Perşembe günü Meclis’ten geçen ‘6. Yargı Paketi‘ olarak bilinen Yargıçlar ve Savcılar Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yargıda hakim ve savcı yardımcılığı kurumu getirildi.
Yürürlüğü 1 Ocak 2023’te başlayacak uygulamayla, hakim ve savcı adaylığı kaldırılarak yerine 3 yıl periyodik hakim ve savcı yardımcılığı getirildi.
Hakim ve savcı yardımcılığı temel eğitim periyodu, misyon periyodu ve son eğitim devrinden oluşacak. Temel eğitim ve son eğitimi, Türkiye Adalet Akademisi verecek. Vazife devri ise yargı mercilerinde fiilen vazife yapmak suretiyle geçirilecek.
Hakim ve savcı yardımcıları, atanmalarını müteakip temel eğitime alınacak, temel eğitim periyodunun sonunda yazılı imtihana tabi tutulacak ve aldıkları puana nazaran, en yüksek puandan başlamak üzere başka ayrı sıralanacak. Eşitlik halinde hakim ve savcı yardımcılığı yazılı müsabaka imtihanında puanı yüksek olana öncelik tanınacak. Eşitliğin devam etmesi halinde kura çekilerek sıralama belirlenecek. Hakim ve savcı yardımcıları bu sıralamaya nazaran, Adalet Bakanlığınca belirlenen birinci derece yargı yerleri ortasından seçtikleri vilayet yahut ilçelere misyon periyodunu geçirmek üzere atanacak.
Hakim ve savcı yardımcıları vazife periyodunda bölge adliye yahut bölge yönetim mahkemeleri ile Yargıtay yahut Danıştayda da görevlendirilebilecek.
Hakim ve savcı yardımcıları, misyon periyodunda Türkiye Adalet Akademisinde iki kere orta eğitime alınacak ve eğitim sonunda yazılı imtihan yapılacak.
Görev periyodunu tamamlayan hakim ve savcı yardımcıları son eğitime alınacak, eğitimin akabinde yazılı ve kelamlı imtihana tabi tutulacak. Kelamlı imtihana girebilmek için son yazılı imtihan puanı ile yazılı imtihanlar en son puanının başka farklı en az 70 olması gerekecek.
Temel eğitim ve orta eğitim yazılı imtihan sonuçlarına nazaran, son yazılı imtihandan tam puan alsa bile yazılı imtihanlar kesin puanının 70 ve üzerinde olma ihtimali kalmayan hakim ve savcı yardımcıları, 15 gün içinde tekrar ikinci orta eğitim yazılı imtihanına alınacak. Bu imtihan sonucuna nazaran de yazılı imtihanlar sonuncu puanının 70 ve üzerinde olma ihtimali kalmayanların hakim ve savcı yardımcılıklarına Adalet Bakanlığınca son verilecek.
Hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı sayılmak için yazılı imtihanlar kesin puanının yüzde 50’si, kelamlı imtihan puanının yüzde 25’i ile misyon ve eğitim devirlerinde verilen puanların aritmetik ortalamasının yüzde 25’inin toplamının en az 70 olması gerekecek.
Yazılı imtihanlar, hakim ve savcı yardımcılarına ders verenler ortasından Türkiye Adalet Akademisi Liderince seçilen lider ile 4 asıl ve 2 yedek üyeden oluşan yazılı imtihan şurası tarafından gerçekleştirilecek.
Sözlü imtihan, Türkiye Adalet Akademisi Liderinin başkanlığında, Teftiş Heyeti Lideri ve İşçi Genel Müdürü ile hakim ve savcı yardımcılarına ders verenler ortasından ilgili bakan yardımcısınca seçilen 2 asıl ve 1 yedek üyeden oluşan kelamlı imtihan şurası tarafından yapılacak.
Hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olamayanlar, talepleri halinde merkez yahut taşra teşkilatında genel yönetim hizmetleri sınıfında bir takıma atanabilecek, aksi halde bu bireylerin hakim ve savcı yardımcılığına son verilecek.
Hakim ve savcı yardımcılığı mühletini tamamlamadan misyondan ayrılanlar ile bu süreyi tamamlayıp mesleğe kabul edildikten sonra hakim ve savcı yardımcılığı mühleti kadar çalışmadan misyondan ayrılanlar, bu mühlet zarfında kendilerine ödenen aylık, ödenek, tazminatlar ile her türlü ödemenin, mecburi hizmetin eksik kalan kısmı ile orantılı ölçüsünü iki kat olarak ödeyecek.
HAKİM VE SAVCI YARDIMCILARININ VAZİFE VE YETKİLERİ
Kanunla, hakim ve savcı yardımcısının vazife ve yetkileri belirlendi.
