Yüzyılın dehası kabul edilen Leonardo da Vinci, ressam, heykeltıraş, astrolog, mimar, mühendis, matematikçi ve bunlar üzere daha birçok unvana sahip. Vinci, tarihi bilgilere nazaran başyapıtı Mona Lisa’yı yapmaya 1503 yılında başlamış. Mona Lisa’nın, gerçekte bir tüccarın karısı olan Lisa Gherardini olduğu düşünülse de Vinci, portreyi ölene kadar kendine saklamış; lakin daha sonrasında Fransız Hükümdarı I. François satın almış. Mona Lisa tablosunun kıssası nedir? Mona Lisa fotoğrafının ardında ne var? Mona Lisa da kaşları neden yok?
Mona Lisa, İtalya’nın Floransa kentindeki Rönesans sırasında Leonardo da Vinci tarafından kavak bir pano üzerine Sfumato tekniği ile resmedildi. 16. yüzyıl yağlı boya portresi olan fotoğraf hala Paris’teki Louvre Müzesi’nde Francesco del Giocondo’nun karısı, Lisa Gherardini Portresi başlığı altında sergilenmektedir. Tabloda oturmuş bir bayan resmedilmiştir, bayanın yüzünün kime ilişkin olduğu hala gizemini korumaktadır. Yüz tabirindeki belirsizlik, kompozisyonundaki anıtsallık, atmosferdeki enteresanlıklar, tablo hakkındaki çalışmaları devam ettirmektedir. Bu tablo, geniş ölçüde tanındı; karikatürleri yapıldı, araştırıldı ve Louvre Müzesi’nin en kıymetli yapıtlarından olarak düşünüldü.
MONA LİSA TABLOSUNUN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
* Mosa Lisa tablosu, birinci evvel Fransa hükümdarı I. Francis’e (I. François) satılmış. Leonardo’nun başyapıtı, hükümdarın isteği üzerine Fontainebleau Sarayı’nda sergilenmiş.
* Mona Lisa tablosunda resmedilmiş kişinin gerçek ismi Lisa Gherardini. Mona Lisa, “benim bayanım Lisa” manasına geliyor.
* Mona Lisa tablosunun rastgele bir sigortası yok. Bunun nedeni de sigortalanamayacak kadar bedelli görülmesi. Hiçbir sigorta şirketi bu riske girmiyor.
* Özgün tablonun boyutları 77×53 cm.
* Mona Lisa tablosunun öbür bir ismi daha var: La Gioconda. Bu isim ise Mona Lisa’nın “Wife of Francesco del Giocondo” yani Frances del Giocondo’nun Karısı unvanına sahip olması nedeniyle verilmiş. Kesin olmamakla birlikte Mona Lisa’nın gerçekte Lisa del Giocondo olduğu düşünülüyor.
* Yüz tanımada kullanılan sisteme nazaran Mona Lisa’nın yüzü %83 keyifli, %9 bıkkın, %6 korkmuş ve %2 hudutlu mimiklere sahip.
* Mona Lisa tablosu, sanat tarihçileri tarafından her vakit ön planda tutulsa da global ününü 1911 yılında onu çalan hırsıza borçlu.
* Mona Lisa, Fransa’nın en ünlü müzesi olan Louvre’da, tabloya özel tasarlanmış bir odada sergileniyor.
Leonardo da Vinci, bu tabloya 1503 yahut 1504 tarihinde, İtalya’nın Floransa kentinde başladı. Da Vinci’nin çağdaşı, sanat tarihçisi Giorgio Vasari, “… Tablo üzerinde dört yıl oyalandı ve tabloyu bitirmedi…” demiştir. Bu, Leonardo için alışagelmiş bir davranıştı ve hiçbir çalışmayı büsbütün bitiremediği fikri üzerine pişman olmuştu. Sonra, Fransa’ya seyahatin akabinde 3 yıl mühletle tablo üzerine devam etmeyi tekrar düşündü ve bunu gerçekleştirdi. Da Vinci Fransa’ya gitmişti ve tablo üzerine çalışmalar devam ediyordu, Kral I. François tarafından, yakınındaki kaleye davet edildi. Bu, Leonardo’nun mirasçılarından olacak asistanı Salai ile direkt ilgiliydi, sonra devrin hükümdarı, tabloyu 4.000 écus ile satın aldı ve Fontainebleau Sarayı’nda XIV. Louis himayesinde asıldı. Daha sonra tablo, Versay Sarayı’na taşınacaktı. Fransız İhtilali’nin akabinde, tablo Louvre Sarayı’na taşındı. Napolyon Bonapart tarafından Tuileries sarayı’na taşınsa da, daha sonra tekrar Louvre Sarayı’na döndü. 1870 – 1871 aralığında gerçekleşen Fransa-Prusya Savaşı sırasında tablo, Fransızların askeri bölgesi “Brest Arsenal”e taşındı.
