Murat KÜÇÜK
En az 5 milyar yaşında olan gezegenimiz, sanayi çağının başlaması ve doğal kaynakların seri üretim için tüketilmesi sonrası yaklaşık 300 yılda büyük bir tahribat ile karşı karşıya kaldı. Yanlış sanayi, tarım, nüfus ve kentleşme uygulamaları sebebiyle bugün hem dünyanın yaşanılabilir alanları azalıyor hem de bakir alanların talan edilmesiyle yırtıcı hayat alanları tükeniyor. Bilinçsiz tüketimin artması, doğal kaynakları sömüren orantısız üretim ve insanın tabiata müdahalesi; çevresel sorunların birinci sıralardaki sebepleri ortasında yer alıyor.
Doğal ömrü tehdit eden sıkıntıların artması ile öne çıkan “sürdürülebilir ve çevreci kalkınma” kavramı, hayatın devamlılığı için seçenekten çok mecburi yol haritasına dönüştü. İnsanlık bu üretim ve tüketim anlayışı ile yaşamaya devam ederse çok da uzak olmayan bir gelecekte Dünyamız da ömür olmayan gezegenler ortasına katılacak.Dünyamızı paylaştığımız bitki ve hayvanların çeşitliliği azalıyor. Zincirde oluşan kopmalar doğal hayattaki dengeyi daha da bozuyor. İnsanlık bu üretim ve tüketim anlayışı ile yaşamaya devam ederse çok da uzak olmayan bir gelecekte Dünya da ömür olmayan gezegenler ortasına katılacak.
Etraf projeleri, Paris İklim Mutabakatı ve AB Yeşil Mutabakatı etrafında şekilleniyor
Birçok ülke, milletlerarası kurum, sivil toplum örgütü ve şirket sürdürülebilirlik için etraf sıkıntılarına dikkat çekiyor ve bu meseleleri azaltmak ismine projeler yürütüyor. Projelerdeki ortak maksat; büyüme anlayışını sürdürülebilir kalkınma aslına dayandırarak çevreyi korumak. Bu kapsamda bilhassa Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı ve Paris İklim Muahedesi, etraf konusunda kilit rol oynuyor. Avrupa, Yeşil Mutabakat ile 2050 yılına kadar karbon nötr olmayı hedefl iyor. Bu doğrultuda bir grup adımlar atan AB makamları, Karbon Vergisi üzere yaptırımlar ile sürece AB’ye ihracat yapan ülkeleri de dahil etmek istiyor. Buna nazaran artık bir firma üretimde tabiata saldığı karbon ölçüsünü, AB gümrüklerinde ilgili makamlara ödeyecek. Buradan gelecek kaynağın sürdürülebilir etraf projelerine harcanması planlanıyor. Karbon Vergisi şimdiden şirketleri de harekete geçirmeye başladı. Birçok şirket üretim, lojistik, satış ve pazarlama süreçlerinde yeşil dönüşümü başlattı. Ayrıyeten şirketler yeşil dönüşüm kapsamında STK’lar tarafından düzenlenen projelere de dayanak sağlıyor. Kısmen de olsa bilhassa de yenilenebilir güç üretiminde atılımlar görmeye başladık. Yaşadığımız süreçler bize gösteriyor ki gezegenimizi korumak için medeniyetimizi tabiat ile uyumlu çalışacak formda inşa etmeliyiz. Milyonlarca yıl bu ahengi sağlayan cetlerimiz ekosisteme hiçbir ziyan vermezken doğayı ve ömrü dönüştürmeye çalışan sanayi çağı insanı, hayatı tehdit edecek boyutta gezegene ziyan veriyor. Hem de gözlemlenebilir kainatta, milyarlarca gezegen içinde yaşanılabilir tek yerin dünya olduğunu bildiği halde bunu yapıyor. Gökbilimci Carl Sagan; gezegenimizin değeri anlatmak için yıllar evvel şunları söylemişti: “Dünya, üzerinde hayat barındırdığını bildiğimiz tek gezegen. En azından yakın gelecekte gidebileceğimiz diğer yer yok. Ziyaret edebiliriz lakin şimdi yerleşemeyiz. Beğenin yahut beğenmeyin, şu anda Dünya sığınabileceğimiz tek yer.”
BİRİNCİ KERE ‘TÜRKİYE ETRAF HAFTASI’ DA KUTLANACAK
1972 yılında İsveç’in Stokholm kentinde yapılan Birleşmiş Milletler Etraf Konferansı’nda alınan karar ile 5 Haziran tarihinin Dünya Etraf Günü olarak kabul edilmesinin 50’nci yılındayız. Dünya genelinde her yıl “Tek Bir Dünya” sloganıyla kutlanan Dünya Etraf Günü, 2022 yılında “sürdürülebilir, tabiat ile uyumlu, daha pak ve daha yeşil yaşam” vurgusuyla kutlanacak. Geçtiğimiz yılın teması “ekosistem tamiratı ve yenilenmesi” olarak belirlenmişti. Dünya Etraf Günü bu yıl Türkiye için bir birincisi de beraberinde getiriyor. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile her yıl 5 Haziran tarihinin bulunduğu hafta ülkemizde; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından duyurulacak bir temayla “Türkiye Etraf Haftası” olarak kutlanacak. Tertip ile Dünya Etraf Günü kutlamalarının iştirakçi geçmesi, etraf problemlerinin daha ayrıntılı kıymetlendirilmesi hedefl eniyor.
SERA GAZI EMİSYONLARININ YÜZDE 10’U TURİZM SANAYİSİNDEN
Gezegendeki kirliliğin oluşmasında birinci etapta akıllara sanayi ve madencilik üzere faaliyetler gelse de aslında birçok hareket dünyadaki ekosistemin yok olmasına sebep oluyor. Örneğin; Dünya Seyahat ve Turizm Kurulu, global sera gazı emisyonlarının yüzde 8 ila yüzde 10’undan turizm sanayisinin sorumlu olduğunu söylüyor. Birleşmiş Milletler Etraf Programı ise turizm sanayisinin sebep olduğu katı atık oluşumunun 2050’ye kadar yıllık 12 milyon tona ulaşabileceğini öngörüyor.