Buna nazaran, hakim ve savcı yardımcısı, mahkemede, hakim tarafından tevdi edilen evrak yahut evrakı inceleyerek hakime sunmakla, duruşma ve keşif süreçlerinde hakime yardımcı olmakla, yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hakime sunulmadan evvel denetim etmekle, tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamakla, orta kararların icrasına dair iş ve süreçleri, hakimin istediği bahisler hakkında türel araştırmayı yapmakla misyonlu olacak. Bu şahıslar, mevzuatta belirtilen başka misyonları ve hakim tarafından verilen gibisi vazifeleri de yerine getirecek.
Görev periyodunda hakim ve savcı yardımcısının, Cumhuriyet başsavcılığındaki vazifeleri ise “savcı tarafından tevdi edilen belge yahut evrakı inceleyerek savcıya sunmak, soruşturma süreçleri ile kovuşturma etabında savcının vazife alanına giren işlerde savcıya yardımcı olmak, yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan evvel denetim etmek, soruşturma evrakına ait karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma kademesinde kanun yollarına müracaat taslaklarını hazırlamak, her türlü yazışma taslağını hazırlamak, savcının istediği bahisler hakkında tüzel araştırma yapmak ve mevzuatta belirtilen misyonlar ile savcı tarafından verilen gibisi misyonları yerine getirmek” olacak.
Münhasıran hakim yahut savcı tarafından yapılması gereken iş ve süreçler, hakim ve savcı yardımcısı tarafından gerçekleştirilemeyecek.
DEĞERLENDİRME FORMU DÜZENLENECEK
Her hakim ve savcı yardımcısı hakkında; eğitim devirlerinde Türkiye Adalet Akademisinin ilgili daire lideri, vazife devrinde ise eğitici hakim ve savcı, Yargıtay ve Danıştayda ilgisine nazaran daire lideri yahut savcı tarafından 100 puan üzerinden kıymetlendirme formu düzenlenecek.
Bu form düzenlenirken hakim ve savcı yardımcısının görevini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve muvaffakiyet, misyonuna bağlılığı ve ahlaki gidişi ile bağlantı mahareti ve gerilim idaresi kabiliyetine dair konular dikkate alınacak.
Müfettiş maiyetinde vazife yapılması durumunda müfettiş, Anayasa Mahkemesinde vazife yapılması durumunda ise kısım lideri tarafından hakim ve savcı yardımcısı hakkında kıymetlendirme formu düzenlenecek.
Düzenlenecek formlar Adalet Bakanlığına gönderilmek üzere ilgisine nazaran Adalet Kurulu Başkanlığı ile Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, Yargıtay Birinci Başkanlığı ve Danıştay Başkanlığına verilecek.
Teşvik ve ödüllendirme hedefiyle hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olanlardan sıralamada birinci üçe girenler, isim çekmeye dahil edilmeyecek ve listeden seçim yapabilecek.
Hakim ve savcıların, birinci sınıfa ayrılması için en az 3 meslek içi eğitim programına katılması gerekecek.
Hakimler ve Savcılar Şurası Teftiş Konseyi ile Adalet Bakanlığı Teftiş Şurasının teftiş programları, en geç 2 yılda bir mahallinde kontrolü sağlayacak halde düzenlenecek ve uygulanacak.
NOTERLİKLERE ATAMA
Atanma yahut nakil talebinde bulunan müracaat sahiplerinin vazgeçme talepleri, ilan tarihinden itibaren 1 ay içinde iletilmesi kaydıyla atama sürecinde pahalandırılacak. Aksi halde vazgeçme talebi dikkate alınmayacak.
Noterin misyona başlamasına ait mecburilik ile haklı bir neden olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması durumunda noter istifa etmiş sayılacak. Noter, atama yahut nakle ait kararın Adalet Bakanlığının resmi internet sitesinde ilanından itibaren 1 ay içinde yeni vazifesine başlayacak.
Atama kararının bildirisinden evvel noterin vazgeçme hakkını kullanabileceğine ait karar yürürlükten kaldırılacak.
Noterlere ait düzenlemeler, 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek.
Noterler, taşınmaz satış vaadi mukavelesi yapabilecek, bu mukaveleyi taraflardan birinin talep etmesi, harç ve masrafları ödemesi halinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla tapu siciline şerh verebilecek, taşınmaz satış mukavelesi yapabilecek.
Taşınmaz satış kontratı noterler tarafından da yapılabilecek.
