Yasemin SALİH
2022 yılının ilaç fiyatlarını belirleyen şubat ayındaki kur güncellemesi, TL’nin paha kaybı nedeniyle kesimde problemlerin erken başlamasına neden oldu. Her yıl şubat ayında ilaç kuru güncelleniyor, sonbahar üzere yıl içinde artan kurdan ötürü bu güncelleme kesimde maliyetlere yansıdığı için eczane raflarında ilaç sorunu yaşanıyordu. 2021’de bu sorun derinleşmiş ve erişilemeyen ilaç bin kalemi aşarak rekor kırmıştı.
Şubat 2022’de ilaç kuru, mevzuattaki orana bağlı kalınarak yüzde 37,43 artırılmış ve Euro, 6,29 TL’den hesaplanarak ilaç fiyatları belirlenmişti. Bugün ise euro-TL, 17,6’yı aşmış durumda (5 Haziran itibarıyla). İlaç Sanayisi Patronlar Sendikası (İEİS) Genel Sekreteri Savaş Malkoç, “Şubatta açıklanan ilaç kuru, piyasadaki kurun yüzde 62’sine denk geliyordu. Biz evvelden yılı yüzde 49’larda kapatırdık. Bu sene ise güncellemenin bir hafta sonrasında yüzde 40’lara indik. Şu anda ise yüzde 29’lardayız. Bu formda yılı bitirin diyorlar. Bunu sürdürmek mümkün değil” kelamlarıyla Haziran 2022 prestijiyle gelinen noktayı özetledi.
Sorun kalıcı hale geldi
Güncellemenin bir hafta sonrasında krizin kaldığı yerden devam ettiğini söyleyen Malkoç, şöyle devam etti: “Şirketler maliyetleri tutturmakta zorlanıyor. Her şeyin fiyatı arttı. Araç filosu bile bulamayan şirketler oldu. Bulanlar 3-4 kat maliyet artışıyla karşılaştı. Her şey aktüel kura nazaran fiyat alırken ilaçta bu türlü bir piyasa isteniliyor. Bu mümkün olmadığı için piyasaya ilaç verilemiyor. Firmalar tıpkı bantta fiyatı yüksek ilacı üretmeyi tercih ediyorlar. Düşük fiyatlı ilaç üretimi giderek zorlaşıyor. İthal ilaçlarda da emsal kahır var. Ekim-kasım üzere yaşanan ilaç bulunamama sorunu artık kesim için kronik hale geldi.”
600’den fazla ilaç bulunamıyor
Savaş Malkoç’un tabirleri sonrasında “Eczanelerde ilaç krizi sürüyor mu?” sorusunu yönelttiğimiz eczacılar, “Kasımdaki kadar derin olmasa da ilaç problemi devam ediyor” bilgisini verdi. Evvelki devir TEB Lideri Eczacı Erdoğan Çolak, “Halen 600 kalemin üzerinde ilaç bulunamıyor” diye konuştu.
“İlaca kaynak artırılmalı”
İlaç bölümü, sabit kur krizini yılda iki defa güncelleme ile aşmak niyetinde. İkinci tahlil olarak da bölüm, yetkililerden mevcut iskonto oranlarının aşağı çekilmesini istiyor. Malkoç, bunun için gerekli bakanlıklarla görüşmeler yürüttüklerini söylerken, “Yetkililer sıkıntıların farkında. İskontoyla ilgili teknik çalışma yapılıyor. Yetkililere sunulacak. Bütün bunlar için Maliye’nin SGK ve Sıhhat Bakanlığı bütçesini artırması gerek. 2021’de bütçeye 59 milyar TL konulmuştu, 2022’de 76 milyar TY’ye çıkarıldı. Bunun içinde iskonto da var. Bu yetmeyecek. Hayal peşinde değiliz, ülke şartlarının farkındayız. Fakat orta güncelleme yapılmazsa şubat ayında çok daha büyük artırım kapıda olur. Umudumuzu kaybetmedik. Maliye kapıları kapatmadı” diye konuştu.
Yanlış fiyat, ihracatı düşürdü
İEİS Genel Sekreteri Savaş Malkoç’un verdiği bilgiye nazaran Türk ilaç şirketleri, iç pazardaki düşük fiyatlardan ötürü ihracat yaparken de sorun yaşıyor. “Çünkü müşteri içerideki ilaç fiyatını referans gösteriyor. Bu fiyata ihracat yapmak kurtarmıyor. 2020’de ünite ilaç fiyatımız 30.6 dolarken, şu anda 26 dolar” dedi. İlaç şirketlerinin ciro ve Ar-Ge yatırımlarında gerçek olarak azalma yaşandığını söyleyen Malkoç, şöyle devam etti: “İlaç ihracatında 2020’de yüzde 27,3 artışla 1,84 milyar dolara ulaşıldı. 2021’de ise bu artış yavaşlayarak Türkiye ortalamasının gerisinde kaldı ve yüzde 3,7 oldu. Yıllık ihracat 1,91 milyar dolara ulaştı. Mart 2022 prestijiyle ilaç ihracatı aylık bazda yüzde 9,3 küçüldü, 3 aylık devirde küçülme yüzde 14,8 oldu. 12 aylık baktığımızda ise ilaç ihracatı yüzde 1,5 küçülerek 1 milyon 843 bin dolara geriledi.”
CYO ile yol haritası çıkarılıyor
Kesimdeki şirketlerin küresel trendleri takip ederek biyoteknolojik ilaç yatırımlarına odaklanması gerektiğini söyleyen Malkoç, “Bunun yerine gücümüzü kur güncellemesine, iskontaya ayırıyoruz” diye konuştu. Malkoç’un verdiği bilgilere nazaran biyoteknolojik ilaçta Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi (CYO) ile ümit veren bir süreç başlatıldı. Malkoç süreci şöyle anlattı: “Mayısta CYO yetkilileriyle birlikte Güney Kore’de düzenlenen BIO KOREA 2022’ye katıldık. Artık de BIO EUROPE 2022’ye katılacağız. Şu anda CYO, Türkiye’nin mevcut biyoteknolojik ilaç karnesini çıkarıyor. Başarılı modellerde neler yapıldı, biz neler yapabiliriz bakılıyor. Sonra bir yol haritası hazırlanacak. Bütün ruhsat, geri ödeme siyasetleri, teşvik süreçleri yine ele alınıyor. Kurumlara yol haritası gönderilecek. Biz de İEİS olarak yakın çalışıyoruz.”