Nihat DELİBAŞI
Tekstil ve hazır giysi dallarının en kıymetli girdisi olan pamuk da, emtia fiyatlarındaki artıştan hissesini alıyor. Pandemi sonrası global pazarda yaşanan olağanlaşma ile talep artınca, İzmir Ticaret Borsası’nda (İTB) Eylül 2021’de kilosu 24 TL ile döneme başlayan, 20 Aralık’ta 38 TL’yi, Mart 2022’de ise 50 TL’yi gören pamukta fiyat, 8 Haziran itibariyle 63 TL’ye yükseldi. İTB korbeyinde oluşan pamuk fiyatı 9 aylık müddette 2,6 katına çıkmış oldu. İTB korbeyinde Ege pamuğundaki fiyat artışının devam edeceği ve fiyatın 70 TL’lere yükselebileceği argüman edildi. Pamuk fiyatlarındaki hareketlilik başta iplik üreticileri olmak üzere piyasada istikrarları sarstı. İplik fabrikalarının kapasite daralttığı, önümüzdeki günlerde müsaade kullandırma, bakım üzere önlemleri devreye alarak üretime orta verme seçeneğini değerlendirdiği öğrenildi.
Pamukta arz-talep eğrisi bozuldu
Fiyatta yaşanan yükselişi yorumlayan İTB İdare Heyeti Üyesi Bülent Uçak, pamukta arz talep eğrisinin bozulduğu bir devir yaşandığını belirterek, “tedbirli olmakta yarar var” ikazında bulundu. Pandemi öncesi 1 dolar 38 cent olan ABD pamuğunun bugün 3,5 dolara yükseldiğini anlatan Uçak, “Pandemi periyodunda ertelenen talep artışı göz arkası edilmemeli. Lakin şu andan itibaren sanayicilerin bu pamuk fiyatıyla iplik üretip, fiyat tutturması mümkün değil. Firmalar kapasite düşürmeyi ve müsaadeleri erkene çekmeyi gündemlerine aldı. Çünkü, 1 üniteye ürettiği ipliği kimse 0.80 üniteye satamaz. Bu durum sürdürülebilir değil” halinde konuştu.
Sanayicinin tek maliyetinin pamuk olmadığına dikkat çeken, güç başta olmak üzere temel girdilerde yaşanan artışların yanı sıra, taban fiyatın güncellenmesinin gündemde olduğunu hatırlatan Uçak, “İthalat temaslı pamuklardaki gecikme karşısında talep iç piyasaya yönlenmişti. Bu durum fiyatlar üzerinde baskıyı artırdı. Pamukta ihtiyatlı olunması gereken bir periyot yaşıyoruz” diye konuştu.
Mal satamazsak üretim yapamayız
Uz Pamuk A.Ş. ortağı Müfit Uz ise 6 dolara ürettikleri ipliği, 5,5 dolara satmalarının mümkün olmadığını belirterek, şu bilgileri paylaştı: “Hammaddeyi satıp, fabrikayı kapatsam daha karlıyım” dedi. İplik tesislerinin 24 saat 365 gün bayram seyran dinlemeden çalıştığını vurgulayan Uz, şöyle devam etti; “Ancak mal satamazsanız nereye kadar üretim yapabilirsiniz ki? Bilhassa konfeksiyon talebindeki daralmayı görebiliyoruz. Kurlar düşerse, ihracatta daralma ile talepte daha keskin bir düşüş yaşanabilir. Kesimden arkadaşlarımla konuştuğumda kapasite düşürmenin yanı sıra kurban bayramında üretime orta verip çalışanlara müsaade kullandırma eğilimi var. Tekrar fabrikaların periyodik bakımlarının öne çekilmesi ve uzaması gündemde. Önlemi elden bırakmamak lazım.”