Son sayfasını okuyup elinizden bıraktığınız anda sevdiklerinize mektup yazmak istediğiniz onlara uygun haberler vermeyi arzuladığınız Ankara escort bir kitap okudunuz mu hiç Saroyan ın romanı ‘İnsanlık Komedisi’ bu türlü kitaplardandır Ancak bu romandaki telgraflar bir aile için o periyotta olabilecek en makûs haberleri içerir Mevti haneden eksilenleri Ankara escort bayan kayıpları
1943 yılında yayımlanan ‘İnsanlık Komedisi’ ömrüne hikaye roman ve oyun cinsinde onlarca kitap sığdırmış olan William Saroyan ın birinci romanı Savaş yıllarında hayat bulan kıssada savaşı bir fon olarak Escort ankara kullanıp Ithaca daki hayatın olağan akışına odaklanıyor Saroyan Romanın başkişisi olarak görünen Homer ın yeni işi ‘telgraf haberciliği’ üzerinden ve diyalogların gücünden yararlanarak bir kasabanın bir ailenin ve savaşın portresini çiziyor İnsanı mümkün olduğunca samimi ve gerçek biçimde anlatan mayasında saf uygunluk ve sevgi bulunan klasik bir Saroyan kitabı diyebiliriz ‘İnsanlık Komedisi’ için
Beril Eyüboğlu nun çevirisiyle Aras Yayıncılık tan çıkan kitabın Aziz Gökdemir tarafından kaleme alınan ‘İnsanlık Güldürüsü Üzerine’ kısmında belirtildiği üzere bu romanın enteresan bir kıssası var 1942 yılında MGM sinema şirketi Saroyan dan bir ‘film özeti’ ister Bu sinema savaşın halk üzerindeki etkisini ortaya koyan seyircinin süratlice benimseyebileceği bir sinema olacaktır Saroyan ın yazdığı kıssa senaryolaştırılırken bir yandan da muharrir tarafından romanlaştırılır Böylelikle ‘İnsanlık Komedisi’ sineması romanından evvel muhatabıyla buluşan bir yapıta dönüşür Ancak Oscar ödüllü senaryoda Saroyan ı rahatsız eden değişiklikler vardır ve muharrir yapıtının haklarını devralmak için uğraşlar Saroyan sonradan savaş hizmetinde kullanılacak bir yapıta kaynaklık ettiği için kendisini eleştirecektir s 10
‘BU ÖYKÜ TAKUHİ SAROYAN İÇİN’
Romanın bir de Meg Ryan Erik Jendresen uyarlaması mevcut Direkt olayların yaşandığı Amerikan kasabası ‘Ithaca’nın ismiyle ve ‘dram’ etiketiyle seyircisiyle buluşan sinemanın senaryosu Erik Jendresen imzası taşıyor direktörü ise Meg Ryan Alex Neustaedter Jack Quaid Meg Ryan Sam Shepard Hamish Linklater ve Tom Hanks üzere isimlerin hayat verdiği öykü aslına neredeyse birebir sadık kalınarak senaryolaştırılmış O denli ki birkaç detay dışında ki bunlar ortasında en mühimi ağabeyi Marcus un Homer a gönderdiği ve kitapta bir bütün olarak gördüğümüz mektubun sinemanın muhakkak sahnelerinde modül parça okunmasıdır sineması kitapla birlikte takip etmek mümkün Öte yandan Saroyan ın da kitabını kurgularken beyaz perdeye aktarmaya ne derece uygun bir planda hareket ettiğini görüyoruz 39 kısa kısımdan oluşuyor ‘İnsanlık Komedisi’ bu kısımlardan kimilerinde yaşananlar bir sonraki kısımda yeni bir başlığın altında devam ediyor Kimi kısımlarda muharririn kendi ismiyle anılan ve kabul gören ‘Saroyanesque’ şekilden uzaklaştığını hissetsek de romana bir bütün olarak baktığımızda Saroyan ın doğal üslubunu ve temel sıkıntısının her vakit ‘insan’ olduğunu fark etmemek mümkün değil Muharrir savaşın haneler üzerindeki etkisini anlatırken bir yandan da Homer ın gelişimini dönüşümünü aktarıyor okuruna Bu noktada telgraf müdürü Thomas Spangler ve yaşlı telgrafçı William Grogan ın Homer ile kurduğu irtibatın ve Grogan ile Homer ortasındaki diyalogların anlatıda önemli bir rol oynadığını söyleyebilirim Öte yandan anlatımda besbelli bir canlılık var bilhassa Homer ın küçük kardeşi Ulysses in anlatıldığı kısımlarda onu hayal etmek zihinde canlandırmak epeyce kolay