Tablodaki görünüm ve model ile ilgili birçok spekülasyon çıktı. Örneğin, da Vinci’nin modeli hoş yanlarıyla resmettiği fikri vardı, tablonun 21. Yüzyıl standartlarında olduğu da düşünüldü. Mona Lisa tablosunun, 19. Yüzyıla kadar hakkında gizemli bir fikir oluşmamıştı, şimdi kavranmakta olan Sembolizm akımı sayesinde, tabloda var olduğu düşünülen simgeler için birçok fikir çıkmıştı. Eleştirmen Walter Pater, 1867 yılında tablo üzerine, kadınlıkla ilgili kapalı semboller içerdiğini söyledi.
MONA LİSA TABLOSUNUN HİKAYESİ
Ünlü ressam Leonardo Da Vinci tarafından yapılan Mona Lisa Tablosunun gizemli bir öyküsü vardır. Lakin bu öyküye geçmeden evvel Mona Lisa kimdir? Sorusuna yanıt vermemiz gereklidir. Mona Lisa tablosunda resmedilen kişinin gerçek ismi Lisa Gherardini olarak bilinmektedir. Leonardo Da Vinci’nin bu tabloyu yapmasındaki nedenin tüccar Franscesco Del Giocondo’nun eşi olan Lisa Gherardini’nin ikinci çocuklarını dünyaya getirmesi olduğu söylenmektedir. Mona Lisa’nın öyküsü sadece bununla hudutlu değildir. Tablonun oluşturulma süreci ile ilgili birçok ayrıntı kendi içerisinde sırlara sahiptir.
Tabloda yer alanın bayanın kim olduğu günümüzde bile hala gizemini korumaktadır. Çeşitli savlar ortaya atılan tablo hakkında gerçek bilgi şimdi bilinmemektedir. Söylenen tezlerden biri bu bayanın Da Vinci’nin annesi olduğu istikametindedir. Bir öteki tez ise tablodaki bayanın Meryem Ana olduğu üzerine. Kimisine nazaran Floransa yöneticisi Giuliano de’ Medici yahut Isabella d’Este olduğunu söylüyor. En enteresan argüman ise tablodaki bayanın aslında Leonardo Da Vinci’nin kendisi olduğu fikri. Lakin tablonun yer aldığı Lourve Müzesi’nde Lisa Gherardini ismiyle yer alıyor. Yani özcesi müzeye nazaran tablodaki bayan bir Fransız tüccarının karısıdır.
MONA LİSA’NIN KAŞLARI NEDEN YOK?
Birinci baktığımızda fark edilebilecek bir ayrıntı kaşlar ve kirpikler. Bu husustaki birinci sav o periyotta, bayanların kaşlarını büsbütün alma modası olduğu için kaşlarının olmaması tarafında. Pascal Cotte’ye nazaran Mona Lisa’nın kaşları ve kirpikleri vardı fakat yapılan onarım ve paklık sonucunca silinmiştir. Cotte 3 yıl boyunca yaptığı araştırmalar sonucunda en ufak bir tüy yapısına bile rastlanmadığını söylemiştir. Bir öteki rivayete nazaran; tablodaki bayan 24 yaşındaydı ve Rönesans periyodunda o yaştaki şahıslarda önemli bir hastalık görülmüştü ve sonucunca kaş ve kirpiklerin dökülmesine sebep olmuştu. Bu iddiayı ortaya atan Hulio Ermida, tıpkı vakitte Mona Lisa’nın yüzünde ölen çocukların acısı olduğunu söylemiştir.