası açılırken araba fiyatlarının süratle yükselmesi arabası daha pahalı bir eser haline getirdi. Bulunurluk sorunu nedeniyle ikinci el araba fiyatının sıfıra yaklaşması hatta birtakım durumlarda sıfırı geçmesi, arabası en cazip yatırım araçlarından birine dönüştürdü. Konuştuğumuz dal temsilcileri, şu anki piyasada hiçbir tüketicinin 100 bin-200 bin TL kredi borcu için arabasını haczettirmeyeceğini söylüyor. Zira yalnızca bir yıl evvel 300 bin TL’ye alınan bir aracın fiyatı iki katından fazla artmış durumda. Hasebiyle kredisini ödemekte zorlanan biri aracını bankaya kaptırmaktansa satarak borcunu kapatmayı tercih ediyor. Başka yandan, icraya düşen araçlar da piyasadaki arz sorunu nedeniyle evvelce daha süratli satılıyor. Misal durum konut tarafında da yaşanıyor.
Taşıt kredisi artıyor, problemli kredi hissesi azalıyor
DÜNYA’ya konuşan Garanti BBVA Tüketici Finansmanı Yöneticisi Koray Öztopçu, son devirde bankalarda hem taşıt hem kişisel kredi kullanım oranlarında artış olmasına karşın sıkıntılı kredilerin toplam kredilere oranında azalmaya dikkat çekti. Öztopçu, pandemiyle birlikte arabanın tüketici için en temel gereksinimlerinden biri haine geldiğini vurgulayarak, “İnsanlar bir noktadan diğer noktaya gitmek için farklı araçları kullanmak istemiyor. Dolaysıyla artan talebe bağlı olarak satışlar artıyor. Dolaysıyla taşıt kredi oranları ve kişisel kredi oranları da artıyor. Bilhassa BDDK’nın şubat ayında kredi vade oranlarını artırması da piyasayı hareketlendirdi. Bankalar ve finansman şirketlerinden sağlanan taşıt kredileri pazarı süratli bir büyüme göstererek 126 milyar TL’ye ulaştı. Bunun yaklaşık 27 milyar TL’sini ferdî müşteri oluşturuyor. BDDK’nın düzenlemesi öncesinde bu sayı 18 milyar TL’ydi” diye konuştu. Kredi kullanımındaki artışa rağmen takibe düşen müşteri sayının çok düşük düzeylerde olduğunu söyleyen Öztopçu, “Otomotivde kredi borcunu ödeyemediği için takibe düşen tüketici neredeyse yok üzere. Zira müşteri elindeki o bedelli eseri kaybetmek istemiyor” dedi.