Birinci romanını annesine ithaf etmiş Saroyan Bilindiği üzere babası Armenak Saroyan ı çok küçük yaşta kaybeden müellif kardeşleriyle birlikte bir yetimhaneye yerleştirilmiş ve annesi Takuhi Saroyan ın bir konserve fabrikasında iş bulmasıyla onun yanına geri dönmüştür Yetimhanede geçen beş yılının izleri kitaplarına da yansımıştır Saroyan daki bu ‘ebeveyn aile’ krizine ‘İnsanlık Komedisi’nde de rastlıyoruz Başkişi Homer ın babasızlığının yanı sıra Marcus un savaş meydanındaki arkadaşı Tobey yetimhanede büyüdüğünü anlatıyor romanda Bunlarla birlikte Saroyan ın annesine ithafında ‘dil’ üzerine kurduğu cümleler aile tarihinin orta yerinde duran göç gerçeğini işaret ediyor ‘Bu Öykü Takuhi Saroyan İçin’ başlıklı giriş yazısından
Sen İngilizce yi Ermenice kadar uygun okuyamadığın hasebiyle Ermenice üzere tadına varamadığın bense Ermenice yi ne okuyabildiğim ne de yazabildiğim için ümidimizi yeterli bir tercümana bağlamaktan öbür dermanımız yok Her ne hal ise bu kıssa senin için yazıldı Umarım beğenirsin Mümkün olduğu kadar yalın olsun sana ve ailemize mahsus ciddiyetle uçarılığın bir karışımı olsun istedim Kıssa yetmeyecek biliyorum ancak ne yapalım Sana kâfi gelecektir eminim zira onu oğlun yazdı üstelik de büyük bir düzgün niyetle s 13
BİR MOZAİK İNSAN
‘İnsanlık Komedisi’ savaşın yarattığı yıkımdan filizlenen bir roman Ancak bu onun savaş meydanlarını anlattığı veyahut bir propaganda aracı olduğunu manasına gelmiyor Romanda top tüfek seslerini değil kasabadaki hanelerin sessizliğini dinliyoruz Alelade bir an modülüyle açılıyor kitap küçük Ulysses in yaptığı merak dolu gezintilerden biriyle Ancak bu gezinti kısa müddet içinde bir yük treninden kendisine el sallayan ‘zenci’ sayesinde Ulysses için eşi gibisi olmayan bir tecrübeye dönüşüyor ‘My Old Kentucky Home Good Night ‘ müziğini söylediği duyulan bu adam sesleniyor küçük Ulysses e Evime gidiyorum evlat İlişkin olduğum yere dönüyorum s 16 Saroyan ‘klasik’ bir anlatıcı üzere savaş yıllarını betimleyerek değil bu sahneyle küçük bir çocuk ile meskenine dönen bir adamın birbirlerine uzaktan ancak bir o kadar da kalpten temasıyla başlıyor romanına Savaşın varlığını ‘eve dönüş’ imgesiyle hissettiriyor
Öyküye kısaca bakalım Homer Macauley 14 yaşında bir çocuk Babasını yitirdikten ve ağabeyi Marcus savaş için vazifeye gittikten sonra ablası Bess küçük kardeşi Ulysses ve annesinden oluşan ailesinin sorumluluğunu üstlenerek telgrafhanede çalışmaya başlıyor Lakin gece yarısı kapılarını çaldığı insanların yaşadığı his durumlarına şahitlik ettikçe hem yaptığı işe apayrı bir gözle bakmaya başlıyor hem de Saroyan ın aktardığı biçimde ‘büyümeye’ Okulda da farklı bir çocuk olan Homer dünyayı ‘görmeye’ onu etrafındakilerden farklı biçimde algılamaya meyilli Ki Saroyan onun bu işten evvel de farklı bir çocuk olduğunu bize en baştan hissettiriyor Bu noktada romanın ‘Bayan Hicks’ başlıklı kısmı ve Homer ile öğretmeni ortasında geçen konuşma dikkate paha Burada öğretmenin lisanından dökülenler ise Saroyan ın ‘insancıl’ tutumunu ortaya koyması bakımından romanın en önemli kısımlarından
