İdil Aykırı
Kutsal Motor, YouTube’da yayın yapan bir sinema ve kültür-sanat kanalı. Kanalda tanınan işler, bağımsız sinema ve diziler kadar siyaset, toplumda ve ekranda yok sayılanlar ve tabular da konuşuluyor. Yaratıcı grup, kendilerine bir kanaat önderliği atfetmediğinin altını çiziyor. Lakin kuruculardan Kaan Karsan, alternatif bir medya aracına sahip olmanın “toplumdan saklanan hikâyelere” yer açma sorumluluğu getirdiğini söylüyor.
Kutsal Motor’un yaratıcıları Utku Ögetürk, Kaan Karsan, Hasan Cömert ve Zeynep Ocak ile internet yayıncılığını ve aldıkları reaksiyonları konuştuk.
Kültür-sanat ve sinema yayıncılığını YouTube’da yapmak bölümde zirveden bakılan bir durum mu?
Utku Ögetürk: Biz Kaan ile birebir devir internet medyasında, blog müellifliği yaparak bir şeylere başladık. İnternet sitesi olarak yayın yapmak, o periyot basılı yayın yapanlar ortasında küçümsenen bir şeydi. Çok uzun bir müddet kendi gayretimle basın gösterimlerine katılamadım zira daldan “biz internet medyasına açık değiliz” üzere bir geri dönüş geliyordu. Maalesef ki teknolojiye, yeniyi aramaya, kimsenin gücü kalmıyor bir halde. Fakat su akıp yolunu buluyor. YouTube çok geniş bir mecra ve içinde çok yeterli yayıncılar olduğu üzere bizim bile burun kıvırabileceğimiz ya da hoşlanmayacağımız demek tahminen daha hakikat olur, yayınlar olabiliyor. Hal bu türlü olunca bölümde kendi yükünü oturtmuş bireyler tarafından YouTube daha “ucuz” görülebiliyor. Lakin bu YouTube’un çok daha fazla şahsa, bilhassa Z nesline ulaşmak için çok faal bir kanal olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Okuma alışkanlığının giderek azaldığı, hatta artık izlemek de değil dinlemeye döndüğü, herkes Podcast dinliyor derken bugün Clubhouse’un hayatımıza girdiği bir çağda, yayıncılığın sonları da çok fazla kalmadı bence.
Kaan Karsan: Ben “YouTube geldi ve artık sinema müellifliği bu türlü bir şeye dönüşmeye başladı” üzere yansılara bir karşı reaksiyon üretmek istemiyorum. Zira olağan buluyorum açıkçası. Kendim de kimi hususlarda romantik bir beşerim. Nasıl ben şu an sinemaların kapanmasını istemiyorsam, sinema muharrirleri da sinema yazarlığının yalnızca metin düzleminde kalmasını doğal ki savunabilir. Yurt dışında durum biraz farklı, beşerler sinema alanında yazarak daha kolay tutunabiliyorlar, geçinebiliyorlar. Lakin ülkemizde biz daima yeni bir şey düşünmek ve üretmek zorundayız. Yeni olan neredeyse, talep neredeyse, orada karşılığımızı bulmak zorundayız zira öbür türlü bu mesleği sürdürmemizin bir yolu yok.
‘YOUTUBE’DAN PARA KAZANMAK KOLAY DEĞİL’
Özgür yayıncılığın finansmanı, gazetecilik alanında da hayli tartışılan bir mevzu. Kutsal Motor’un gelir modeli nedir?
Kaan Karsan: YouTube’dan para kazanmak herkesin düşündüğü kadar kolay değil aslında. Natürel ki çok güzel kazanan kanallar var fakat işte o vakit aşikâr şeylerden feragat etmek gerekiyor. Biz çok feragat etmemeye çalışıyoruz, her markaya, her bize para vermek isteyene yaranmamaya çalışıyoruz, bu da doğal ki önümüzü biraz tıkıyor. Biraz bizi anlayan beşerlerle, bütün fikirlerimize katılmasa da burada bir görünürlük olmasını önemseyen markalarla çalışıyoruz. Çok geç oldu fakat, bir halde “Katıl” özelliğini keşfettik. Bu kanalın takipçiler tarafından finanse edilmesini sağlayan bir YouTube hizmeti. 5, 25, 250 TL biçiminde kategorileri var. Lakin bu kategorilere sunduğumuz farklı şeyler yok. Herkese tıpkı yayını sunuyoruz.
