TBMM KİT Komisyonu’nda görüşmeleri süren Kamu İktisadi Teşebbüslerinin (KİT) hesaplarıyla ilgili toplantılar enteresan tartışmalara ve itiraflara sahne oluyor. İşte KİT’lerle ilgili öne çıkan ayrıntılar:
- Ucuz et: Sayıştay temsilcisi, zincir marketlerde ucuz kıyma ve kuşbaşı satışından doğan 385.7 milyon liralık zararın Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) üzerinde kaldığı göz önüne alındığında, kuruluşun kendisine misyon verilmeyen hallerde maliyet fiyatının altında satış fiyatı belirlemesini gündeme getirdi. ESK Genel Müdür Vekili Mustafa Kayhan ise 2019’da Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, kırmızı et piyasasını düzenlemek ve desteklemek maksadıyla yurtiçine et satışıyla görevlendirildiklerini söyledi. ESK Genel Müdürlüğü 2019’u 34.6 milyon lira, 2020’yi de 222.9 milyon lira periyot zararıyla kapattı.
- Sudan: Türk Sudan Memleketler arası Tarım ve Hayvancılık Genel Müdürü Hasan Gezginç, Sudan’ın Ağustos 2021’de 113 bin 282 hektarlık ve 12 bin 834 hektarlık olmak üzere iki alan gösterdiğini, yerleri etüt ettiklerini ekonomik olarak ziraî üretime uygun olmayacağı sonucuna vardıklarını söyledi. Gezginç’in verdiği bilgiye nazaran Sudan’a bildirim yapıldı lakin yeni arazi tahsis edilmedi. Sudan’da yaşanan hükümet değişiklikleri ve pandemi nedeniyle şimdi üretim faliyetine başlanmadı. Şirket Eylül 2018’den bu yana faaliyette.
- Göçer koyunu: Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) Lideri Sait Kocabey, Ceylanpınar TİGEM’e ilişkin 140 bin 299 dekar taşınmazın yasa gereği göçer ailelerin iskânı için bedelsiz tahsis edildiğini hatırlatarak bu ailelerin buralara taşınması ve bulundukları toprakların kendilerine teslim edilmesi gerektiğini belirtti. Fakat göçerlerin buralardan şimdi çıkarılamadığını belirten Kocabey, bu nedenle bu işletmede ek yemleme maliyeti oluştuğunu, hasta hayvanlardan işletme damızlıklarına hastalık bulaşma riski yaşandığını, küçükbaşta hedeflenen kapasiteye ulaşılamadığını lisana getirdi. Bundan sertifikalı tohumun da olumsuz etkilendiğini anlatan Kocabey, “Halen 100 bin ton civarında tohum üretiyoruz. Yüzde 50 kayıp var. Neden? Göçer ailelerin ve etraf köylerin koyunları” dedi.
İKTİDARIN BUĞDAY AÇMAZI
İktidar, haziran ayı gelmesine rağmen hâlâ buğdayda taban fiyat açıklayamazken düşük fiyat üretici, yüksek fiyat ise tüketiciyi yakacak.
Buğday üretiminin geçen yıl 17.6 milyon ton olduğunu, yaklaşık 10 milyon ton da ithalat yapıldığını anımsatan CHP milletvekili Bekir Başevirgen, bu yıl için birinci rekolte varsayımının ise 19.5 milyon ton olduğuna işaret etti. Başevirgen, “Buğdayın yaklaşık yüzde 10’unu üreten Çukurova için iddia edilen hasat ölçüsü iç açıcı değil. Buna nazaran rekolte beklenenin yüzde 10 altında olacak. Bu olursa et, süt, un ve ekmek fiyatlarının nerelere çıkacağını daima birlikte göreceğiz” dedi.
TMO’nun da hububat müdahale alım fiyatlarını hâlâ açıklayamadığını vurgulayan Başevirgen şöyle devam etti: “Bunun birinci nedeni rekoltenin tespit edememiş olması, ikincisi ise açıklayacakları müdahale alım fiyatının arzdaki azalış nedeniyle dünya ve iç piyasaların çok altında kalacak olması.”
‘EKMEK 6.77 TL OLUR’
Ayrıyeten müdahale alım fiyatının ton başına 7 bin liranın altında olmaması gerektiğini söz eden Başevirgen şu hesabı yaptı: “Halihazırda TMO’da, un sanayicileri için tonu 3 bin 600 lira olan ekmeklik buğday fiyatı, yeni müdahale fiyatıyla ton başına 7 bin liraya yükselirse ekmekte 3.77 liralık artış olur. Yani İstanbul’da 3 lira olan 210 gramlık ekmeğin fiyatı 6.77 liraya fırlar. Buna rağmen müdahale fiyatı için 5 bin lira denirse de artan maliyetler nedeniyle üretici isyan edecek. İstikrar için sübvanse gerekirse TMO’nun bunu ne kadar sürdürebileceği ise çok tartışmalı bir husus.”