Sınıfımdaki çocuklar insansa şayet onların birbirinin tıpatıp gibisi bir insanlık sergilemelerini istemem Fırsatçı olmadıkça birbirlerinden ne bakımlardan ayrıldıkları benim için fark etmez Ben çocuklarımın her birinin kendisi olmasını isterim Ben çocuklarımın insan olmalarını isterim Her biri başka her biri özel her biri tüm ötekilerden beğenilen ve heyecan verici bir farklılığa sahip Sahiden insan olmaya lakin birbirinize beslediğiniz doğal nefrete karşın birbirinize hürmet gösterdiğiniz vakit başlayacağınızı bilmesini isterdim s 63
Savaş yıllarında insanın beşere bakışını ve Homer ın içinde bulunduğu açmazları olanca şeffaflığıyla ortaya koyan iki kısımdan daha kelam edebilirim Bunlardan birincisi romanın ‘Soyguncu’ başlıklı 22 kısmı Burada telgrafhane müdürü Spangler ve soyguncu ortasındaki diyaloglar dikkatli okurun gözünden kaçmayacaktır Herkes herkesi öldürüyor esasen ben de seni öldürmüşüm ne fark eder Beni de öldürecek olsalar umurumda değil s 112 diyen soyguncunun aslında neden telgrafhanede bulunduğu ve emelinin soygun olmadığı anlaşılana dek biz okurlar Spangler ın romanın üzerine inşa edildiği saf güzellik fikrini temsil ettiğini fark ediyoruz Ki Spangler soyguncu için de dürüstlüğü temsil etmekte ve ona bu dünyada yaşamak için bir neden vermekte
Anlayabilecek misiniz bilmem fakat tabancayla buraya gelmemin nedeni bu dünyada bir diğerine dürüst davrandığına şahit olduğum yegâne adamın sahiden o denli olup olmadığını yalnızca dürüst olduğu için mi bu türlü davrandığını kesin olarak öğrenmek içindi Bunun tesadüf olup olmadığını anlamak için geldim Lakin sonra meskenden binlerce mil uzaktaki yabancı bir kentte apansızın dürüst bir adama rastladım Huzurum kaçtı Uzun vakit bundan rahatsız oldum İnanmak istiyordum zira yıllardır kendi kendime Dünyanın yozlaştırmadığı bir insan bulayım ki ben de yozlaşmaktan kurtulayım buna inanarak yaşayabileyim diyordum s 116 117
Bahsettiğim ikinci kısım ise ‘Soyguncu’yu takip eden ‘Karabasan’ başlıklı kısım Bu kısımda Homer ın taşıdığı yüklerin yükü altında ezildiğini anlamamızı sağlayan bir hayal sekansı yer alıyor Homer ın üstüne karabasan üzere çöken varlık tıpkı kendisi üzere hatta anlayacağı üzere şahsen kendisi bisikletli bir haberci 200 metre alçak engelli yarışında umduğunu bulamasa da kasabada ‘hızıyla’ ünlenen Homer bu haberciye yetişmek onun kasabaya girişine pürüz olmak için çabalıyor zira onun bir ‘ölüm habercisi’ olduğunun farkında Şöyle diyor anlatıcı Dünyada hiçbir şey onun Ithaca ya varmasını engellemekten daha kıymetli değildi s 121 Bu cümle Homer ın yaptığı işi sırf vefat haberciliği olarak gördüğünün aslında ulaştırdığı telgrafları engellemek istediğinin bir ispatı niteliğinde Nihayetinde yetişkinlerin üstlenebileceği bir misyonu var Homer ın hatta romanda telgrafhanede çalışmak için aslında 16 yaşında olması gerektiği de bilhassa vurgulanıyor
‘İNSAN OLAN HİÇ KİMSE BENİM DÜŞMANIM OLAMAZ’