‘BU PLATFORMU TOPLUMDAN SAKLANAN KISSALAR İÇİN AÇMAK KONUSUNDA BİR SORUMLULUK HİSSEDİYORUZ’
Kanaldaki “Bir Haziran” programında Boğaziçi aksiyonlarını ele aldınız. LGBTİ+ bir öğrenci süreci anlattı. Bu mevzuyu gündeminize almaktaki motivasyonunuz neydi?
Kaan Karsan: Bir Haziran’da kayyum süreci başlar başlamaz Boğaziçi aksiyonlarını ele alan bir kısım yayınlamıştık. Olaylar beklendiği üzere büyüyerek devam edince medya aracımızı tekrar bu bahis hakkında düşünmek üzere konumlandırmamız gerektiğini, bu gündemi bir kenara bırakarak diğer şeyler konuşmanın mümkün olamayacağını düşündük. Hareketin merkezinde olmalarına karşın görünmez kılınmaya çalışılan Boğaziçi LGBTİ+ hareketinin bir temsilcisi olan Doğukan’a kelam vermek istedik. Zira bu sürecin en gerçek muhatabının hareketin içinden biri olacağını düşündük. Bu mevzuyu gündeme almak kıymetliydi zira muhalefet etraflarında dahi yarım ağızla kınanan, yaygın medyada izi hiç sürülemeyen usulsüzlüklerden bahsediyoruz. Elimizde bir alternatif medya aracı varken, bu platformu gücümüz yettiğince toplumdan saklanan kıssalar için açmak noktasında naçizane bir sorumluluk hissediyoruz.
‘GÖRDÜM, NEFRET ETTİM, ALIŞTIM VE BAĞIMLI OLDUM’
İnternette yayın çok interaktif. Ağır bir sevgi ya da nefret olarak süratle geri dönüşü olabiliyor. Siz nasıl deneyim ediyorsunuz bunu?
Zeynep Ocak: Bizi arkadaşı üzere gören bir kitle ve çok ağır bir sevgi var. Benim de daha evvel çok deneyim etmediğim bir şey olduğu için uzun müddet nasıl yöneteceğimi bilemedim. Bir taraftan da uzun yıllardır esasen maruz kaldığım, çok alışık olduğum bir reaksiyon ve nefret var. Halim, hanım hanımcık bir bayan olmayışım, küfürbaz olmam… Mesela milliyetçi ya da Atatürkçü bir ülkede Kürtler ile ilgili bir kelam söylemem, çoğunluğu muhafazakâr bir toplumda LGBTI+lar ile ilgili bir kelam söylemem ya da en kolayından ses tonum… Aslında paket halinde beni ben yapan şeylerden dolayı, alışkın olduğum bir reaksiyon ve nefret. Lakin bana gelen yorum ve bildirilerin yüzde 90’ı şöyle: “Seni gördüm, nefret ettim sonra alışmaya başladım, artık bağımlı oldum.”
Geçen yıl Doğu Yücel ile bir söyleşi yapmıştınız. Yücel, yeni Star Wars sinemasını tutkuyla savunmuştu. Sizin de bu türlü kutsallarınız var mı?
Hasan Cömert: Vardır bence. Ben sevdiğim direktörlere, müelliflere iltimas geçmeyi severim. Makus bir kitabı ya da sineması varsa üzülürüm, onu biraz içimde yaşarım. Kutsal addetmem lakin şöyle şeyler yaparım. Mesela, Brian de Palma’yı çok seviyorum. Mesleğinde sevmediğim iki sineması var. Onları Criticker’da (film kıymetlendirme sitesi) puanlamıyorum ki adamın ortalaması düşmesin.
