ANKARA- CHP İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, “Değer’sizleştirilen Mesken Personelliği – Görünmeyen İşçiler” başlıklı rapor hazırladı.
Salgın devrinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan, garantisiz çalışan ve çok sayıda hak ihlallerine maruz bırakılan mesken çalışanlarının yaşadığı sıkıntılara dikkat çekilen raporda, Mesken Emekçileri Dayanışma Sendikası üyesi konut çalışanlarıyla yapılan çevrimiçi toplantıda lisana getirilen talepler ve CHP’nin tahlil teklifleri yer aldı.
‘EV EMEKÇİLERİNİN İŞ KANUNU KAPSAMINA ALINMASI GEREKİYOR’
Konut çalışanlarının İş Kanunu kapsamına alınması için TBMM’ye yasa teklifini de sunan CHP Genel Lider Yardımcısı Karaca’nın EVİD-SEN Lideri ve üyeleriyle yaptığı çevrimiçi toplantıda gündeme getirilen meseleler raporda şu formda sıralandı:
-Ev personellerinin öncelikli olarak yapılacak yasal çalışmalar ile İş Kanunu kapsamına alınması gerekmektedir.
-6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu kapsamında bulunmayan konut çalışanları rastgele bir iş kazasına uğramaları durumunda ‘meslek hastalığı’ olarak kabul edilmemektedir.
-5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda mesken personelleri bakımından bir ay içerisinde bir iş yerinde 10 günden az-10 günden çok çalışan ayrımı bulunduğundan birçok mesken emekçisi uzun vadeli sigorta kolunda yer almamaktadır.
‘ÇALIŞMA SAATLERİ AŞİKÂR DEĞİL’
-Çoğu konut emekçisi gündelik olarak farklı ev/işyerlerinde çalıştığından ötürü birçok konut çalışanı için “bir ay içerisinde bir işyerinde 10 günden fazla çalışmak” kriterini karşılamak imkânsız bir duruma gelmektedir.
-Salgınla birlikte derinleşen sıkıntılar ve yoksulluk nedeniyle sigortalarını ödemek yerine, sıkıntı hayat koşullarında nakit olarak alacakları fiyata pratikte daha çok gereksinim duymaktadırlar.
-Lisanssız çalışan danışman şirketlerinin denetimsizliği önemli bir sorun alanı oluşturmaktadır.
-Danışman şirketlerden kimileri, aracılık yaptıkları konut çalışanlarının vazife almak istedikleri iş kollarına riayet etmemektedir. Örneğin paklık konusunda çalışmak isteyen bir konut çalışanı danışman şirketin “bakıcılık da yapar, yemek de yapar” halinde tanıtımına ve alacağı fiyatın ötesinde ekstra iş yapmaya maruz bırakılabilmektedir.
-Ev çalışanları ortasında rastgele bir fiyat standardı yoktur.
-Çalışma saatleri muhakkak değildir.
-Sendikaların verdiği bilgiye nazaran mesken hizmetlerine giden her 10 bayan çalışandan 3’ü cinsel fizikî şiddete ve işyerinde mobinge uğramaktadır. Birçok konut emekçisi konutlarda uğradığı mobbing ve taciz üzere cürüm içeren fillere maruz bırakılabilmekte ve konut dokunulmazlığından ötürü bu çeşit filleri ispatlamak imkansız olabilmektedir.
-Ev emekçileri, müsaade ve dinlenme haklarını gereğince kullanamamaktadır.
‘İNANIN KIYMETİMİZ YOK’
CHP’nin hazırladığı raporda mesken çalışanlarının yaşadığı problemler birinci ağızdan emekçiler tarafından lisana getirildi. Mesken personellerinin kendi tecrübeleriyle yaşadığı zorluklara ve berbat şartlara dair anlatımları şu halde sıralandı:
PANDEMİ NEDENİYLE ZORLUK YAŞIYORUZ: 35 yıllık mesken çalışanıyım. 15 yaşından beri çalışıyorum. Okutulmadım. Babam monopol çalışanıydı. Kızlar okumaz dediler okula göndermediler. Okuyabilseydim öğretmen ya da hekim olmak isterdim. Kendi ailemden 11 kardeşim var. Son 15 yılın içinde hiç keyifli çalışmadım. Son 7 yıldır çalıştığım patronla davalığım. 1 ay denedik beğenmedik deyip haklarımı almaya çalıştılar. Yalnızca SSK yapmalarını istemiştim. 35 yıl çalıştım, elimde avcumda hiçbir şeyim yok. Oğlumu Lise 2’ye kadar okutabildim. Pandemi yüzünden son 1 yıldır inanılmaz zorluklar yaşıyoruz. Şu anda hakikaten gittiğim 1-2 yer dışında gelirim yok.”