Romanda Homer ın değişimini günbegün takip etmemizi sağlayan onun dünyaya savaşa ve beşere bakışını yansıtan kısımlar çoklukla Homer ile gece boyunca onu bekleyen annesi ortasındaki konuşmalara dayanmakta Örneğin bir sabah evvelki gece işten dönerken bir anda ağlamaya başladığından halbuki dünyada sadece küçük çocukların ağladığını sandığından bahsediyor Homer Kasabaya uzaktan bakmayı başaracak kadar olgunlaşmış Ithaca nın insanlarını sahiden görmeye başlayan onlar için dertlenen ve dua eden bir çocuktur artık İnsanın keşfettiği her şeyin makus veya acı olduğuna inanmaktadır Annesinin kelamları ise hem Homer için bir tesellidir hem de Saroyan ın tüm insanlığa dokunuşudur
Bir insan dünyanın ıstırabına göz yaşı dökmemişse yarım insandır Yeryüzünden ıstırap hiç eksilmeyecek Bunu bilmek yeise kapılmayı gerektirmez Düzgün bir insan acıları hafifletmeye çalışır Akılsız insan kendi acılarından oburunu fark etmez bile Zavallı bahtsız berbat insan ise acıyı her gittiği yere yayarak daha da derinleştirir s 142 143
Saroyan savaşın sorumluluğunu sırf düşmana yüklemiyor hatta ‘düşman’ kavramının da içini oyuyor Bunu Marcus un Homer a yazdığı mektupla yapıyor Roman boyunca telgraflarla ve kasabada görülen askerlerle varlığı hissettirilen savaş bu mektupla birlikte ne sebebi ne sonucu ne galibi ne mağduru olan bir sorunsala dönüşüyor Marcus un kelamları 40 lı yıllardan bugüne ne uğruna uğraş ettiğini bilmeyen gençlerin manifestosu niteliğinde
Savaşlara hiç inanmadığım gerekli olduklarında bile saçma bulduğum halde artık orduda olmaktan onur duyuyorum zira bir sürü insan benim üzere savaşın içinde Hiçbir düşmanı insan olarak kabul etmiyorum çünkü insan olan hiç kimse benim düşmanım olamaz O her kim olursa olsun benim dostumdur Kendimi bir kahraman üzere hissetmiyorum Kimseden nefret etmiyorum Öte yandan çok yurtsever de değilim Ülkemi insanlarını kentlerini konutumu ailemi her vakit sevdim Keşke asker olmasaydım Keşke savaş olmasaydı Gelecekte beni neyin beklediğini bilmiyorum ancak her ne olacaksa razıyım hazırım gerekeni yapmaya s 183
Saroyan incelikle kurguladığı romanının finalinde ‘tahmin edilebilir’ olanı veriyor okuruna Marcus ve arkadaşı Tobey ortasındaki diyaloglar ile Marcus un mektubu aslında bizi adım adım sona hazırlıyor Romanın tenkide açık istikametinin bu olduğu kanaatindeyim Kitabı okumamış olanlar için fazla ipucu vermeden şunu da eklemek isterim Son iddia edilebilir olsa da Saroyan okurunu şaşırtmak istemiş ve Bay Grogan ın teslim aldığı ‘son telgrafı’ metnine bir merak ögesi olarak yerleştirmiş Bu tercihiyle müellif roman boyunca Homer üzerinde etkisi olan tıpkı Spangler üzere ‘saf iyiyi’ temsil eden ve günün sonunda Homer ın acısını paylaşan Grogan ın anısını ölümsüzleştirmiş
Acıya yaslanan bir kitabın isminde neden ‘komedi’ sözcüğü yer alır Saroyan savaşın ve yozlaşmış bütün insani hislerin ironisini yapıyor romanında Bugün dünya Saroyan ın kıssalarını anlattığı periyottan çok daha karmaşık Tahminen küçük Ulysses kadar özgür değiliz sempatik çocuk çetelerinin kol gezdiği kasabalarda yaşamıyoruz Tahminen telgraflar da yok artık ama makûs haberler hâlâ var İnsan kiniyle düşmanlıklarıyla hırsıyla yaşamaya devam ediyor Tekrar de Saroyan ın metninde işaret ettiği üzere acıyla birlikte umut da var ‘İyi insan’ olmanın umudu