Noterler, taşınmaz satış başvurusu üzerine müracaat evrakı düzenleyecek, taşınmaz üzerindeki her türlü kısıtlamayı dikkate alacak ve taşınmaz satışıyla ilgili başka kanunlarda yer alan sınırlamalar ile adap ve asılları gözetecek.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce tapu kayıt örneği ve başka evraklar, tapu bilişim sistemi vasıtasıyla noterlerle paylaşılacak. Taşınmaza ait kayıt ve dokümanların eksikliği halinde ilgili tapu müdürlüğünden eksik olan konular sistem üzerinden talep edilecek ve eksiklikler tapu müdürlüğünce sisteme aktarılacak.
Noterlerce hak sahibi belirlendikten ve taşınmazın satışına mahzur tüzel bir durumun bulunmadığı tespit edildikten sonra taşınmaz satış kontratı yapılacak.
Noterler taşınmaz satış kontratıyla ilgili süreçleri şahsen yapacak. Tapu kayıt örneği ve öbür dokümanlardan hak sahibinin belirlenememesi yahut satışa mani türel durumun varlığı halinde noterlerce satış süreci gerçekleştirilmeyecek.
Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış kontratlarında yalnızca tapu harcı alınacak, bu süreçler için ayrıyeten noter harcı istenmeyecek.
Taşınmaz satış mukaveleleri damga vergisinden ve bu süreçlere ait düzenlenen kağıtlar pahalı kağıt bedellerinden istisna olacak. Bu kapsamda yapılan süreçler karşılığında noter fiyatı dışında rastgele fiyat alınmayacak. Noter fiyatı taşınmazın pahasına nazaran 500 liradan az, 4 bin liradan fazla olamayacak ve fiyat tarifesinde gösterilecek. Bu ölçüler, her yıl bir evvelki seneye ait olarak Vergi Yöntem Kanunu kararları uyarınca tespit ve ilan edilen yine değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak.
Taşınmaz satış süreçleri için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün döner sermaye işletmesine gelir kaydedilmek üzere hizmet bedeli alınacak ve bu süreçler sebebiyle noterlere rastgele bir hisse yahut aidat ödenmeyecek.
Taşınmaz satış kontratının düzenlenmesinden ötürü oluşan ziyandan noterler de sorumlu olacak.
DANIŞTAY KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİĞE GİDİLDİ
Düzenlemeyle, Danıştay Kanunu’nda değişikliğe gidildi. Buna nazaran, sabit üyelerle vazife yapan Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetinin, iş yükü dikkate alınarak yargılamada gecikmelere sebebiyet verilmemesi maksadıyla mevcut yapısıyla çalışması için belirlenen mühlet 31 Aralık 2022’den 31 Aralık 2026’ya kadar uzatılacak.
Danıştay daire sayısının 10’a düşürülmesi için öngörülen mühlet, 4 yıl daha uzatılacak.
Yargıtay Kanunu’nda yapılan değişiklikle, Yargıtay Birinci Başkanlık Şurası 8 asıl, 4 yedek olmak üzere 12 üyeden oluşacak.
Yargıtay Birinci Başkanlık Konseyine seçilenlerin bir seçim devri geçmeden tekrar seçilemeyeceklerine yönelik karar yürürlükten kaldırıldı.
FİYATLARI ETKİLEYENLERE VE STOKÇULUĞA CEZALAR
Kanuna nazaran, TCK’nin “fiyatları etkileme” başlıklı unsurunda değişikliğe gidilerek fiyatları etkileme hatasıyla faal çaba edilebilmesi hedefiyle cürmün cezası artırıldı. Buna nazaran, emekçi fiyatlarının yahut besin yahut malların bedellerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir formda ve bu gayeyle palavra haber, havadis yayan yahut sair hileli yollara başvuran kimseye 3 aydan 2 yıla kadar verilmesi öngörülen mahpus mühleti, “1 yıldan 3 yıla” biçiminde değiştirildi.
Fiil sonucu besin yahut malların bedelleri yahut emekçi fiyatları artıp eksildiği takdirde cezanın üçte biri oranında artırılmasına yönelik düzenleme ise “yarısına” çıkarıldı.
Fail, ruhsatlı simsar yahut borsa tellalı ise cezanın ayrıyeten “sekizde bir” oranında artırılmasına yönelik unsurdaki müddet ise “yarısı oranında” olarak düzenlendi.
Mal yahut hizmet satımından kaçınma hatasıyla faal gayret edilebilmesi ve stokçuluk faaliyetlerinin önlenebilmesi emeliyle bu kabahatin cezası da artırıldı. Aşikâr bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir muhtaçlığın ortaya çıkmasına neden olan kişi için 6 aydan 2 yıla kadar öngörülen mahpus cezası, 1 yıldan 3 yıla artırıldı.