Kaan Karsan: Doğal ki hayranı olduğum çok şey var fakat çok sevdiğim biri eleştirilirse gidip kesinlikle dinlerim. Onu öven birisindense onu yeren birinden dinlemek daha çok ilgimi çekiyor. Doğal toz kondurmak istemeyeceğim çok şey vardır. Mesela Stanley Kubrick. Sette nasıl bir diktatör olduğunu biliyoruz. Kubrick’i bundan bağımsız konuşamayız. Mesela Charles Darwin benim kahramanımdır, inanılmaz bana ilham veren bir insandır. Lakin onun da bayanlar üzerine yazdıkları, söyledikleri ortadadır. Aslında bu tip şeyler, birinin insan olduğunu, yapıtların beşerler tarafından üretildiğini gösteriyor. Bir gün çok yeterli bir şey yapan birinin sonraki gün çok makûs bir şey yapabileceğini baştan kabul etmemiz gerekiyor bence, fakat bu biçimde daha açık bir paha yargısına sahip olabiliriz üzere geliyor.
Hasan Cömert: Zeynep’in de Game of Thrones takıntısı vardı bu ortada, hayatta laf ettirmedi programlarda, övmek için elinden geleni yaptı.
ABD’de bölümün görünürlük uğraşları para ile yakından bağlantılı. Raporlara bakınca siyahların ve Asyalılar’ın giderek daha fazla medya tüketerek, müşteri olarak Hollywood’un radarına girdiklerini görüyoruz. Türkiye’de durum nasıl, kültür-sanat işlerinde görünürlük sıkıntısı hakikaten işe fayda mı?
Zeynep Ocak: Dikkat edilmesi gerekiyor. Görünürlük değişimin en kıymetli ateşleyicilerinden biri. Lisan ve görünürlük. Ben de keşke cinsiyetçi küfür etmesem, umarım vakit içinde değişir. Bir erkek aktör geldiğinde, benim “genç bayanlar takip edin” demem hakikat değil. Burak Deniz’i ne kadar bayan arzuluyorsa bir o kadar da erkek arzuluyor. Bence yokmuş üzere davranmak, merdiven altına atmak soruna en ziyan veren şeylerden biri. Tıpkı şey “Türkiyeli” için de geçerli. Yalnızca Türkler yaşamıyor ki. Yalnızca Türk sineması diye bir şey yok, Kürt ve Ermeni direktörlerimiz de var. Bunu Türkiyeli çatısı altında kullanmak, görünür kılmak bence ekran önünde iş yapan beşerler için en kıymetli şeylerden biri.
Kaan Karsan: O denli ancak, şunu da unutmamak lazım. Telaffuz olarak bir şeylerin değişmesi şahane lakin telaffuz seviyesinde kalmak da artık bir şeyleri değiştirmek isteyen beşerler için bir kaçış noktası haline geldi. Bir vicdan rahatlatma alanına dönüşmeye başladı. Her şey biraz telaffuzda kalıyor. Mesela (Amerika’da ırkçılığı husus alan) Watchmen(3) dizisi bununla ilgiliydi. Telaffuz olarak kusursuz bir toplumda geçiyordu lakin yapı hiçbir biçimde değişmemişti. Daima söyleme yüklenirken asıl değişmesi gereken şeyi de unutmamamız gerekiyor bence.
Zeynep Ocak: Katiyen. Ancak bizim kadar bu mevzuda son derece geride kalanlar için birinci adım telaffuz. İster istemez o denli. Burada LGBTİ+ beşerler da var. Evvel beşerler bunu görsün de hareket biraz geriden gelecek bence.
- HolyMotors, 2012 üretimi sinema, LeosCarax
- Spotlight, 2015 imali sinema, TomMcCarthy
- Watchmen, 2019 üretimi küçük dizi, HBO/Bein