BEDELİMİZ YOK: Müsaade almadan, müsaadeye gitmeden daima bizimle ve bizim belirlediğimiz düşük fiyattan bizimle çalışın diyorlar. Mesken hizmetlerinde çalışan bütün arkadaşlar ismine söylüyorum. İnanın bedelimiz yok. Bizim yaptığımız hiçbir şey göze görünmüyor.
MAAŞIMI 800 TL’YE İNDİRDİLER: Konut personelliği çok yorucu bir iş. Biz bunun hakkını alamıyoruz. 3 yıldır 4 katlı 650 metrekare bir konutta çalışıyorum ve benim maaşımı pandemide allem edip kallem edip 800 TL’ye indirdiler.
KONUT ÇALIŞANLARININ TALEPLERİ
Konut çalışanlarının 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınması ve 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’ndaki “10 günden az- 10 günden çok” çalışma ayrımının kaldırılmasını talep eden konut çalışanlarının talepleri ise raporda şu biçimde sıralandı:
-Ev personellerinin İş Kanunu kapsamına alınması tek başına kâfi olmayacağı için 30 personel ve üstünde personel çalıştıran yerler için geçerli olan iş teminatı konusunda da değişiklik yapılması.
-Ev çalışanlarına lisanssız danışman şirketlerinin aracılık yapmasına son verilmesi, teminatın devlet kontrolünde sağlanması.
-Ev emekçilerinin istihdamının İŞKUR ve özel istihdam ofisleri aracılığı yapılması sağlanarak hem kayıt dışılığa son verilmesi ve münasebetiyle faal data toplanması ile konut çalışanlarının uğrayabilecekleri mağduriyetin en aza indirilmesinin sağlanması.
-TÜİK’in konut çalışanları ile ilgili topladığı datanın öteki faaliyet kollarından ayrılarak hesaplanmasının sağlanması.
-Yapılacak yasama çalışmaları sonucunda konut personellerinin; fiyat standardı, müsaade ve dinlenme hakkı, çalışma saatlerinin netleştirilmesi üzere niteliklere kavuşmasının sağlanması.
-ILO’nun 189 sayılı “Ev İşçileri için İnsana Yakışır İş hakkında ILO Sözleşmesi” ve 201 sayılı “Ev İşçileri için İnsana Yakır İş hakkında ILO Tavsiye Kararı”na taraf olunması için gerekli çalışmaların yapılması.
-Salgında kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan konut personellerinin yaşadığı yoksulluk, işsizlik ve gelir kaybı telafisi ve insan onuruna yakışır hayat şartları için, ekonomik önlem paketlerinde mesken çalışanlarının yer alması davetinin yapılması.
CHP’NİN ATMAYI VAAT ETTİĞİ ADIMLAR
Hazırlanan raporda CHP’nin iktidara geldiği takdirde konut emekçilerine yönelik atılacak adımlar da yer aldı. Mesken çalışanlarının; teminatsız ve kayıt dışı istihdamına, düşük fiyatlarla uzun saatler çalıştırılmasına ve yasal garantiden mahrum olmasına son verileceği söz edilerek şunlar kaydedildi:
• Yasal düzenlemeleri yaparak mesken personellerimizi İş Kanunu kapsamına dahil edeceğiz.
• Konut hizmetlerinde çalışanların çalışma şartlarını düzenleyen başka bir yönetmelik ve tüzük çıkartacağız. Mesken personellerini mesleksel standartlara kavuşturacağız.
• Konut çalışanlarının kayıtdışı istihdamına son vereceğiz.
• Daima ya da kısmi vadeli çalışmasına bakılmaksızın, bütün mesken çalışanlarının 5510 sayılı kanunda sigortalı sayılanlar içinde yer almasını sağlayacağız.
• Mesken emekçilerinin örgütlenmelerinin önündeki pürüzleri kaldıracağız.
• İş kazası ve meslek hastalıklarının yaşanmaması için konut ve işyerlerinde, önleyici önlemleri zarurî tutacak; personel sıhhati ve güvenliği risklerini düzenlemek hedefiyle iş sıhhati ve güvenliği kanununda gerekli düzenlemeyi yapacağız.
• ILO’nun 189 No’lu “Ev Personelleri İçin Beşere Yakışır İş” mukavelesini Mecliste yasal teminat altına alacağız. (DUVAR)
